خوش آمدید

امام جواد علیه السلام فرمودند:

اَهلُ المعروفِ اِلی اِصطِناعِهِ اَحوَجُ مِن اَهلِ الحاجَةِ اِلَیه، لِأنَّ لَهُم اَجرُهُ وَ فَخرُهُ وَ ذِکرُهُ، فَمَهما إصطَنَعَ الرَّجُلُ مِن مَعروفٍ فَإنَّما یَبدَاُ فیهِ بِنَفسِهِ؛

اهل نیکی، به نیکی کردن محتاج ترند از نیازمندان، چرا که پاداش و افتخار و آوازه ی آن برای نیکوکاران است. پس هر گاه یک شخص، کار نیکی کرد، ‌همانا ابتدا به خودش نیکی کرده است.

بحارالأنوار، ج 75، ص 79

شرح حدیث:

«معروف» در این حدیث به معنای نیکی و احسان است. 
در روایات است که یکی از درهای بهشت «باب المعروف» نام دارد که اهل احسان و نیکوکاری از آن به بهشت وارد می شوند. 
وقتی نیکی انجام می گیرد، دو نفر از آن برخوردار می شوند:
یکی نیازمندانی که مورد احسان قرار می گیرند. 
دیگری احسان کنندگانی که از دارایی شان به نیازمندان می بخشند و برای خود، ‌نام نیک و اجر بی حساب و پاداش اخروی ذخیره می سازند. 
چه کسی به این نیکی نیازمندتر است؟ نیکوکار، یا نیازمند؟
امام در این حدیث، به نتایج دنیوی و اخروی احسان که به شخص نیکوکار بر می گردد، اشاره دارد. پس آن که به نیازمندان کمک می کند، نباید انتظار تشکّر دیگران را داشته باشد، ‌زیرا در واقع به خودش نیکی کرده است. این مضمون در آیه «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ »(1) نیز آمده است؛ یعنی «اگر نیکی کنید، به خودتان نیکی کرده اید». 
دنیا، دنیای کنش و واکنش است؛ یعنی هم خوبیها به خود انسان برمی گردد، هم بدیها. فرصتها را از دست ندهیم. 

پی نوشت: 
1. اسراء(17)آیه 7. 
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

ما عَظُمَت نِعمَةُ اللهِ عَلی اَحَدٍ اِلّا عَظُمَت عَلَیهِ حوائِجُ النّاسِ، فَمَن لَم یَحتَمِل تِلکَ المَؤونَةَ عَرَضَ النِّعمَةَ لِلزَّوالِ؛

هرگز نعمت خدا بر کسی بزرگ و مهم نمی شود مگر آنکه نیاز های مردم هم به او بزرگ و زیاد می شود. پس هر کس این رنج (رفع نیاز مردم) را تحمّل نکند، ‌نعمت را در معرض زوال قرار داده است.

بحارالأنوار، ج 75، ص 79.

شرح حدیث:

از رهنمودهای حضرت رضا علیه السلام این است:
«خداوند بر روی زمین بندگانی دارد که برای رفع نیاز مردم می کوشند. آنان در روز قیامت، ‌ایمن و آسوده اند.»(1)
حضرت رسول (ص) نیز می فرمایند:
«بهترین انسانها کسی است که مردم از وجود او بهره مند شوند.»(2)
لطف خدا گاهی به این صورت شامل بعضی از بندگان می شود که محل رجوع «ارباب حاجت» می شوند و گرفتاران و نیازمندان برای حل مشکلاتشان سراغ آنان می روند. آنان هم از نعمتی که خدا در اختیارشان قرار داده است برای کمک به نیازمندان بهره می گیرند؛‌ چه با مال و امکاناتشان، ‌چه با آبرو و نفوذ اجتماعی شان، چه با قدرت و توان جسمی یا فکری شان. 
این را باید قدر دانست. 
«دائم گل این بستان، شاداب نمی ماند... »
این موقعیت هم همیشه فراهم نیست. پس باید با مراجعان خوشرویی و سعه ی صدر پیشه کرد و از کمک به آنان کوتاهی نکرد و خسته و ملول نشد. 
ناسپاسی نسبت به این نعمت، ‌یعنی سستی و رفع نیاز به مردم. 
نتیجه اش هم روشن است. 
زوال نعمت و سلب توفیق خدمت!

پی نوشت:
1. اصول کافی، ج2، ص197. 
2. بحارالأنوار، ج72، ‌ص 50. 
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

اَلثِّقَةُ بِاللهِ ثَمَنٌ لِکُلِّ غالٍ، وَ سُلَّمٌ اِلی کُلِّ عالٍ؛

تکیه داشتن به خدا، ‌بهای هر چیز ارزشمند و نردبانی برای رسیدن به هر بلندی است.

بحارالأنوار، ‌ج75، ‌ص 364

شرح حدیث:

برای رسیدن به هدفهای متعالی، ‌باید به تناسب اهمیت و ارزش آنها، ‌تلاش و فداکاری کرد. 
تکیه کردن به خدا و توکل بر او، ‌بهایی است که باید پرداخت، تا به مقصود ارزشمند رسید و به خواسته ی متعالی دست یافت. 
توکّل، نردبان صعود به بام بلند موفقیّت است. 
فرد مسلمان با اعتقاد به خداوند و قدرت و اراده و سبب سازی و توفیق دهی او، ‌تکیه اش بر خدا بیش از اتکای به خود و نیرو و ثروت و نفوذ خویش است. 
توکل و تکیه بر خدا داشتن، به معنای دست روی دست نهادن و سلب مسؤولیت از خویش نیست، بلکه عمل به وظیفه در حدّ توان، ‌به کارگیری فکر و تدبیر و استعداد است، ‌اما نتیجه ی اصلی را به خدا واگذار کردن و به او دل بستن است. 
حضرت نوح در سختیهای زندگی به خدا تکیه داشت و ترس به دل راه نمی داد و می گفت:«فَعلیَ اللهِ توکّلتُ»(1)
حضرت ابراهیم را هم که در دل آتش افکندند، ‌اعتمادش به خدا و یاری او بود. خداوند هم آتش را برایش گلستان کرد و جانش را نجات داد. 
موحّد چو در پای ریزی زرش 
و یا تیغ هندی نهی بر سرش 
امید و هراسش نباشد ز کس 
همین است معنای توحید و بس

پی نوشت: 
1. یونس(10) آیه 71.
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

اِنَّ اللهَ عَزّوجلّ یَقی بِالتَّقوی عَنِ العَبدِ ما عَزُبَ عَنهُ عَقلُهُ، ‌وَ یُجلی بِالتَّقوی عَنهُ عَماهُ وَ جَهلَه؛

خداوند متعال، به سبب تقوا، بنده اش را از آنچه از عقلش دور مانده، حفظ می کند و به وسیله ی تقوا او را نسبت به آنچه آن را نمی بیند و ناآگاه است روشن می سازد.

موسوعة کلمات الامام الجواد علیه السلام ص 133

شرح حدیث:

«تقوا»، گوهری ارزشمند و کیمیایی است که بر زندگی فردی و اجتماعی، دنیوی و اخروی انسان تأثیر می گذارد و انسان متّقی و پَرواپیشه، ‌از برکات گسترده ی آن بهره مند می شود.
تقوا به تعبیر آیات و روایات، نور است و هدایت، راهنما و نگهبان، سپر حفاظتی و مانع نفوذ شیطان، دژ استوار و مرکب راهدار. 
گرچه خداوند«عقل» را هدایتگر و روشنی بخش راه ما قرار داده است؛ ولی همه ی حقایق را در نمی یابد و ما را از هدایت الهی بی نیاز نمی سازد. 
در قرآن آمده است:«تقوا داشته باشید، تا خدا به شما بیاموزد. »(1)
نیز فرموده است:«هر کس از خدا پروا کند و تقوا داشته باشد، ‌خداوند برای او «فرقان»قرار می دهد. »(2)
«فرقان» نیرو و بصیرتی است که باعث تشخیص حق از باطل می شود تا به بیراهه نرویم و گمراه نشویم. این همان نکته ای است که در کلام امام جواد علیه السلام آمده است؛‌ یعنی اگر چیزی هم از عقل انسان پنهان بماند و نتواند از هدایت عقلی برخوردار باشد، ‌نیروی تقوا به کمک او می آید و اگر در راه زندگی، چشم بصیرت کم نور باشد و انسان جاهل گردد، نور تقوا راه را نشان می دهد. 
خداوند، ‌به اهل تقوا پاداش می دهد. 
حفاظت از بنده و پیشگیری از اشتباه و مصون سازی از حرکت گمراهانه، از جمله ی این پادشهاست که در دنیا به پرهیزگاران داده می شود. اگر تقوا بصیرت افزاست، باید از فروغ آن بهره گرفت. 

پی نوشت:
1. وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ، بقره (2)، آیه 282
2. إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقَاناً، ‌انفال (8) آیه 29. 
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

مَن اَصغی إلی ناطِقٍ فَقَد عَبَدَهُ، ‌فَاِن کانَ النّاطِقُ یُؤَدّی عَنِ اللهِ عزّوجلّ فَقَد عَبَدَالله، ‌وَ إن کانَ النّاطِقُ یُؤَدّی عَنِ الشَّیطانِ فَقَد عَبَدَ الشَّیطانَ؛

هر کس به گوینده ای گوش فرا دهد، ‌او را پرستیده است. پس اگر گوینده، ‌از خدای متعال می گوید، ‌او خدا را پرستیده است و اگر گوینده، ‌از طرف شیطان حرف می زند، به یقین، شیطان را پرستیده است.

تحف العقول، ص 456

شرح حدیث:

نعمتِ «شنیدن» و قوّه ی «سامعه»، ‌از نعمتهای خداست. 
نعمتهای الهی را باید در مسیر رضای او به کار گرفت، و گرنه ناسپاسی است. 
گوش، یکی از راه های ورودی ذهن و دل ماست. اگر به روی سخنان حکیمانه و حرفهای حق گشوده شود، ‌در دل و ذهن انسان اثر مثبت و آموزشی و تربیتی دارد، ‌اما اگر به روی حرفهای باطل و زشت و انحرافی باز شود، ‌انسان را به بیراهه و انحراف می کشاند. 
تأثیر سخن گوینده تا حدّی است که امام از آن به «پرستیدن» یاد کرده است. وقتی با همه ی وجود به حرفهای یک گوینده گوش می دهیم و به آن دل می سپاریم، ‌مثل این است که او را پرستیده ایم. حال، بستگی دارد گوینده از خدا و حقیقت و حکمت سخن بگوید، ‌یا از باطل و گمراهی و شیطان. 
همچنان که نسبت به گفته هایمان مسؤولیم، نسبت به شنیده هایمان هم مسؤولیت داریم. (1)
نباید اجازه دهیم هر سخنی به گوشمان راه یابد. چه بسا یک سخن باطل، ‌فکر و ایمان ما را خراب کند. چه بسا یک سخن دروغ و بهتان، ‌ما را به مسلمانی بدبین سازد. چه بسا گوش دادن به حرفهای تحریک کننده؛ کسی را به گناه و وسوسه های شیطانی بکشد. 
حضرت علی علیه السلام فرموده است:
«السامعُ شریکُ القائل»(2)
«شنونده، شریک گوینده است»
نعمت شنوایی را برای هدایت شدن و کمال یافتن، ‌به کار گیریم. 

پی نوشت: 
1. کُلُّ أُولئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئُولاً، اسرا(17)، آیه 36. 
2. غررالحکم، حدیث 518
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

ألاَیّامُ تَهتِکُ لَکَ الأمرَ عَنِ الأسرارِ الکامِنَةِ؛

گردش روزها اسرار نهفته را برایت آشکار می سازد.

اعلام الدّین، ص 310

شرح حدیث:

افراد در سایه ی امتحان، ‌چهره ی اصلی خود را نشان می دهند. 
حوادث روزگار نیز مسائل پنهان و پشت پرده را برای انسان آشکار می سازد. 
ادّعای ایمان، کافی نیست. گذشت زمان و تحوّلات روزگار ثابت می کند مؤمن واقعی کیست و چه کسی تنها ادّعا دارد. 
ادعای صبر و شجاعت هم کافی نیست. وقتی مصیبتها بر سر کسی فرو می ریزد، ‌یا با دشمن و جنگ و درگیری روبه رو می شود، ‌حقیقت صبر یا بی صبری، شجاعت یا ترسو بودن افراد، آشکار می گردد. 
پس ایّام و روزها، ‌پرده از اسرار بر می دارد. 
به همین جهت، ‌زمانه و روزگار را معلّم، ‌هادی‌، هشداردهنده و درس آموز دانسته اند. در مَثَلها هم آمده است: «روزگار، بهترین آموزگار است. »
روزگار است این که گه عزت دهد، ‌گه خوار دارد
چرخ بازیگر، از این بازیچه ها بسیار دارد(1)
مثلاً بنی عباس، ‌به نام دفاع از اهل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با بنی امیّه جنگیدند و آنان را برانداختند و خود به حکومت رسیدند. ولی گذشت روزگار و ستمهایی که به امامان شیعه علیه السلام روا داشتند، ‌راز درون آنان را آشکار ساخت و نشان داد خواهان ریاست و قدرت بودند، نه دوستی اهل بیت علیه السلام، ‌پس باید از فراز و نشیب روزگار، درس آموخت. 
جهان سر به سر حکمت و عبرت است
چرا بهره ما همه غفلت است؟(2)

پی نوشت:
1. قائم مقام فراهانی 
2. فردوسی 
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

لاتَطلُبِ الصَّفا مِمَّن کدِرتَ عَلَیهِ، وَ لا الوَفاءَ لِمَن غَدِرتَ بِهِ، ‌وَ لا النُّصحَ مِمَّن صَرَفتَ سُوءَ ظَنِّکَ اِلَیهِ، فاِنَّ قَلبَ غَیرِکَ کَقَلبِکَ لَهُ؛

طلب صفا و زلالی مکن از کسی که علیه او تیره شده ای؛ و نه وفا بجوی از کسی که به او نیرنگ زده ای! و نه خیرخواهی از کسی که به او گمان بد برده ای، چرا که دل دیگری، مثل دل تو نسبت به اوست.

بحارالأنوار، ‌ج75، ‌ص 370

شرح حدیث:

«چو بد کردی، ‌مشو ایمن ز آفات... »
ما با دیگران رابطه ای متقابل داریم. دوستدار کسی هستیم که دوستمان بدارد. با کسی صفا و برادری داریم که با ما یکرنگ و صادق باشد. به کسی وفا می کنیم که نسبت به ما وفادار بوده باشد. 
این روش را دیگران هم با ما دارند. 
چگونه می توان از کسی که نسبت به او یکرنگ و صادق نبوده ایم؛ انتظار پاکدلی و صفا داشت؟چگونه می توان وفا از کسی داشت که به او نیرنگ روا داشته ایم؟
تو گِرد کسی گَرد که او گِرد تو گردد
تو یار کسی باش که او یار تو باشد(1)
حالت قلبی افراد نسبت به هم، ‌از یکدیگر تأثیر می پذیرد. 
محبت، محبت می آورد و حسد دشمنی می پرورد.
سوء ظن، ‌آدمی را تنها و بی دوست می سازد و صداقت نداشتن، دوستان را از پیرامون انسان پراکنده می کند. 
خیرخواه دیگران باشیم، ‌تا خیر ما را بخواهند. 
مهرورزی کنیم، تا از مهرشان برخوردار شویم. 

پی نوشت: 
1. دیوان سلمان ساوجی، ‌ص103
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

مَنِ انقادَ إلَی الطُّمَأنینَةِ قَبلَ الخُبرَةِ فَقَد عَرِّضَ نَفسَهُ لِلهَلَکَةِ وَ لِلعاقِبَةِ المُتعِبَةِ؛

هر کس پیش از آزمودن، تسلیم اطمینان شود (و قبل از امتحان، ‌اعتماد کند) خود را در معرض هلاکت و فرجام رنج آور قرار داده است.

اعلام الدین، ص309

شرح حدیث:

همه ی افراد، خوب و سالم نیستند. همه ی مدّعیان صداقت و دوستی هم راست نمی گویند. 
انسان، موجودی اجتماعی است و با افراد مختلف رابطه ی دوستی یا فامیلی یا مشارکت مالی یا همکاری اجتماعی و سیاسی می کند؛ از این رو به دوستان صمیمی و یکدل و مطمئن نیاز دارد. 
آنچه جوهره ی افراد را آشکار می سازد، تحوّلات روزگار و فراز و نشیب های زندگی است. 
افراد، وقتی در «کوره ی آزمایش» قرار گیرند، میزان خالصی و ناخالصی آنان معلوم می گردد. بنابراین، نباید به هر کس اطمینان کرد و ساده لوح بود. 
چرا برای پذیرش افراد در اداره ها، ‌مؤسسه ها و دانشگاه ها، ‌«آزمون» وجود دارد؟
آنان که از روی عجله و شتاب، با این و آن دوست می شوند، ‌آنان که بدون شناخت افراد، ‌آنان را به کارهای مهم و حساس می گمارند. 
آنان که پیش از امتحان کردن دیگری، ‌اسرار خود را با او در میان می گذارند، ‌روزی زیان این اعتمادها بدون منطق و خوشبینی های غیر عقلایی را می بینند. 
خداوند به مؤمنان توصیه می کند که اگر کسانی از میان کافران به سوی شما آمدند و ادعا کردند که ما مسلمان شده و هجرت کرده ایم، ‌آنان را بیازمایید. اگر واقعاً مؤمن شده بودند، آنان را بپذیرید و امان دهید و به سوی کفّار برنگردانید. (1)
آیا جز این است که جاسوسها از سادگی و خوشبینی بیش از حدّ افراد سوء استفاده و اسرار را به دست می آورند و به دشمن منتقل می کنند؟
مؤمن باید هوشیار و زرنگ باشد و پیش از آزمودن کسی، صد در صد به او اعتماد نکند. 

پی نوشت: 
1. ممتحنه(60)، آیه 10. 
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

اِنَّ القائِمَ مِنّا هُو المَهدیُّ الَّذی یَجِبُ اَن یُنتَظَرَ فی غَیبَتِهِ وَ یُطاعَ فی ظُهُورِهِ؛

همانا«قائم» از ما خاندان، همان «مهدی» است که باید در دوران غیبتش، ‌انتظارش را کشید و هنگام ظهورش، اطاعتش کرد.

موسوعة کلمات الامام الجواد علیه السلام، ص 115

شرح حدیث:

در روایات آمده که امامان فرموده اند: همه ی ما «قائم» هستیم، ولی آن قائمی که خداوند، ‌وعده ظهورش را داده و چون از پشت پرده ی غیبت بیرون آید، جهان را پر از عدل و داد خواهد ساخت، ‌مهدی آخرالزمان و فرزند امام حسن عسکری علیه السلام است. 
ما اکنون در «عصر غیبت» به سر می بریم. 
مهم آن است که بدانیم وظیفه ما در این دوران چیست؟
«انتظار» از مهم ترین تکالیف ما در این زمان است. در احادیث، انتظار فرج، بهترین عمل در عصر غیبت امام زمان علیه السلام به شمار آمده است، ‌انتظاری که هم امید به آینده را در دل منتظران ایجاد کند، ‌هم آنان را به زمینه سازی برای «عصر ظهور» وادار نماید. 
غیبت امام عصر علیه السلام، برای پیروان نوعی آزمایش به شمار می رود، ‌تا صاحبان ایمان راستین و عقاید محکم، از مدّعیان ایمان باز شناخته شوند. در امّتهای گذشته نیز، ‌گاهی به فرمان خدا، پیامبر آنان از منظر مردم پنهان می شد. برخی سست باوران در نبود پیشوایشان به تردید و گمراهی می افتادند، ‌اما عده ای نیز، پا برجا و استوار می ماندند. 
امام جواد علیه السلام بر دو تکلیف مهم نسبت به امام زمان علیه السلام تأکید دارند:
1. انتظار، در عصر غیبت. 
2. اطاعت، ‌در عصر ظهور. 
این یک امتحان بزرگ برای وضع منتظران در هنگام آمدن آن امام معصوم علیه السلام است که در دوران غیبت، تا چه حد نسبت به پیشوایان دینی و فقها و ولایت، مطیع و فرمانبردارند. آنان که از حکم خدا و مراجع تقلید پیروی نمی کنند، هنگام ظهور هم نسبت به آن ولیّ خدا موضع مخالف خواهند داشت. 
خود را برای «اطاعت در عصر حضور» مهیّا سازیم. 

منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)

امام جواد علیه السلام فرمودند:

کَفی بِالمَرءِ خیَانَةً اَن یَکُونَ أمیناً لِلخَوَنَةِ؛

در خیانت یک شخص، همین بس که امین خیانتکاران باشد.

بحارالأنوار، ‌ج75، ص 363

شرح حدیث:

عملکرد انسانها در گذشته، معیاری برای وضع حال و آینده آنان است. برای انتخاب افراد برای کار، می کوشند کسانی را برگزینند که «سوء سابقه» نداشته باشند و پرونده زندگی شان پاک از آلودگیها و خیانت و شرارت باشد، ‌تا اطمینان بیشتری به آنان شود. 
این یک معیار منطقی و عقلی است و رعایت آن مفید است. 
حضرت علی علیه السلام به مالک اشتر توصیه می کند در انتخاب وزیران به این نکته دقت کند. می فرماید:
«بدترین وزیران تو کسی است که قبل از تو، وزیر اشرار و بدان بوده، ‌یا در گناهان و بدیهای بدکاران قبلی، شریک آنان بوده است. »(1)
این یک اصل مدیریتی در گزینش همکاران یا مهره های اجرایی مسؤولان کلیدی است. 
وقتی در کشوری انقلابی می شود(مثل انقلاب اسلامی ایران)مهره های رژیم سابق و عناصر کلیدی دولتهای جور و افرادی که بد سابقه باشند، ‌به کار گرفته نمی شوند، زیرا چندان قابل اعتماد نیستند. 
اگر کسی در دوره ی حکومت طاغوت، شغل و پستی داشته، می تواند پس از انقلاب هم به کار گرفته شود. ولی آنان که مهره های مهم و چهره های مورد اعتماد طاغوت و رژیم گذشته بوده اند و به تعبیر امام جواد علیه السلام، ‌«امین خائنان» بوده اند، صلاحیت به کارگیری ندارند، ‌چون ممکن است خیانت کنند و در نقش «عامل نفوذی» عمل کرده و به انقلاب ضربه بزنند. 
این نکته، در مسائل اجتماعی و سیاسی بسیار آموزنده و ارزشمند است و توجه به آن، ‌سبب مصونیت از ضربه های جاسوسان و عوامل ضدّ انقلاب می شود. 
ساده لوحانه به هر کس اعتماد نکنیم. 
بویژه به افراد بد سابقه که پرونده ی شرارت و خیانت دارند. 

پی نوشت: 
1. نهج البلاغه، نامه ی 53 به مالک اشتر.
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)