خوش آمدید

پاسخ :اما پاسخ سوال شما در چند محور ارائه مي شود تا تمام زواياي پرسش جواب داده شود: 
1. در مورد اين فراز از پرسش كه(آيا انتخاب امام جبري است و به جبر بر عهده امام گذاشته مي شود يا خود امام هم در پذيرش آن نقش دارد؟) 
اولاً بايد گفت: جبر و اختيار به معناي مصطلح آن كه در بحث هاي كلامي مطرح است كه ايا انسان مجبور است و يا مختار، در بحث انتخاب امام و يا رسيدن به مقام امامت مطرح نيست پس پرسش بايد چنين طرح شود كه آيا امام به مقام امامت برگزيده مي شود و يا خود امامت را بر مي گزيند؟ 
ثانيا: اگر مفهوم امامت بخوبي معلوم شود بسياري از زواياي پرسش شما روشن خواهد شد. خداي سبحان در قران كريم از امامت به(عهدالله) ياد كرده و فرمود: امامت عهد من است و من عهد خود را به افراد ستمگر نمي دهم[1]. برخي از بزرگان در تشريح پيام اين آيه و تبيين مفهوم امامت گفته است: امامت همان مقام رهبري همه جانبه مادي و معنوي، جسمي، روحاني، ظاهري و باطني است امام رئيس حكومت و پيشواي اجتماع و رهبر مذهبي و مربي اخلاقي و رواني و رهبري باطني و دروني است امام با نيروي مرموز معنوي خود افراد شايسته را در مسير تكامل باطني رهبري مي كند و با قدرت علمي خود افراد نادان را تعليم مي دهد و با نيروي حكومت خويش اصول عدالت را اجرا مي سازد و مردم را در مسير حق و حقيقت هدايت مي كند كوتاه سخن آن كه امام از هر نظر رهبر و هادي و زمامدار و عهده دار تربيت است.[2] بنابراين به توجه به جايگاه و مسوليت خطير و مقدس امامت امامت يك مقام الهي است كه از طرف خدا به افراد شايسته اي داده مي شود يعني همان طور كه نبوت و رسالت موهبت الهي است امامت نيز موهبت الهي است كه به افراد خاصي داده مي شود و اكتسابي نيست. 
ثالثا: امامت گذشته از آن كه يك مقام الهي، يك منزلت معنوي، يك شايستگي و منصب خدايي است يك مسوليت و تكليفي است كه متوجه برخي افراد شايسته و لايق و معصوم مي شود. پس امامت همانند ساير تكاليف الهي از سوي خداوند سبحان متوجه انسانهاي لايق مي شود آنها در پذيرش آن تكليف و مسوليت همانند ساير تكاليف افراد اند يعني با اختيار و آگاهي و عشق و علاقه به استقبال آن تكليف مي رود و آن را مي پذيرد و از اين رهگذر هم به وظيفه بندگي خويش در پذيرش دستور خداوند عمل كرده و هم با عمل برابر آن مسوليت و تكليف همانند عمل به تكاليف (نظير نماز، حج، روزه و مانند آن) به مقامات بلند معنوي مي رسند، چون پي و نتيجه عمل به اين تكليف همانند تكاليف ديگر پاداش اخروي است. 
رابعا: چون پذيرش مقام امامت و عمل به وظايف آن جزء تكاليف شرعي ائمه است لذا در صورت مساعدت شرايط براي اجراي مسوليت اقدام مي كند و گرنه به عنوان يك منصب و مقام دنيايي براي آنها مطرح نيست لذا امير مؤمنان در خطبه نهج البلاغه فرمود: سوگند به خدا اگر گروهي براي ياري من آماده نبود و حجّت خداوندي با وجود ياوران بر من تمام نمي گشت و پيمان الهي با دانايان درباره عدم تحمل پرخوري ستمكار و گرسنگي ستمديده نبود، مهار اين زمامداري را به دوشش مي انداختم و انجام آن را مانند آغازش با پياله بي اعتنايي سيراب مي كردم در آن هنگام مي فهميديد كه اين دنياي شما در نزد من از اخلاط دماغ يك بز ناچيزتر است.[3] 
بنابراين از مجموع آنچه بيان شد بخوبي معلوم شد كه امامت براي ائمه يك تكليف است كه به عهده آنان گذاشته مي شود و كسي غير از آنها شايسته آن مسئوليت و تكليف نيست و آنان هم به عنوان يك تكليف الهي آن مسوليت براي اجراي فرمان الهي و دستورات قران با اختيار و آگاهي مي پذيرد. 
