پرسش :
آيا مقام كدام امام در پيش خداوند از همه بالاتر است اگر همه آنها بيايند كدام افضل است؟
پاسخ :
جواب اجمالي:
از مجموع رواياتي كه در رابطه با ائمه ـ عليهم السلام ـ رسيده استفاده مي شود در اصول كافي، بحارالانوار، احقاق الحق و ساير كتابها كه مقام علي ـ عليه السلام ـ بعد از پيامبر از سايرين برتر و بالاتر است بعد امام حسن و حسين ـ عليها السلام ـ و بعد از آنها ولي الله الاعظم حضرت ولي عصر امام زمان هشت امام ديگر مساوي هستند.
جواب تفصيلي:
سلام بر برادر گرانقدر و علم دوست كه همواره براي روشن شدن حقايق ديني و كشف واقعيت تلاشي مستمر دارد.
به دوش مصطفي چون پا نهادي
قدم بر طاق او ادني نهادي
به جاي دست حق پا را تو بگذار
كه اين باشد يدالله را سزاوار
نباشد جز تو ثاني مصطفي را
توئي در انمّا ثالث خدا را [1]
غرض از نقل كلمات بلند و عرش امام رضا اين است كه ائمه ـ عليهم السلام ـ نور واحد هستند و تشخيص اين كه كدام يك از آن ذوات مقدسه بر ديگري برتري دارد بسيار مشكل است مگر از معصومين ـ عليهم السلام ـ مطلبي رسيده باشد امام رضا ـ عليه السلام ـ در كلام بلند آسماني كه در فضائل امام معصوم فرموده اند در فصلي از آن مي فرمايند: امام همانند آفتاب است كه در عالم طلوع بر افق قرار گيرد كه دست و ديده مردم بدان نرسد. امام ماه تابنده، چراغ فروزنده، نور برافروخته و ستاره راهنما در تاريكي شبها و بيابانهاي تنها و گرداب درياها است، امام آب گوارا نيست براي تشنگي و رهبر نجاتبخش از نابوديست، امام همانند آتشي است در بيابان براي سرمازدگان و دليلي است در تاريكي ها كه هر كه از آن جدا شود هلاك مي گردد. امام ابري است بارنده، باراني سيل آسا، آفتابييست فروزان و آسمانيست سايه افكن و زميني است گسترده، و چشمه اي است جوشنده، امام اميني است يار و پدري است مهربان و برادري است دلسوز و پناه بندگان خدا است در موقع ترس و پيش آمدهاي بد، امين خداي عزّوجلّ است در ميان خلقش، و جحت او است بر بندگان امام كسي است كه از گناهان پاك و از عيوب بركنار و به دانش مخصوص است و به حلم و بردباري موسوم، نظام دين و عزّت مسلمين و خشم منافقين و هلاك كفاره، امام يگانه روزگار خود است، كسي با او برابري نتواند نمود و دانشمندي همانند او نخواهد بود. خردها درباره اش گمراهند و خاطر ها در پي بردن به او لنگ، عقلها سرگردان و چشمها بي ديد، بزرگان در اين مقام كوچك و حكيمان در حيرت و سرگرداني، و بردباران كوته نظر و هوشمندان گيج و نادان و شعراء لال و گنگ، و ادباء درمانده و سخندانان بي زبان، شرح يك مقامش نتوانند و وصف يكي از فضائلش ندانند، همه به عجز معترفند، چگونه توان كنهش را وصف كرد و اسرارش را فهميد او در مقام اختريست كه بر افروزد و از دست رس دست يازان و وصف واصفان فراتر است، انتخاب بشر كجاباين پايه رسد، عقل كجا و مقام امام كجا[2].
