خوش آمدید

دربارة این كه آیا دربارة حوادث شب اوّل قبر آیات و روایات داریم یا خیر توجّه به نكات زیر ضروری است‌. 

1. از نگاه قرآن كریم‌، انسان پس از مرگ وارد عالم برزخ می‌شود: "وَ مِن وَرَآئهِم بَرْزَخ‌ٌ إِلَی‌َ یَوْم‌ِ یُبْعَثُون‌;(مؤمنون‌،100) 

فرا روی آنان ]پس از مرگ‌[، تا روز قیامت‌، برزخ وجود دارد."

از این رو منظور از قبر، همین عالم است‌. انسان در این عالم‌، صورت مثالی دارد; یعنی مجرّد محض نیست‌; بلكه از جهت شكل و قیافه‌، شبیه صورت دنیایی است اما سایر خصوصیات جسمانی را ندارد. 

2. روایاتی كه به عذاب قبر اشاره دارند; به طور عمده آن را به اعمال انسان مرتبط می‌دانند. نمونه‌یی از آن‌ها به قرار زیر است‌: 

امام باقر(ع) می‌فرماید: قرائت سوره ملك ]به طور مستمر[ از رو به رو شدن انسان با عذاب قبر جلوگیری می‌كند.(اصول كافی‌، ثقة الاسلام كلینی‌، ج 2، ص 633، چ بیروت‌.) 

از این دست روایات‌، فراوان‌اند و قدر مشترك آن‌ها این است كه اعمال خیر انسان در عالم قبر در جلوی او نمودار می‌گردد همان گونه كه اعمال بد او چنین می‌شود. با الهام از این جهت‌گیری روایات‌، باید در صدد اصلاح اعمال خود باشیم تا شب اوّل قبر در ردیف نجات یافتگان قرار گیریم‌. 

برخی از انسان‌ها پس از مرگ‌، فشار قبر ندارند و برخی دارند.

از بعضی روایات استفاده می‌شود كه زمین‌، مشتاق مؤمنانی است كه در حال حیات بر روی زمین مرتكب معصیت خداوند نشده و پروردگار خویش را از خود راضی كرده‌اند. فشار قبر متوجه چنین كسانی نخواهد بود.
(بحارالانوار، مرحوم مجلسی‌، ج 6، ص 222، داراحیأ، بیروت‌.) 

شهدأ نیز با اولین قطره خونی كه از آنان ریخته می‌شود، تمام گناهانشان پاك می‌گردد. از این رو فشار قبر متوجه آنان نیست‌.

البته به گواهی روایات‌، عدّة كمی از مؤمنان هستند كه از فشار قبر رهایی می‌یابند; همان گونه كه در روایتی از امام صادق‌بدان اشاره گردیده است‌.(همان‌، ص 261.) 

ج‌. با توجه به آنچه در پاسخ به سئوال الف‌، مطرح گردید، منظور از قبر، عالم مثالی‌ِ برزخ است‌. 

و روشن است‌، عالم غیرمادی برزخ‌، ویژگی‌های عالم ماده از قبیل شب و روز كه نتیجة زمان و حركت است‌، را برنمی‌تابد. البته مطابق منابع فقهی ما، اولین شب پس از مردن میّت‌، مستحب است آدابی را دربارة او به عمل آورند; از جمله نماز وحشت و... بنابراین‌، منظور از شب اوّل قبر، شب‌ِ همین دنیاست‌. 

منتهی اولین شبی كه روح میّت به عالم برزخ منتقل گردیده است‌. نه شب‌ِ مربوط به عالم برزخ‌.