2. اما در مورد اين فراز از پرسش كه ائمه همه از اهل بيت هستند ... 
اولا: بايد گفت اگر مراد آن است كه دوازده امام از يك خاندان سبب مي شود كه گفته شود چرا امامت موروثي شده است؟ 
پاسخ آن است كه موروثي شدن به آن معناي عرفي كه مذموم است درباره مقام امامت مطرح نيست زيرا همان طور كه گفته شد امامت و تعيين امام تنها در اختيار خداست و حتي در اختيار پيامبر اكرم و خود ائمه هم نيست مگر به دستور خداوند لذا علامه طباطبائي در اين باره مي گويد:«از اين كلام خداوند كه فرمود: من عهدم را به ستمگران نمي دهم چند نكته بخوبي معلوم مي شود يكي اين كه امامت مقامي است كه بايد از طرف خداي متعال تعيين و جعل شود. دوم اين كه امام بايد مويد از طرف پروردگار باشد.[4] 
پس چون تعيين امام در اختيار بشر نيست شبهه موروثي بودن در آن كاملا منتفي است. 
ثانيا: همان طور كه انتخاب پيامبران و فرستادن آنها كار خداست و قرآن فرمود: (الله اعلم حيث يجعل رسالته)[5] تعيين امام هم كار خداست او بهتر مي داند كه چرا همه ائمه را از اهل بيت پيامبرش انتخاب كند و چه كساني را برگزيند. 
ثالثا: در امام عصمت شرط است و غير معصوم نمي تواند امام بشود.[6] چون در ميان امت اسلامي تنها همان دوازده شخص معين داراي مقام عصمت بوده است، لذا آنان بدين مقام برگزيده شده است.(براي اطلاع از تفصيل اين بحث با دلايل عقلي به منبع ذيل مراجعه شود). [7] 
براي مطالعه بيشتر: 
1. علامه طباطبائي، شيعه در اسلام ص 109، نشر دارالكتب الاسلاميه تهران. 
2. آية الله سيد علي بهبهاني، فروع هدايت با ترجمه علي دواني، نشر قدر، تهران. 
3. سيد محمد حسين تهراني، امام شناسي، نشر موسسه ترجمه و نشر علوم و معارف اسلام، مشهد سال 1421 ق. 
4. فياض لاهيجي، عبدالرزاق، گوهر مراد، نشر وزارت ارشاد اسلامي تهران، سال 1372 ش. 
5. جعفر سبحاني، پيشوائي از نظر اسلام، نشر دارالكتب الاسلاميه، تهران، چ دوّم، سال 1363ش. 
6. حسن زاده آملي، رساله في الامامه(ضمن هشت رساله عربي) نشر موسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي چاپ اول سال 1365 ش. 
7. فياض لاهيجي عبدالرزاق، سرمايه ايمان، ص 105، نشر الزهرا، چاپ سوّم، سال 1372ش. 
اميرالمؤمنين علي ـ عليه السّلام ـ : 
لايقاسُ بآل محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ من هذه الامة احدٌ و لهم خصايص حق الولاية و فيهم الوصية و الوراثة؛ 
كسي را با خاندان رسالت نمي شود مقايسه كرد، زيرا ويژگي هاي حق ولايت به آنها اختصاص دارد و وصيت پيامبر و ميراث رسالت به آنها تعلّق دارد. 
(نهج البلاغه، خطبه 2)
[1] . سوره بقره آيه 124 
[2] . ناصر مكارم شيرازي، تفسير نمونه، ج 1، ص 317 نشر دارالكتب الاسلاميه، تهران 
[3] . نهج البلاغه، خطبه شقشقيه 
[4] . ترجمه الميزان ج 1، ص 416نشر دفتر انتشارات اسلامي سال 1363 ش 
[5] . سوره انعام آيه 124 
[6] . منبع فوق 415 
[7] . حسن زاده آملي، رساله في الامامه(ضمن هشت رساله عربي) ص 298 و 369