در كافي بابي است به اين عنوان كه ائمه ـ عليهم السلام ـ در علم و شجاعت و وجوب طاعت برابرند. در آخر باب روايتي از حارث بن مغيرة نقل كرده كه از امام صادق ـ عليه السلام ـ شنيده كه از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ نقل مي كرد ما در امر و فهم و دانستن حلال و حرام مساوي هستيم ولي رسول خدا و علي فضلشان محفوظ است[3]. و هم چنين در بحارالانوار جلد 16 صفحه 360، حديث 59، و حديث63، دارد مساوي هستند ولي پيامبر و علي ـ عليها السلام ـ بر ديگران برتري دارند روايت زيادي در جوامع روائي ما وارد شد. (علي خير البرية) بعد السلاميه جلد 4 احقاق الحق ص218، (خير امتي علي) احقاق الحق جلد 4، ص297، (علي خير البشر) جلد 4، ص254، و دهها مورد از اين قبيل روايات و باز در كلمات پيامبر و معصومين ديگر وارد شده در رابطه با امام حسن و حسين ـ عليها السلام ـ ابرهما خير منها در موارد متعدد از بحار و احقاق الحق با توجه به كلمات بلند امام رضا ـ عليه السلام ـ در توصيف و تعريف امامت كه رسيدن به آن با عقول قاصر امكان پذير نيست تشخيص اين كه از اين ذو است مقدسه كدام يك اشرف و افضل از ديگري است بسيار مشكل است. ولي آنچه از مجموع روايات استفاده مي شود اين است كه امام علي ـ عليه السلام ـ از نظر مقام بر ساير ائمه برتري دارد امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايند: «همانا اميرالمومنين پيش خداونداز تمام امامان ـ عليه السلام ـ برتر و بالاتر است[4] در روايت ديگر از پيامبر دارد آسمان سايه نينداخته و زمين حمل نكرده بعد از من كسي را كه بالاتر از علي ـ عليه السلام ـ باشد[5] در روايت ديگري وارد شده افضل امامان بعد از علي ـ عليه السلام ـ فرزندش امام حسن ـ عليه السلام ـ و بعد ايشان امام حسين و بعد از امام حسين ـ عليه السلام ـ امام عصر حجة بن الحسن مي باشد بعد از ايشان بقيه امامان ـ عليهم السلام ـ .[6]
مترجم اصول كافي از مجموع روايات اين گونه استفاده كرده است كه امام علي ـ عليه السلام ـ برتر از ديگران است و سپس امام حسن و سپس امام حسين و سپس مهدي فاطمه ـ عليهم السلام ـ [7]
در روايتي در بحارالانوار اين گونه وارد شده، پيامبر فرمود خداوند از بين ايّام را برگزيده و از ماهها ماه رمضان را و از شبها شب قدر و مرا از بين انبياء برگزيد. و بعد علي ـ عليه السلام ـ را بعد امام حسن و الحسين ـ عليها السلام ـ بعد امام زمان ـ عليه السلام ـ پس از عده اي از روايات استفاده مي شود پيامبر وعلي ـ عليها السلام ـ مقامي بس ارجمند دارند بعد امام حسن و بعد امام حسين و بعد امام زمان ـ عليه السلام ـ.[8]
كتابهائي كه مي بايستي مراجعه شود.
1. ترجمة اصول كافي، مترجم سيد جواد مصطفوي كتاب الحجة، ص22، از انتشارات علميه شيراز، جلد2.
[1] . آيت الله وحيد خراساني، در برگي كه در درسش تكثير شد.
[2] . ثقة الاسلام كليني، اصول كافي، آيت الله محمد باقر كره اي، تهران، سوم، مطبعة الاسلامية1388، جلد1، صفحات388ـ 387 و عيدان اخبارالرضا، شيخ صدوق نجف، السطبقه الحيدرية1390، صفحات172ـ 171.
[3] . ثقة الاسلام كليني، اصول كافي، محمد باقر كره اي، تهران ، سوم ، مطبقه الاسلامية جلد2، صفحه50.
[4] . مرحوم مجلسي، بحارالانوار، بيروت مؤسسه داراللوفا چاپ سوم 1983، جلد 25، صفحه361، حديث19.
[5] . همان، حديث21.
[6] . همان، صفحه 362، آخر روايت 21.
[7] . سيد جواد مصطفوي مترجم اصول كافي.
[8] . بحار الانوار، جلد25، حديث 22، ص363.