نقش تعیین کننده نماز درمیان سایر اعمال درروز قیامت
نقش تعیین کننده نماز درمیان سایر اعمال درروز قیامت
ازصدر اسلام بعد از تشریع نماز تا کنون ، در آغاز تشرف به این دین حنیف(1) نخستین گام به میدان نماز نهاده می شود و نوگروندگان پس از اقرار به توحید از باب نماز به سرای دین راه می یابند.
چنانچه درروایات آمده است : «کان رسول الله – صلی الله علیه و آله – اذا أسلَمَ الرَّجُلُ مایُعَلِّمُهُ الصّلاة(2)»
سیرهو روش پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله – این بودکه اولین چیزی که به افراد تازه مسلمان آموختند نماز بود. چنانچه در حدیث می خوانیم امام باقر –علیه السلام– می فرماید :
« اِنّ اوّلَ ما یُحاسب بِهِ العبدَ الصلاةَ ، فاِن قُبلت قُبِل ماسِواها واِن رُدَّت رُدَّ ما سواها(3).»
«نخستین عملی که از بنده مورد محاسبه قرار می گیرد نماز است پس اگر نماز قبول شد بقیه اعمال پذیرفته می شود واگررد شد بقیه اعمال نیز پذیرفته نیست (4)»
به فرموده امیرالمومنین ، حضرت علی –علیه السلام– تمامی اعمال انسان تابع نماز وی می باشد.(5)
وآنچهاز ظاهر روایت به دست می آید این است که درموقع حساب از جانب مؤاخذ ومحاسبحقیقی اول کلامی که درمقام حساب صادرمی شود سوال از حال نماز بنده است ، پس اگر نماز شخصی مقبول شد مقبولیت آن موجب مقبولیت سایر اعمال می شود ،گویا مراد این باشد که بعد از پذیرفته شدن نماز دیگر سوال از سایر اعمال نمی شود و به برکت نماز مقبول ، کلیه اعمال مقبول می شود واگرخدای ناخواسته، نماز این شخص دردرگاه احدیت ، جل شانه ، مردود شد قاطبه طاعات و اعمال او مردود می شود یعنی ثمری بر آنها مرتب نمی شود.(6)
جنابشفتی ( ره ) پس از اشکال وارد کردن به ظاهر کلام مراد از این احادیث را چنین بیان می فرماید : « هر گاه نماز مقبول شود به برکت آن سایر اعمالی که مستجمع شرایط قبول نبوده باشد مقبول می شود و هرگاه نماز مردود شد ، مردود شدن آن مسـتلزم رد شـدن سـایراعمالی است که به برکت نماز مقبول می شد (7)»
به هر حال معنای سخن هر آنچه باشد ما را به این رهنمود می کند که جایگاه نماز در قیامت هم جایگاه رفیع و ارزشمندی است ،
درحدیث دیگری که از پیامبراکرم – صلی الله علیه و آله – روایت شده، به قیل وقالها خاتمه داده ، ودل شکاکین ومرد دین را یک دل کرده وآب پاکی بر دست تارکین وضایع کنندگان نماز ریزد وآن حدیث ارزشمند این است :
« أول ما یُنْظَرُ فی عَمَلِ العَبدِ فی یومِ القیامةِ فی صلاتِهِ فاِن قُبِلَتْ نُظِرَ فی غَیْرها واِن لَمْ تقبل لم یُنْظَر فی عَمَلِهِ بِشَیءٍ(8). »
«اولینعملی که درروز قیامت در پرونده اعمال بندگان به آن توجه می شودنماز است ، پس اگر قبول شد به دیگر اعمال توجه می شود والّا اصلاً نگاه به غیر آن نمی شود(9). »
پی نوشت ها:
1.اصل معنای حنف ، میل است وحنیف مایل به اسلام وثابت قدم برآن را گویند وآنکسی که بر آئین توحید ابراهیمی باشد .سید ابراهیم سید علوی ،همان ، ص 13 .
2.محمد وحیدی ، دانستنی های لازم از نماز ، ص 24 .
3.محمدباقر ، مجلسی ،بحار ،ج 83 ،ص 25 ، ح 46 .
4. محمدرضا رضوانطلب ، پرستش آگاهانه ، ص 88 .
5. « .... أنّ کُلَّ شیءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلاتِکَ ..... » محمد دشتی ، ترجمه نهج البلاغه ، نامه 27 ، ص 510 .
6. سید محمدباقر شفتی ، تحفه الابرار ، ج1 ، ص 5 .
7. سید محمدباقر شفتی ، همان ، ج1 ، ص 6 .
8. محمد باقر مجلسی ، همان ، ج 82 ، ص 227 ، ح 53 .
