خوش آمدید

48. ترجمه ترکی قرآن، نسخه‏ای از ترجمه ترکی قرآن با تاریخ 734ق. در موزه‏های هنری ترکی - اسلامی استانبول نگهداری می‏شود، که قدیم‏ترین ترجمه موجود ترکی قرآن است. 
49. ترجمه اردو، نخستین ترجمه قرآن کریم به زبان اردو، ترجمه مولاناشاه رفیع‏الدین دهلوی است (1190 ق.); اما از آن پس اردوزبانان در ترجمه و تفسیر قرآن کریم در فاصله چهار قرن، سنگ تمام گذاشته‏اند و کتابشناسی ترجمه‏ها و تفسیرهای قرآن کریم به زبان اردو که منتشر شده است، بیش از یک‏هزار اثر را دربر دارد. 
50. ترجمه لاتین، نخستین ترجمه لاتینی قرآن را رابرت کتونی (روبرتوس کتننسس) در سال 1143م. انجام داد که قرن‏ها بعد با اجازه مارتین لوتر اجازه چاپ پیداکرد. 
51. ترجمه انگلیسی قرآن، قرآن کریم به انگلیسی بیش از هر زبان اروپایی دیگر ترجمه شده است و امروزه بیش از چهل ترجمه کامل و یک‏صدوبیست ترجمه برگزیده از قرآن کریم به انگلیسی وجود دارد. نخستین ترجمه کامل انگلیسی به قلم الکساندر راس است که از روی ترجمه فرانسوی در سال 1648م. به عمل آمده است. از غیر مسلمانان ترجمه آرتور آربری ترجمه‏ای ممتاز است. و از مسلمانان ترجمه‏های پیکتال و عبد الله یوسف علی. 
52. ترجمه فرانسوی قرآن. بهترین ترجمه‏های فرانسوی قرآن ترجمه کازیمیرسکی، و ترجمه بلاشر است. 
53. ترجمه آلمانی قرآن. بهترین ترجمه‏های آلمانی قرآن ترجمه اولمان، ترجمه هنینگ، و اخیرا ترجمه همراه با توضیحات و واژه‏نما (کونکوردانس) اثر رودی پارت است. 
54. ترجمه روسی قرآن. بهترین ترجمه‏های روسی قرآن یکی ترجمه کراچفسکی است، و دیگری که در سال جاری (1374ش.) انتشار یافته است ترجمه پرفسور عثمانوف. 
55. اولین مفسر قرآن حضرت رسول(ص) هستند و نمونه‏ای از تفسیرهای ایشان، با ترتیب سوره به‏سوره در کتاب اتقان سیوطی نقل شده است. نیز بسیاری از احادیث از ایشان نقل شده است که روشنگر آیات قرآنی است و احادیث تفسیری نام دارد. 
56. پس از رسول‏الله(ص) بزرگ‏ترین قرآن‏شناس و مفسر جامعه اسلامی درصدر اسلام، حضرت علی‏بن ابی‏طالب(ع) است که سوگند یاد فرموده است که اگر بخواهم تفسیر سوره حمد را درحدی که هفتاد بار شتر باشد، بیان می‏دارم. هم‏چنین ایشان از حافظان قرآن و کاتبان وحی بوده است و مصحف خود را در فاصله‏ای کمتر از یک هفته پس از وفات رسول‏الله(ص) جمع کرد. ولی چون دارای توضیحات و اضافات تفسیری بود و فی‏المثل نام منافقان را که در قرآن با اشاره و بدون نام آمده است، بالصراحه معلوم می‏کرد و نظایر این، آن جمع و تدوین را که برحسب نزول بود از ایشان نپذیرفتند. حضرت ابتدا آزرده شدند; ولی سپس با دیدن روشمندی و اتقان شیوه کار گروه زیدبن ثابت در عهد عثمان و کمال دقت و مراقبتی که در تدوین مصحف امام (مصاحف عثمانی) به کار رفته بود آن‏را پذیرفتند و مصحف خود را ظاهر نساختند و فرمودند: اگر همان مسؤولیتی که به‏عثمان داده شد به من داده می‏شد من نیز در جمع و تدوین قرآن همان کار را می‏کردم. 
57. پس از حضرت رسول و حضرت علی(ع) بزرگ‏ترین قرآن‏شناس جامعه صدر اسلامی ابن عباس (عبدالله‏بن عباس) صحابی گرانقدر و شاگرد حضرت علی(ع) بوده است که اقوال تفسیری او که در دل تفسیر طبری آمده بوده است، به‏صورت مستقل جمع شده و به کوشش فیروزآبادی صاحب قاموس تحت عنوان تنویر المقباس فی تفسیر ابن‏عباس مدون گردیده و در عصر جدید انتشار یافته است. 
58. پس از ابن‏عباس شاگرد بزرگش مجاهد، مفسری‏بزرگ است و گویند سی‏بار قرآن‏کریم را به‏درس و تفسیر نزد ابن‏عباس دوره کرده بود و به روایتی شاگرد حضرت علی(ع) هم بوده است. در سال‏های اخیر تفسیر او در دو مجلد به‏طبع رسیده است. 
59. مهم‏ترین تفسیر قدیم جهان اسلام تفسیر طبری مورخ و محدث بزرگ ایرانی‏است (متوفی 310ق.) که به جامع‏البیان معروف است و در سی مجلد به‏طبع رسیده است. این تفسیر قدیم‏ترین و مهم‏ترین تفسیر نقلی یا ماثور جهان اسلام هم شمرده می‏شود. 
60. قدیم‏ترین تفسیرهای شیعه یکی تفسیر علی بن ابراهیم قمی است که در دو مجلد به طبع رسیده است; و دیگر تفسیر فرات کوفی که آن نیز طبع منقحی دارد. قمی و کوفی از رجال اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجری‏اند.