موضوعات اصلي
تا به حال فکر کرده اید چقدر از زندگی تان را خواب بوده اید. هر انسان به طور متوسط یک سوم طول عمرش را در خواب سپری می کند. وقتی می خوابید ضربان قلب تان کاهش می یابد و ماهیچه هایتان شل می شوند. تنفس تان هم آهسته می شود و کمتر و کمتر به محرک های دنیای خارج واکنش نشان می دهید. خواب انرژی بدن شما را دوباره ذخیره می کند و به شما کمک می کند تا وقایعی را که در طول روز اتفاق افتاده، مرور کنید و به خاطر بسپارید. البته در نظر داشته باشید خوابیدن و خواب دیدن هم مثل هر کار دیگری که بدن شما انجام می دهد، تحت فرمان و کنترل مغزتان انجام می گیرد. صبح بیدار شدن هم مثل به خاطر سپردن این که شما چه کسی هستید و یا این که کجا زندگی می کنید همه و همه بر عهده مغز و تحت فرمان این عضو از بدن شماست. در حقیقت، مغز یک مرکز کنترل قابل توجه است. حتی همین حالا که در حال خواندن این جملات هستید، می توانید فکر بکنید، نفس بکشید و حرکت هم بکنید. تصمیم گیری ها، فکر کردن ها، آرزوها و خواب دیدن ها همگی از سوی مغز شما اداره می شوند. مغز هر فردی به قسمت هایی با نام قدامی، میانی و خلفی که توسط اعصاب به هم متصل هستند، تقسیم می شود. قسمت قدامی مغز طی تکامل انسان ها بزرگ تر می شود. پیچ و تاب های زیادی پیدا می کند. به همین دلیل است که مغز انسان ظاهری شبیه مغز گردو به خود گرفته است. کورتکس مغزی در انسان ها بزرگ تر از بقیه حیوانات است و این کورتکس بسیاری از مهارت های منحصر به فرد ما انسان ها مانند زبان و قابلیت حل کردن مشکلات را بر عهده دارد. خواب و خواب دیدن هم ارتباط زیادی با این قسمت دارد.
به چه مقدار خواب روزانه نیاز داریم؟
با افزایش سن، بدن به خواب کمتری نیاز پیدا می کند. یک کودک به 16 ساعت خواب روزانه نیازمند است، ولی وقتی فردی به سن 60 سالگی می رسد، با کمتر از 7 ساعت خواب نیاز روزانه بدن خود را برطرف می کند. اگر فردی برای مدتی طولانی بیدار بماند، ممکن است به انواع بیماری های روحی مثل پارانویا و توهم مبتلا شود. البته اگر گاه و بیگاه دچار بی خوایی می شوید نباید نگران باشید، هیچ ضرر طولانی مدتی شما را تهدید نمی کند. جالب است بدانید که فردی به نام رابرت مک دونالد با بیدار ماندن به مدت 18 روز توانسته است رکورد بی خوابی دنیا را در سال 1988 به نام خود ثبت کند.
ساعت بدن شما
سیکل خواب و بیداری هر فردی معمولا 24 ساعت طول می کشد؛ اما اگر به نحوی شما را از دانستن زمان و ساعت محروم کنند، این سیکل می تواند کم کم طولانی تر شود و به حدود 25 ساعت برسد. به این ترتیب، هر فردی در بدنش یک ساعت بیولوژیکی مخصوص به خود دارد. این ساعت با منطقه ای از مغز به نام هیپوتالاموس در ارتباط است، که قسمتی از آن مستقیما به چشم ها مرتبط می شود.
سیکل خواب انسان ها یا دوره خواب دیدن
دانشمندان با استفاده از الکتروانسفالوگرافی(EEG) یا دستگاه سنجش الکتریکی فعالیت های زیستی، فعالیت الکتریکی مغز را در طول 5 مرحله از خواب اندازه گیری کرده و متوجه شدند وقتی انسان به خواب می رود هم زمان با کاهش فعالیت مغزش از مراحل یک تا 4 عبور می کند. مرحله 4 عمیق ترین مرحله خواب است و سپس 5 تا 15 دقیقه پیش از شروع مرحله 5 مراحل یک تا 4 برعکس طی می شود. مرحله 5 که به اختصار REM نامیده می شود مرحله ای است که در آن حرکات سریع چشم دیده می شود. پدیده خواب دیدن هم در این مرحله اتفاق می افتد. کل این سیکل حدود 90 دقیقه به طول می انجامد و در کل شب چند مرتبه تکرار می شود.
