امام جواد علیه السلام فرمودند:
اِنَّ ِللهِ عِباداً یَخُصُّهُم بِالنِّعَمِ وَ یُقِرُّها فیهِم ما بَذَلُو، فَإذا مَنَعُوها نَزَعَها عَنهُم وَ حَوَّلَها إلی غَیرِهِم؛
خداوند را بندگانی است که آنان را مخصوص به نعمتها می سازد و نعمتها را در میان آنان پایدار می کند، تا وقتی که بخشش کنند. پس هر گاه از بخشش نعمت ممانعت کنند، نعمت را از آنان پس می گیرد و به دیگران می دهد.
کشف الغمّه، ج2، ص 346
شرح حدیث:
آنچه در عالم از ثروت و امکانات است، آفریده ی خدا و نعمتهای اوست. بعضی از این نعمتها بیشتر برخوردارند و برخی کمتر.
توانگران با یک «آزمون مالی» روبه رویند. باید از آنچه دارند به محرومان هم بدهند. اگر حرص داشته باشند، مضایقه می کنند. اگر سخاوتمند باشند، بذل و بخشش پیشه می سازند.
نکته ای که امام در این حدیث فرموده، به آیه ای از قرآن اشاره دارد. خداوند می فرماید: از آنچه شما را جانشین خود در آن قرار دادیم (مستخلصین) انفاق کنید. (1) یعنی ما امانتدار مال خداییم، او که به ما داده است، از ما خواسته انفاق کنیم، تا از این رهگذر، هم ما ثواب ببریم، و هم محرومان به نوایی برسند.
سنت الهی بر این است که توانگران اگر از داشته های خود به نیازمندان انفاق نکنند، خداوند از آنان می گیرد و کسان دیگری را عهده دار این خیرها و احسانها می کند.
احسان از مالی که خدا داده است، یک توفیق است.
شکرانه ی بازوی توانا
بگرفتن دست ناتوان است
کسی که شایستگی این برخورداری را نداشته باشد، خدا بندگان دیگری دارد که عهده دار این مسأله شوند.
خوشا آنان که توفیق خدمت و احسان دارند.
پی نوشت:
1. حدید(57)، آیه7
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)