9. محمد رضا رضوانطلب ، همان ، ص 88 .
ادامه مطلب
ترک نمازو تسلط شیطان
ترک نمازو تسلط شیطان
امامصادق (علیه السلام ) از پدرش از پدرانش از امیر مؤمنان (ع) نقل کرده است که رسول خدا (ص) فرمود: «شیطان همواره از پسر آدم وحشت دارد و فاصله می گیرد تا زمانی که نمازهاى پنجگانهاش را در وقتش به جا می آورد . پس هرگاه آنها را ضایع کرد بر او جرأت پیدا می کند و او را بر گناهان بزرگ وارد می سازد .»
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ، ص 230)
نقلشده زنی ، دیوانه وار و فریاد کنان خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم رسید و عرض کرد : ای رسول خدا ! به یارانت بگو از نزد شما بروند که منبا شما کاری دارم . اصحاب رفتند آن زن خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نشست و عرض کرد : یا رسول الله ! گناه بسیار بزرگی مرتکب شده ام . حضرتفرمودند : رحمت پروردگار بزرگ تر از گناه توست . آن گاه سؤال کردند : گناهت چیست ؟ زن گفت : شوهردار بوده ام ، مرتکب زنا شدم و از نطفه ی حرام حامله شدم ، بچه به دنیا آمد ، او را در خمره ی سرکه خفه کردم و سرکه ی نجسرا به مردم فروختم ! رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم حکم گناه آن زن را بیان کردند و سپس فرمودند : آیا می خواهی بدانی که چرا درون این چاه افتاده ای و این گناهان را مرتکب شده ای ! من گمان می کنم که تو نماز عصر نمی خوانی (تفسیر روح البیان، ج10، ص: 505)
ادامه مطلب
نماز اثر و خاصیت روزه را نیز داراست
نماز اثر و خاصیت روزه را نیز داراست
چونهمه مفطرات روزه، (چیزهایی که روز را باطل می کند) در نماز حرام است و سبببطلان نماز نیز می شود، پس نماز اثر و خاصیت روزه را نیز داراست و در واقعاحکام و معارف روزه نیز در نماز تجلی کرده است، بخصوص آن که غیر از مفطراتروزه گفتن کلام مخلوق نیز در نماز حرام است.[1]
پس نماز تجلی روزه کامل تر است و هر اندازه که نماز کامل تر باشد نمودار روزه ای کامل تر خواهد بود، چون در روزه کامل گذشته از امساک های عمومی، از شهود غیر حق تعالی نیز امساک می شود و نماز گزار باید بکوشد با حضور قلب، خود را در حضور و محضر خدا ببیند و تنها او را با قلب و حقایق ایمانش مشاهده کند، در راستای این نکته است که برخی از اهل معنا گفته اند: (طهارت باطنی از ناپاکیشرک و پلیدیِ رویتِ غیر، در نماز و روزه همچون سایر عبادت ها شرط است و همه نماز گزاران باید تلاش کنند تا خود را با زمزم توحید و نور ایمان و اخلاص از آلودگی دیدن غیر خداوند منزه کنند.)[2]
پی نوشت ها:
[1] . حسن زاده آملی، هزار و یک نکته، نکته 103، ج1، ص101، نشر پیشین.
[2] . سید حیدر آملی، اسرار شریعه، ص211، نشر موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران (بی تا).
ادامه مطلب
ده تأثیر نماز در تربیت فرد و جامعه
ده تأثیر نماز در تربیت فرد و جامعه
گرچه نماز چیزی نیست که فلسفه‌اش بر کسی مخفی باشد، ولی دقت در متون آیات وروایات اسلامی ما را به ریزه‌کاریهای بیشتری در این زمینه رهنمون می‌گردد:
1ـروح و اساس و هدف و پایه و مقدّمه و نتیجه و بالاخره فلسفه نماز همان یاد خدا است، همان «ذکر الله» است که در آیه فوق به عنوان برترین نتیجه بیان شده است.