چرا خواب می بینیم؟
هیچ کس تا به حال نتوانسته است پاسخ قطعی این سوال را بیابد. برخی روانکاوان معتقدند خواب ها کلیدی به ضمیر ناخودآگاه ما هستند. برخی محققان نیز فکر می کنند خواب دیدن سبب می شود بدن ما در حالت خواب باقی بماند. دیگران نیز بر این باورند که خواب ها و رویاها مسیرهایی هستند که به وسیله آن، مغز ما اطلاعات غیر ضروری خود را حذف می کند و اطلاعات مهمی را که باید ذخیره داشته باشد، حفظ می کند. خواب ها در واقع ارتباطات بدن، ذهن و روح هرفردی در یک محیط ارتباطی نمادین از زیستن هستند. خواب دیدن که طی فرآیند خوابیدن اتفاق می افتد، شکلی از فعالیت روحی ماست و تا به حال آزمایش های فراوانی بر روی این پدیده انجام گرفته و به محققان ایده های فراوانی در این زمینه داده است. محققان می دانند که تجربیات بینایی تقریبا در تمامی رویاها حضوری ثابت دارند، اما حضور تجربیات شنیداری 40 تا 50 درصد و حواس لامسه، بویایی و چشایی و درد نیز درصد نسبتا کمی از حضور را در خواب هر فردی دارا هستند. البته در هر رویا مقادیر قابل توجهی از احساساتی مانند ترس، عصبانیت یا خوشحالی نیز وجود دارد. بیشتر رویاها به شکل داستان هایی منقطع و از هم گسیخته دیده می شوند. احساسات به طور مکرر در آن ها تغییر می کند. بیشتر خواب هایی که هر فردی در طول عمرش می بیند، معمولی هستند اما بجرات می توان گفت: بیشتر مردم دست کم چند رویای عجیب و غریب را هم تجربه کرده اند. خواب ها معانی مختلفی دارند و به عبارت دیگر آرزوهای مهم، ترس ها، دلواپسی ها و نگرانی های فردی را که خواب می بیند، نشان می دهند. بنابراین مطالعه و بررسی خواب هایی که هر فردی می بیند، می تواند جنبه های متفاوتی از عملکردهای روانی وی را بر ملا کند. البته خیلی وقت ها مثلا وقتی شخص با معده پر بخوابد یا این که داروهای خاصی مصرف کند، نمی توان بر معانی خواب او تکیه کرد. در این مواقع، بیشتر خواب ها، خواب هایی بی محتوا خواهند بود؛ اما برخی خواب ها برحوادث مهمی که در آینده رخ می دهند دلالت دارند و برخی نیز پیغام هایی هستند که شخص را از خوشبختی یا منفعتی درآینده با خبر می کنند آیا شما این واقعیت را تجربه کرده اید؟
زیست شناسی خواب
براساس مطالعات مفصلی که روی این پدیده انجام گرفته، مشخص شده است 2 حالت قابل تفکیک در خواب هر فردی وجود دارد. حالت اول که به آن خواب S یا NREM می گویند یبشتر دوره خواب را شامل می شود. در این نوع خواب سیستم عصبی ارادی فعالیت کمی دارد و حرکات سریع چشم هم در آن وجود ندارد. هیچ خوابی هم در این مرحله دیده نمی شود. دومین نوع خواب که به آن D یا REM می گویند به طور دوره ای در طول دوره خواب رخ می دهد و مشخصه آن هم فعال شدن سیستم عصبی ارادی، حرکات سریع چشم و خواب دیدن های مکرر است. معمولا هر شخصی 4 یا 5 دوره از خواب D را طی شب تجربه می کند، چه خواب هایی را که دیده است به خاطر داشته باشد و چه آن ها را به یاد نیاورد. این دوره ها در فواصلی که حدود 90 دقیقه طول می کشد، اتفاق می افتند و روی هم رفته 25 درصد از خواب شبانه را تشکیل می دهند؛ اما بد نیست بدانید که در نوزادان 50 درصد از کل خواب را این دوره ها در برمی گیرند. شواهد نشان می دهند که یک دوره خواب دیدن معمولا از 5تا 20 دقیقه به طول می انجامد.
آیا حیوانات هم خواب می بینند؟
تحقیقات نشان می دهند که پستانداران حداقل دارای دوره خوابی D هستند و چون خواب دیدن هم در این دوره اتفاق می افتد، پس آن ها هم خواب می بینند. مشخص شده است که در این جانوران در طول دوره خواب D فعالیت شدید کورتکس بینایی اتفاق می افتد.
در خواب یاد بگیرید
مطالعات نشان داده اند که خوابیدن برای داشتن ذهنی خلاق و حافظه ای قوی لازم و ضروری است. هر کسی به دنبال یک خواب خوب شبانه احساس شادابی و سرحالی می کند، اما آیا می توانید باهوش تر و شاید هنرمندانه تر از خواب برخیزید؟ دانشمندان آلمانی برای اولین بار اثبات کرده اند مغز به خواب رفته ما به کار خود روی حل مشکلاتی که ذهن ما را در طول روز درگیر کرده بودند، ادامه می دهد و ممکن است پس از یک خواب 8 ساعته، مغز ما بسیار آسان تر به پاسخی درست برای آن مشکل دست پیدا کند. پس یک خواب خوب در شب امتحان، می تواند تاثیر خوبی در کارنامه یک دانش آموز داشته باشد. مطالعات نشان می دهند کمبود خواب 70 میلیون آمریکایی دلیل مهمی برای افزایش آمار تصادفات و یا کسب نمرات کمتر در امتحانات و نیز بدبودن وضعیت سلامتی این افراد به شمار می آید. محققان آلمانی اثبات کرده اند خوابیدن می تواند مشکلات دیروز ما را به راه حل های خوب امروز تبدیل کند. آن ها بررسی خود را روی 106 مغز انجام داده اند که به 5 گروه مجزا با تعداد مساوی زنان و مردان 18 تا 32 ساله تقسیم شده بودند. این تحقیق طوری طراحی شده بود که گروه اول می توانستند بخوابند، اما گروه دوم باید تمام شب را بیدار می ماندند. سومین گروه نیز مجبور بودند تمام روز را بیدار بمانند و دو گروه دیگر نیز برای آزمایش های تکمیلی استفاده می شدند. هر 5 گروه، در آزمایشی که مخصوص آن ها طراحی شده بود، شرکت کردند. این آزمایش، تست تبدیل عدد نام داشت. در این تست افراد می بایست رشته ای متشکل از 8 عدد را به یک رشته جدید که با قوانین جور دربیاید تبدیل کنند. قانونی هم در این آزمون پنهان بود که شرکت کنندگان باید آن را کشف می کردند. نتایج بسیار جالب بود: گروهی که 8 ساعت پیش از انجام این آزمون خوابیده بود نسبت به گروهی که شب را بیدار مانده بود نتیجه ای3 برابر بهتر به دست آورد. در واقع نتایج این تحقیق از مطالعاتی که قبلا روی بیوشیمی مغز انجام گرفته بود، حمایت می کند و نشان می دهد حافظه ها پیش از این که ذخیره شوند، بازسازی شده و به این ترتیب مشکلات آسان تر حل می شوند. هم چنین می توان توضیحی برای کمتر شدن حافظه در افراد پیرتر پیدا کرد، زیرا معمولا افزایش سن با کم خوابی همراه است. تاریخ هم این تحقیقات را تایید می کند. داستان بسیاری از هنرمندان و دانشمندانی را شنیده ایم که از خواب بیدار شده و توانسته اند بهترین و قابل توجه ترین کار زندگی خود را پس از یک دوره طولانی ناامیدی انجام دهند. به عنوان مثال، شیمیدان مشهور روسی، دیمتری مندلیف جدول تناوبی عناصر را در خواب طراحی کرده، یا شاعر انگلیسی، ساموئل تیلور کولیریج مشهورترین شعر حماسی خود را با نام کوبلای خان در خواب سروده است. نتایج تمامی این بررسی ها دلیل خوبی هستند برای افراد خواب آلود و خواب دوست. شاید شما هم پس از بیدار شدن از یک خواب خوب بتوانید شاهکار زندگی خود را خلق کنید. 
اكثر افراد از اين حقيقت آگاه هستند كه ما تحت تاثير مثبت يا منفی كسانی هستيم كه وقت بيشتری را با آنان می گذرانيم. كودكان تحت تاثير والدين خود هستند و برعكس. همسران، خواهران و برادران هم از يكديگر تاثير می پذيرند و عده ای نيز تحت تاثير همكاران، دوستان و همسايگان خود قرار دارند. گاهی در محيط كار، بر افرادی كه وقت خود را با آن ها سپری می كنيم، كنترلی نداريم. گاهی همين موضوع در رابطه با افراد خانواده نيز صادق است. شما وقتی را با آن ها می گذرانيد نه فقط از آن جهت كه مورد علاقه شما هستند بلكه به اين دليل كه خانواده شما هستند و شما چاره قابل قبول ديگری نداريد. گاهی هم بر كسانی كه وقت خود را با آن ها می گذرانيم، كاملا كنترل داريم. مثلا دوستان و افرادی كه به منزل خود دعوت كرده و يا تلفنی با آن ها صحبت می كنيم. وقت و انرژی از مهم ترين دارايی های ارزشمند ما هستند بنابراين بی اندازه اهميت دارد كه با تعقل و تفكر درست، كسانی را كه می خواهيم وقت خود را با آن ها بگذرانيم، برگزينيم. آيا شما وقت خود را با افرادی كه بر شما تاثير می گذارند(خانواده)، می گذرانيد و يا آن كه هم صحبت خود را به طور اتفاقی، انتخاب می كنيد؟ اگر صادق باشيد از پاسخ خود متعجب می شويد زيرا بيشتر ما به هنگام رويارويی با اين پرسش تازه به اين فكر می افتيم كه به چه دليل دوست خاصی را برگزيده ايم و معيارمان برای دوستی چه بوده است و...؟ ما نمی گوييم الزاما تمام دوستی ها را قطع نموده و دوستی های جديدی را برقرار كنيد و هم چنين منظور اين نيست كه تمام دوستی ها بايد برپايه سنت، تعهد و يا تجربيات گذشته بد يا نادرست هستند. فقط شما را تشويق می كنيم كه به ارزيابی مجدد و صادقانه نسبت به فردی كه با او هستيد و هم چنين احساسی كه بعد از آن به شما دست می دهد بپردازيد. آيا او كمكی به رشد شما می كند؟ آيا از نظر شخصی قابل تحسين و احترام است؟ آيا ارزش های مشتركی داريد؟ آيا از نحوه صرف وقت خود يا تماس تلفنی با او، احساس خوبی داريد؟ چنان چه پاسخ شما منفی باشد، بدان معنا نيست كه ديگر نمی توانيد به دوستی خود ادامه بدهيد بلكه شايد تصميم بگيريد كه وقت كمتری را با او سپری كنيد و وقت و فضايی را برای ملاقات و آشنايی با افراد تازه يا صرفا برای تنهايی خود فراهم نماييد.
منظورمان قضاوت كردن درباره ديگران نيست
هدف از اين پيشنهاد«قضاوت كردن درباره ديگران» نيست. شما با معين كردن افرادی كه ترجيح می دهيد زمان كمتری را با آن ها صرف نماييد، به آن ها بی احترامی نمی كنيد و هم چنين تصور نمی كنيد آنان افراد فوق العاده ای نيستند. شما فكر نمی كنيد بهتر از آنان هستيد و يا آن ها صفاتی عالی ندارند. شما فقط همه چيز را بررسی كرده و ترجيح می دهيد زمان خود را به تنهايی با با شخص ديگری سپری نماييد. به ياد داشته باشيم كه هر يك از ما فقط زمانی مشخص برای سپری كردن با ديگران داريم. بهترين انتخاب بستگی به خود ما دارد. مثلا فردی صدها نفر را كه به دلايل محتلف دوست دارد، ملاقات می كند اما ترجيح می دهد كه وقت خود را با آن ها نگذراند و در ضمن بخش مهم قضيه آن است كه حدس می زند بيشتر آنان نيز احساس او را داشته باشند. برخی افراد عاشق تنهايی اند و اگر قرار باشد با شخص ديگری دوست باشند حتما در دوست يابی وسواس نشان می دهند. مثلا بيشتر ما ترجيح می دهيم كه با افراد تند مزاج و زودرنج وقت زيادی را صرف نكنيم و از افرادی هم كه ترحم و شكايت كردن و گلايه را دوست دارند اجتناب می كنيم. تعيين بعضی از ترجيحات ما ناشی از اين آگاهی است كه تحت تاثير اطرافيان خود قرار می گيريم. پس اگر وقت خود را با آدم های هميشه شاكی سپری كنيم، خود ما نيز تمايل به شكوه كردن پيدا می كنيم و الی آخر. اجرای اين سياست، قابليت زيادی برای نفوذ بر چگونگی زندگی دارد. اطرافيان شما، مخصوصا آن هايی كه برای وقت گذرانی انتخاب می كنيد، بر ديدگاه و حال خوش شما تاثير زيادی دارند. اگر هم صحبت خوبی را برگزينيد، بی ترديد زندگي تان آسان تر و كم استرس تر می شود. 