مهره ‎داران ( مارها ، پرندگان ، پستانداران )
 

  مهره ‎داران ( قسمت دوم)
 
آفتاب پرست يكي ديگر ار انواع سوسمارهاست. قادر است براي فرار از ديد دشمن و يا هنگام شكار كردن، تغيير رنگ دهد. اين جانور از حشرات تغذيه مي‎كنند. 
 

  مارها
 
مارها فراوان ‎ترين، خزندگان هستند، عده‎اي در خشكي و عده‎اي در آب زندگي مي‎كنند. مارها براي انسانها،‌ مفيد هستند. آنها با تغذيه از جانوران موذي مثل موشها و حشرات كه آفات كشاورزي به شمار مي‎آيد و همچنين به گياهان ضرر مي‎رسانند، كمك بسيار مهمي مي‎كنند. سم مار تشكيل شده از يك سري پروتئين پيچيده‎. سمي كه به گلبول قرمز آسيب مي‎‎رساند، هموتوكسين نام دارد. هموتوكسينها گلبول قرمز را خراب و ديواره رگهاي خوني را پاره مي‎كنند و سبب خونريزي داخلي مي‎شود و آنهايي كه بر دستگاه عصبي تأثير مي‎گذارند، نرروتوكسين ناميد مي‎شوند. نرروتوكسينها بر قسمتهايي از دستگاه عصبي كه بلعيدن، حركات تنفسي و عمل قلب را كنترل مي‎كنند، تأثير مي‎گذارد.
سر مارهاي سمي، معمولاً مثلثي شكل و ناحيه گردن، كاملاً مشخص است. پولكهاي سر، كوچك، دُم آنها كوتاه است و حركتشان نسبتاً‌ كُند است. به علت ساختمان ويژه استخوان دهان، نداشتن استخوان جناغ سينه به آنها امكان اين را مي‎دهد كه جانوران بزرگتر از خود را ببلعند.
در مارهاي غير سمي، داندانها به غده سمي مربوط نمي‎شوند. شكل پولكهاي سر با ساير جاهاي بدن متفاوت است. دُم، باريك و دراز است. 
 

  پرندگان
 
پرندگان، تنها گروهي از مهره‎داران هستند كه بدن آنها از پر پوشيده شده است. اندام حركتي جلويي به بال تبديل شده است. مثل لاك‎پشتها، منقار شاخي دارند و فاقد دندان هستند. اسكلت پرندگان شامل استخوان، سبك، تو خالي و محكم هستند. دستگاه گوارش شامل بخشهاي ويژه‎اي به نام: چينه‎دان و سنگدان است. غذا از چينه‎دان وارد سنگدان مي‎شود كه در واقع بخشي از معده است. در داخل سنگدان اغلب دانه هاي شن و ماسه‎ و آب وجود دارد كه براي آسياب كردن دانه‎ها به كار مي‎رود.
پرندگان تخم گذار هستند و عموماً‌ روي تخمها مي‎خوابند، پرها به گونه‎هاي متفاوت هستند. كرك پوشش جوجه‎ ها، پوشش ‎پرها سطح بدن پرندگان را مي‎پوشاند و مقاومت هوا را هنگام پرواز كم مي‎كند. شاه ‎پرها، پرهاي بزرگي هستند، كه در بالها و دم وجود دارند كه هنگام پرواز به پرنده كمك مي‎كنند.
منقار، در پرندگان به شكلهاي مختلف وجود دارد. اين سازگاريها برحسب استفاده نوعي خاص از مواد غذايي، ايجاد شده است. پاها و چنگال پرندگان تيز، بر حسب نحوه زندگي جانور، سازگاريهاي ويژه‎اي يافته‎اند. 
 

  پستانداران
 
نوزاد بيشتر پستانداران دوران جنيني خود را در درون بدن مادر طي مي‎كند. براي رشد، غذا را از طريق بند ناف، دريافت مي‎دارد و پس از تولد، از شير مادر تغذيه مي‎كند.
دستگاه عصبي در پستانداران پيچيده‎تر شده است و مراكز عصبي، بزرگتر شده‎اند. در انسان، مراكز عصبي حداكثر رشد ممكن را يافته‎اند. در مقايسه مغز مهره‎داران، اندازه نسبي مخ در جانواران تكامل يافته‎تر، بزرگتر است. مخ در ماهيها نسبتاً‌ كوچك، در دوزيستان، خزندگان و پرندگان، نسبتاً بزرگترين اندازه را دارد.
مخ رشد يافته در آدمي او را در توسعه زبان،‌ هنر و خلق تمدن، توانا ساخته است. قلب، چهار حفره دارد، گردش خود در آنها كامل و مضاعف است. 
 

  ‌پستانداران تخم‎گذار
 
بيشتر پستاندارن بچه‎زا هستند اما گروهي تخم گذار هستند. پلاتيپوس‎ها از جمله تخم‎گذاران هستند. 50 تا 60 سانتيمتر طول دارند. داراي منقاري شبيه منقار اردك هستند. در آب زندگي مي‎كند. دم آن پهن است و لابه‎لاي انگشتان پرده دارد كه باعث مي‎شود، جانور در آب شنا كند. پلاتيپوس ماده در كنار جويبارها لانه مي‎سازد و در آنجا تخم مي‎گذارد. نوزاداني كه به دنيا مي‎آيند از حفره‎هايي كه در سطح شكم مادر وجود دارد شير مي‎خورند. 
 

  پستانداران كيسه‎اي
 
كانگورو از جمله پستانداران كيسه‎اي است. نوزاد كيسه‎داران به طور نارس متولد مي‎شود و در درون كيسه‎اي كه در زير شكم مادر است قرار مي‎گيرد و از غده درون شكم مادر شير مي‎نوشد.
بيشتر پستانداران به گروه پستانداران جفت ‎دار تعلق دارند. يعني اين حيوانات در مراحل اوليه رشد خود در درون مكاني به نام رحم جايگزين مي‎شوند و توسط اندامي به نام جفت، از بدن مادر غذا، دريافت مي‎كنند. جفت از طريق رگهاي خوني، غذا و اكسيژن را از مادر دريافت مي‎دارد و اين مواد از طريق بند ناف كه داراي سرخرگ و سياهرگ است، به جنين انتقال مي‎يابد و جنين تا پايان رشد جنيني از آن استفاده مي‎كند. پستانداران جفت‎دار مختلفي وجود دارد كه آنها را بر اساس ويژگيهاي مختلفي تقسيم بندي مي‎كنند مثل: شكل ‎پاها، دندانها.
شكل ‎پاها نشان مي‎دهد كه در چه محيطي زندگي مي‎كنند و چگونه حركت مي‎كنند. 
 
در پستانداران، 4 نوع دندان وجود دارد. آسيا‎هاي بزرگ و كوچك براي ساييدن درست شده‎اند. دندانهاي پيش و نيش براي بريدن و پاره كردن سازگار شده‎اند. غذايي را كه جانور مي‎خورد، از نوع دندانها، مشخص مي‎شود.

1.گربه وحشي، از گروه گوشتخواران است كه داندانهاي پيش و نيش آنها رشد زيادي كرده‎اند.
2.گوزن، از گروه سُم داران گياهخوار است.
3.خرگوش، از گروه خرگوشها داراي دندان پيشين زمينه دار است.
4.سنجاب از گروه جوندگان، دندان نيش دارد.
5.خرس، از گروه گوشتخوار است.
6.موش كور، از گروه حشره‎خوار است و دندان ابتدايي دارد.
7.خفاش، از گروه خفاشهاست. دستهايشان به بال تبديل شده است و قدرت پرواز دارند.
8.دُلفينها، از گروه آب زيان و شبيه به ماهي هستند.