منزلت قانون در كلام پيامبر(ص)
جایگاه ومنزلت اجرای قوانین برای رسول اکرم(ص) را در این گزارش بخوانید.
به گزارشحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ رسول گرامی، كه خود نقش ابلاغ و اجرای قوانین حیاتبخش اسلام را به عهده داشت، جایگاه و منزلت بالایی برای آن قایل بود. آن حضرت اجرای قوانین جزایی و كیفری اسلام (حدود) را بر متجاوزان به حریم قانون، بهتر از عبادت شصت سال و نیز برتر از بارش چهل شب باران بر زمین میدانست:
«حدٌّ یقامُ فیالارضِ أزكی مِن عبادهِ ستینَ سنهٍ»
«إقامهُ حدٍّ مِن حدودِ اللّهِ خیرٌ مِن مطرٍ اربعینَ لیلهٍ فی بلادِ اللّه»
آن حضرت از شفاعت كردن در برداشتن حدود الهی (قوانین جزایی و كیفری اسلام) به شدت نهی میكرد و این كار را موجب عذاب و عقاب خداوند در جهان آخرت میدانست:
«انّه نهی عَن الشفاعه فی الحدودِ و قالَ: مَن شَفَّعَ فی حدِّ مِن حدودِ اللّه لِیبطله و سَعی فی ابطالِ حدودهِ عذبّهُ اللّهُ تَعالی یومَ القیامه»
رسول گرامی افراط و تفریط در اجرای قانون را برنمیتافت. از آن حضرت روایت شده است كه فرمودند: روز قیامت حاكمی را میآورند كه هنگام اجرای حدود الهی، یك تازیانه كمتر از حد معین شده زده است. در مقام بازخواست، میگوید: خدایا به خاطر رحمت بر بنده تو این كار را كردم. به او جواب داده میشود كه آیا تو نسبت به بندگان من مهربانتر از من هستی؟ سپس امر میكند وی را به آتش بیفكنند. شخص دیگری را میآورند كه یك تازیانه زیادتر زده است و در مقام بازخواست میگوید: خدایا، به خاطر بازداشتن از معاصی تو چنین كردم. دستور داده میشود وی را نیز به آتش بیفكنند.
و نیز از آن حضرت روایت شده است كه فرمودند: «اتَقی الناسِ مَن قالَ الحقَ فیما له و علیه»؛ پرهیزگارترین مردم كسی است كه حق را بگوید، چه به نفع وی باشد و چه به ضرر وی.
جایگاه قانون در سیره نبوی
بیتردید، یكی از مهمترین عوامل موفقیت پیامبر در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی قانونپذیری ایشان، و از محوریترین اصول در سیره ایشان نیز تعبّد به قوانین الهی بود.
پاسداری از حریم قانون و مجازات متجاوزان به حریم قانون با رعایت عدل و انصاف و حق محوری جایگاه مهمی در دین اسلام دارد. رسول گرامی نیز توجه و عنایت خاصی نسبت به این امر داشتند. قانون جایگاه بسیار بالایی در سیره آن حضرت داشت، به گونهای كه در برابر هر نوع بدرفتاری كه به شخص ایشان میشد، نهایت گذشت و اغماض را به خرج میدادند، اما در مورد كسانی كه به حریم قانون تجاوز میكردند، مطلقا گذشت و اغماض نمیكردند و نسبت به مجازات قانونشكنان و اجرای قانون در مورد آنان لحظهای درنگ نمیكردند و بدون مسامحه، اما با رعایت عدل و انصاف قانون الهی را اجرا میكردند؛ چرا كه قانون حافظ امنیت و كیان جامعه است و نمیتوان آن را بازیچه این و آن قرار داد و جامعه را فدای فرد نمود.
به مواردی از اقدامات آن حضرت در این زمینه، كه نشاندهنده جایگاه رفیع قانون در سیره آن حضرت است، اشاره میشود:
تساوی انسانها در برابر قانون به قدری حایز اهمیت است كه قرآن كریم اطاعت و تسلیم در برابر قانون را از شرایط تحقق ایمان و صدق ادعای مدعیان آن برشمرده است:
«فَلاَ وَ رَبِّكَ لاَ یؤْمِنُونَ حَتَّی یحَكِّمُوكَ فِیما شَجَرَ بَینَهُمْ ثُمَّ لاَ یجِدُواْ فِی أَنفُسِهِمْ حَرَجا مِّمَّا قَضَیتَ وَیسَلِّمُواْ تَسْلِیما» (نساء: 65)، به پروردگارت سوگند كه آنها مؤمن نخواهند بود، مگر اینكه در اختلافات خود، تو را به داوری بطلبند و سپس از داوری تو، در دل خود احساس ناراحتی نكنند و كاملاً تسلیم باشند.
قرآن كسانی را كه از قانون در صورتی كه مطابق خواست آنها باشد اطاعت میكنند و اگر برخلاف خواست و مصلحتشان باشد اعراض مینمایند، به شدت مذمت میكند:
«وَإِذَا دُعُوا إِلَی اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِیحْكُمَ بَینَهُمْ إِذَا فَرِیقٌ مِّنْهُم مُّعْرِضُونَ وَ إِن یكُن لَّهُمُ الْحَقُّ یأْتُوا إِلَیهِ مُذْعِنِینَ» (نور: 48و49) آنگاه كه به سوی خدا و پیامبر خوانده شوند تا میان آنان داوری كند، ناگاه گروهی از آنان رویگردان میشوند، و اگر حق با آنان باشد سر سپرده به سویش میآیند.
رعایت عدالت در اجرای قانون
در نظام حقوقی اسلام، عدالت پایه و اساس را تشكیل میدهد و همه قوانین و مقرّرات، به ویژه قوانین كیفری، در جهت تحقق عدالت تشریع شدهاند. از اینرو، در اجرای قانون، به ویژه قوانین كیفری، رعایت عدالت جایگاه ویژهای دارد. در قرآن كریم و روایات و سیره عملی رسول گرامی نیز برپایی عدالت از جایگاه و منزلت بالایی برخوردار است.
خداوند در قرآن كریم پیامبر را مأمور به برپایی عدل و استقامت در این راه معرفی نموده است:
«فَلِذلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ وَقُلْ آمَنتُ بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِن كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَینَكُم.» (شوری: 15)
در آیهای دیگر، خطاب به مؤمنان، آنان را فرمان میدهد كه گواهان به عدل باشند و حتی در برخورد با دشمنان جانب عدل را رعایت نمایند:
«یا أَیهَاالَّذِینَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِینَ لِلّهِ شُهَدَاء بِالْقِسْطِ وَلاَ یجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَی أَلاَّ تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَی وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ» (مائده: 8)
رسول گرامی نیز در طول دوران رسالتشان اجرای عدالت را سرلوحه برنامههای خود قرار داده بودند؛ چنانكه حضرت علی(ع) در توصیف سیره آن حضرت میفرماید: «سیرتهُ القصدُ وَ سُنّتهُ الرُشد وَ كلامهُ الفَصلُ و حُكمه العدلُ»؛راه و رسم او معتدل، روشش صحیح و متین، سخنانش روشنگر حق از باطل، و حكمش عادلانه بود.
در دین اسلام، اجرای عدالت در جامعه، به شدت مورد تأكید قرار گرفته است. از اینرو، اسلام همه افراد جامعه را در برابر قانون برابر میداند و هیچگونه تبعیضی را در اجرای قانون بر افراد روا نمیشمارد و هرگونه تبعیض در اجرای قانون را به هر دلیل و عنوانی كه باشد، موجب سقوط و هلاكت جامعه میداند.
انتهای پیام/
