زمينه هاى تأثير اثبات گرايى بر معارف بشر، به ويژه بر اقتصاد
همان گونه كه اشاره شد، از يك سو، انقلاب هاى كوپرنيك و تحولات فيزيك نيوتونى نوعى تضعيف ايمان گرايى و نوعى تقويت علم گرايى به وجود آوردند، حاكميت قوانين طبيعى نيز علم را شريف و مقدس نمود و روش هاى علوم طبيعى به همراه آن، از قداست و عظمت خاصى برخوردار گرديدند. اين زمينه ها موجب شد كه در قرن 18 نوعى حاكميت عقل و علم فراهم گردد. ابتدا، سن سيمون با كمك شواهد مزبور نوعى مذهب جديد مبتنى بر عقل و علم طراحى كرد، اما تلاش اصلى و مؤثر براى بيان انديشه چنين مذهب هايى، توسط آگوست كنت صورت گرفت. از اين جا بود كه روش اثبات گرايى تدوين و تحكيم گرديد. به همين دليل، رشد اثبات گرايى همواره همراه با آگوست كنت مطرح است. تحكيم انديشه اثبات گرايى آگوست كنت به همراه مبانى ترسيم شده در تفكر اقتصاد سياسى آدام اسميت، مى تواند زمينه ساز تحولى جديد در بيان شاخص علمى بودن و علمى نبودن نظريه ها محسوب گردد. به خصوص ثمره اين مسأله در روش اثبات گرايى علم اقتصاد متعارف بسيار درخشان و دامنه دار بوده است.
ادامه مطلب
ارتباط قوانين طبيعت و علم اقتصاد
اشاره به برخى از ريشه هاى تكامل علم و روش علمى در بخش قبلى، بعضى از ابهام ها را روشن مى كند. اصولا تاريخ مدون و ريشه يابى تاريخى پديده ها، براى محقق و عالم آگاهى بخش است. همان گونه كه ملاحظه شد، با وجود پيوند عميق مسائل علمى، معرفتى و فلسفى، به نوعى، زمينه هاى جدايى بين آن ها (طبيعى و يا مصنوعى) نيز فراهم گرديد و به تدريج، روش اثبات گرايى (به يك معنا، تحليل امورى كه صرفاً بر اساس داده هاى واقعى و تجرى اند) به صورت روش انحصارى در علم جا افتاد. در اين بخش، بسترهاى ديگرى از تدوين علم اثباتى را مورد اشاره قرار مى دهيم.
در نوشته معروف آدام اسميت (ثروت ملت ها)، به جاى علم اقتصاد، از عبارت «اقتصاد سياسى» استفاده شده است. البته اين عبارت سال ها پيش از وى نيز به كار مى رفته است. جالب است كه «اقتصاد سياسى» در ابتدا، به عنوان راه حلى سياسى به منظور به وجود آوردن ثروت بود. اين موضوع دقيقاً در عنوان كتاب آدام اسميت مطرح شده است. ملاحظه مى شود كه محتواى عبارت مذكور (و حتى عنوان كتاب) كه بعدها علم اقتصاد نام گرفت، چارچوبى تجويزى و دستورى دارد و قالبى اثباتى را نشان نمى دهد، در حالى كه عده زيادى بر اين نكته اصرار دارند كه علمى بودن اقتصاد در گرو اثباتى بودن آن است.
ادامه مطلب
وضعيت بازار ارز در اقتصاد امروز ايران
اصولا بازار به وضعيتى اطلاق مىشود كه در آن مكانيزم قيمت ما در روندى خود اصلاح مازاد عرضه يا تقاضا را مرتفع ساخته و ميان آن توازن و تعادل برقرار مىكند. واژه بازار هم عمدتا به بازار رقابتى اشاره دارد. بر خلاف آنچه كه از ظاهر امر به نظر مىرسد، مفهوم بازار بطور اعم و مفهوم بازار ارز به طور اخص از پيچيدگيهاى خاصى برخوردار است. ظاهر امر اين است كه تقاضاى ما براى پول خارجى (كه پول ملى مان از نظر بين المللى تبديل پذير نيست) از تقاضا يمان براى كالاهاى خارجى، استفاده از خدمات خارجى، تمايل خريد در بازارهاى مالى خارجى، يا احتمالا فرار خزنده سرمايه ملى ما نشات مىگيرد. عرضه ارز در بازار ملى ما نيز از صادرات كالاها و خدمات ملى به خارج، از ورود سرمايه بين المللى و خريد دارايى هاى ملى ما توسط خارجى ها و فرار (خزنده و آشكار) سرمايه هاى خارجى به كشور ما (كه وجود ندارد) نشات مىگيرد. اصولا وقتى مقهوم بازار د راينجا موضوعيت مىيابد كه:
اولا، در هر دو طرف اين بازار عوامل ذرهاى فراوانى مشغول فعاليتباشند يعنى تعداد متقاضيان ارز بسيار زياد باشد. تعداد عرضه كنندگان يا به عبارتى تعداد تحصيل كنندگان ارز هم زياد باشد، به طورى كه نيروهاى شخصى براى تحت تاثير قرار دادن بازار هيچ گونه قدرتى نداشته باشند.
ادامه مطلب