البتّه ذکری که مقدّمه‌ی فکر، و فکری که انگیزه‌ی عمل بوده باشد،چنان که در حدیثی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمده است که در تفسیر جمله، (و لذکر الله اکبر) فرمود: (ذکر الله عند ما احلّ و حرّم، یادخدا کردن به هنگام انجام حلال و حرام)، (یعنی به یاد خدا بیفتد به سراغ حلال برود و از حرام چشم بپوشد).[1]
2ـنماز وسیله شستشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا که خواه ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته میکند، لذا در حدیثی می‌خوانیم:
پیامبرـ صلّی الله علیه و آله ـ از یاران خود سؤال کرد:(لو کان علی باب دار احدکم نهر و اغتسل فی کل یوم منه خمس مرات اکان یبقی فی جسده من الدّرن شیء؟ قلت لا، قال: فانّ مثل الصّلوة کمثل النّهر الجاری کلّما صلّی کفرت ما بینهما من الذنوب، اگر بر در خانه یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد، آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می‌ماند؟)
در پاسخ عرض کردند: نه، فرمود:(نماز درست همانند این آب جاری است، هر زمان که انسان نمازی می‌خواند گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است از میان می‌رود).[2]
و به این ترتیب جراحاتی که بر روح و جان انسان از گناه می‌نشیند، با مرهم نماز التیام می‌یابد و زنگارهایی که بر قلب می‌نشیند زدوده می‌شود.
3ـنماز سدّی در برابر گناهان آینده است، چرا که روح ایمان را در انسان تقویتمی‌کند، و نهال تقوی را در دل پرورش می‌دهد، و می‌دانیم (ایمان) و(تقوی) نیرومندترین سدّ در برابر گناه است، و این همان چیزی است که در آیه فوق به عنوان نهی از فحشاء و منکر بیان شده است، و همان است که در احادیث متعددی می‌خوانیم: افرادگناهکاری بودند که شرح حال آنها را برای پیشوایان اسلام بیان کردند فرمودند: غم مخورید، نماز آنها را اصلاح میکند و کرد.
4ـنماز، غفلت‌‌زدا است، بزرگترین مصیبت برای رهروان راه حقّ آن است که هدف آفرینش خود را فراموش کنند و غرق در زندگی مادّی و لذائذ زود گذر گردند، امّا نماز به حکم این که در فواصل مختلف، و در هر شبانه روز پنج بار انجام می‌شود، مرتباً به انسان اخطار میکند، هشدار می‌دهد، هدف آفرینش او را خاطر نشان می‌سازد، موقعیّت او را در جهان به او گوشزد میکند و این نعمت بزرگی است که انسان وسیله‌ای در اختیار داشته باشد که در هر شبانه روز چند مرتبه قویّاً به او بیدار باش گوید.
5ـنماز خودبینی و کبر را در هم می‌شکند، چرا که انسان در هر شبانه روز هفده رکعت و در هر رکعت دو بار پیشانی بر خاک در برابر خدا می‌گذارد، خود را ذرّه کوچکی در برابر عظمت او می‌بیند، بلکه صفری در برابر بی‌نهایت.
پرده‌های غرور و خودخواهی را کنار می‌زند، تکبر و برتری‌جویی را در هم می‌کوبد.
به همین دلیل علی ـ علیه السّلام ـ در آن حدیث معروفی که فلسفه‌های عباداتاسلامی در آن منعکس شده است بعد از ایمان، نخستین عبادت را که نماز است باهمین هدف تبیین میکند می‌فرماید:(فرض الله الایمان تطهیرا من الشّرک و الصّلوة تنزیهاً عن الکبر... خداوند ایمان را برای پاکسازی انسان‌ها از شرکواجب کرده است و نماز را برای پاکسازی از کبر).[3]
6ـنماز وسیله پرورش، فضایل اخلاق و تکامل معنوی انسان است، چرا که انسان را از جهان محدود مادّه و چهار دیوار عالم طبیعت بیرون می‌برد، به ملکوت آسمانها دعوت میکند، و با فرشتگان همصدا و همراز می‌سازد، خود را بدون نیاز به هیچ واسطه در برابر خدا می‌بیند و با او به گفتگو برمی‌خیزد.
تکرار این عمل در شبانه روز آن هم با تکیه روی صفات خدا، رحمانیّت و رحیمیّت و عظمت او مخصوصاً با کمک گرفتن از سوره‌های مختلف قرآن بعد از حمدکه بهترین دعوت کننده به سوی نیکیها و پاکیها است اثر قابل ملاحظه‌ای در پرورش فضائل اخلاقی در وجود انسان دارد.
لذا در حدیثی از امیر مؤمنان علی ـ علیه السّلام ـ می‌خوانیم که در فلسفه نماز فرمود: (الصّلوة قربان کلّ تقیٍ، نماز وسیله تقرّب هر پرهیزکاری به خدا است).[4]
پی نوشت ها:
[1] . بحار الانوار، ج 82، ص 200.
[2] . وسائل الشیعه، ج 3، ص 7 (باب 2 از ابواب اعداد الفرائض حدیث 3).
[3] . نهج البلاغه، کلمات قصار، جمله 252.
[4] . نهج البلاغه، کلمات قصار، جمله 136.
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا