خوش آمدید

« وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا﴿۲۳﴾ وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا ﴿۲۴﴾
( و پروردگارت مقرر داشت که جزء او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو نزد تو به پیری رسیدند، به آنان (اُف) مگو و آنان را از خود مران و با آنان سنجیده و بزرگوارانه سخن بگو. و از روی مهربانی و لطف، بال تواضع خویش را برای آنان فرود آور و بگو: پروردگارا! بر آن دو رحمت آور، همان گونه که مرا در کودکی تربیت کردند.[1]
در احادیث، در مورد نیکی به پدر و مادر بسیار سفارش شده واز آزردن آنان نکوهش به عمل آمده است.
پاداش نگاه رحمت به پدر و مادر، حج مقبول است، رضایت آن دو رضایت الهی و خشم آنان خشم خداست احسان به پدر و مادر عمر را طولانی می کند و سبب می شود که فرزندان نیز به ما احسان کنند.
در احادیث آمده است: حتی اگر تو را زدند، تو (اُف) نگو، خیره نگاه مکن، دست بلند مکن، که مردم به آنان دشنام دهند، پیش از آنان مشین و پیش از آنکه از تو چیزی بخواهند به آنان کمک کن.[2]
مردی مادرش را به دوش گرفته طواف می داد، پیامبر را در همان حالت دید، پرسید: آیا حق مادرم را ادا کردم؟ 
فرمود: حتی حق یکی از ناله های زمان زایمان را ادا نکردی.[3] 
از پیامبر اکرم(ص) سوال شد: آیا پس از مرگ هم احسانی برای والدین هست؟ فرمود: آری، از راه نماز خواندن برای آنان و استغفار برایشان و وفا به تعهّداتشان و پرداخت بدهی هایشان و احترام به دوستانشان[4]
مردی از پدرش نزد پیامبر شکایت کرد. حضرت پدر را خواست و پرسش نمود، پدر پیر گفت: روزی من قوی و پولدار بودم و به فرزندم کمک می کردم، اما امروز او پولدار شده و به من کمک نمی کند. رسول خدا(ص) گریست و فرمود: هیچ سنگ و شنی نیست که این قصه را بشنود و نگرید! سپس به آن فرزند فرمود: « انتَ و مالُک لابیکَ » تو و دارایی ات از آن پدرت هستید.[5]
احترام به پدر و مادر، از صفات انبیاست. چنانکه در مورد حضرت عیسی(ع)، توصیف « برّاً بوالدتی »[6]
و در مورد حضرت یحیی(ع)، ( برّاً بوالدیه )[7] آمده است.
والدین، تنها پدر و مادر طبیعی نیستند. در برخی احادیث، پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) پدر امت به 

حساب آمده اند. ( أنا و علیّ ابوا هذه الاُمّة )[8] همچنان که حضرت ابراهیم، پدر عرب به حساب آمده است. « ملّة ابیکم ابراهیم»[9] 
اگر پدر و مادر توجه کنند که پس از توحید مطرحند، انگیزه ی دعوت فرزندان به توحید در آنان زنده می شود.
« قضی ربّک الاتعبدوا الا ایاه و بالوالدین احساناً » بنابراین می توان از این آیه نتیجه گرفت:
1- خدمت گذاری و احسان به پدرو مادر، ازاوصاف موحّدواقعی است.« الاتعبدوا الا ایاه و بالوالدین احساناً »
2- فرمان نیکی به پدر و مادر مانند فرمان توحید، قطعی و نسخ نشدنی است. ( قضی )
3- احسان به والدین در کنار توحید و اطاعت از خداوند آمده است تا نشان دهد این کار، هم واجب عقلی و وظیفه ی انسانی است، هم واجب شرعی. « قضی ربک الاتعبدوا الا ایاه و بالوالدین احساناً »
4- نسل نو باید در سایه ی ایمان، با نسل گذشته، پیوند محکم داشته باشند.
5- در احسان به والدین، مسلمان بودن آنها شرط نیست. ( بالوالدین احساناً )
6- در احسان به پدر و مادر، فرقی میان آن دو نیست.
7- نیکی به پدر و مادر را بی واسطه و به دست خود انجام دهیم.
8- احسان، بالاتر از انفاق است و شامل محبت، ادب، آموزش، مشورت، اطاعت، تشکر، مراقبت و امثال اینها می شود.
9- احسان به والدین، حد و مرز ندارد. ( بالوالدین احساناً ) نه مثل فقیر، که تا سیر شود، و جهاد که تا رفع ستمگری باشد و روزه که تا افطار باشد. 
10- سفارش قرآن به نیکی کرده، متوجه فرزندان است، به والدین زیرا والدین نیازی به سفارش ندارند و به طور طبیعی به فرزندان خود احسان می کنند.
11- هر چه نیاز جسمی و روحی والدین بیشتر باشد، احسان به آنان ضرروی تر است. « یبلغن عندک الکبر »
12- پدر و مادر سالمند را به آسایشگاه نبریم، بلکه نزد خود نگه داریم. ( عندک )
13- هم احسان لازم است، هم سخن زیبا و خوب « احساناً ... قل لهما قولاً کریماً » بعد از احسان، گفتار کریمانه مهم ترین شیوه ی برخورد با والدین است.
14- در نیکی کردن به پدر و مادر و قول کریمانه، شرط مقابله است. یعنی اگر آنان هم با تو کریمانه بر خورد نکردند، تو کریمانه سخن بگو. « و قل لهما قولاً کریماً »
15- فرزند در هر موقعیتی که هست، باید متواضع باشد و کمالات خود را به رخ والدین نکشد. « واخفض لهما جناح الذّل » 
16- تواضع در برابر پدر و مادر، باید از روی مهر و محبت باشد، نه ظاهری و ساختگی، یا برای گرفتن اموال آنان « واخفض لهما ... من الرحمة »
17- فرزند باید نسبت به پدر و مادر، هم متواضع باشد، هم برایشان از خداوند رحمت بخواهد. « واخفض... و قل رب ارحمهما »
18- دعای فرزند در حق پدر و مادر مستجاب است، و گرنه خداوند دستور به دعا نمی داد.
19- دعا به پدر و مادر، فرمان خدا و نشانه ی شکرگزاری از آنان است « قل رب ارحمهما »
20- رحمت الهی، جبران زحمات تربیتی والدین است. « رب ارحمهما کما ربیانی » گویا خداوند به فرزند می گوید: تو رحمت خود را دریغ مدار، و از خدا نیز استمداد کن که ادای حق آنان از عهده ی تو خارج است.
21- گذشته ی خود، تلخی ها و مشکلات دوران کودکی و خردسالی را که بر والدین تحمیل شده است از یاد نبرد. « کما ربیانی صغیراً» 
22- پدر و مادر باید بر اساس محبّت فرزندان را تربیت کند. « ارحمهما کما ربیانی ».
23- انسان باید از مربیان خود تشکر و قدر دانی کند.[10]
موفق باشید
-----------------------------------------
1- اسراء، 23-24

2- تفسیر نور الثقلین

3- تفسیر نمونه

4- تفسیر مجمع البیان

5- تفسیر فرقان

6- مریم/39

7- مریم/14

8- بحارالانوار، ج16، ص95

9- حج/78

10- دقایقی با قرآن، محسن قرائتی، ص115-119