محور: معرفی کتاب
نام كتاب: نظام اقتصادي اسلام (مباني فلسفي)
نويسنده: سيدحسين ميرمعز‌ي
ناشر: كانون انديشة جوان
چاپ اول: بهار 1378
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 112 صفحه
قيمت: 4500 ريال
اين كتاب دفتر اول از چهار دفتري است كه مولف دربارة تبيين نظام اقتصادي اسلام نوشته است. در اين دفتر، افزون بر تعريف نظام اقتصادي و مباني و اهدافش و رابطة آن با حقوق اقتصادي و علم اقتصاد، از مباني فلسفي نظام اقتصادي اسلام در مقايسه با نظام اقتصاد سرمايه‌داري ليبرال بحث شده است.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 6
محور: معرفی کتاب
نام كتاب: نظام اقتصادي اسلام (اهداف و انگيزه‌ها)
نويسنده: سيدحسين ميرمعز‌ي
ناشر: كانون انديشة جوان
چاپ اول: 1378
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 112 صفحه
قيمت: 5700 ريال
اين كتاب در دو فصل نوشته شده است. فصل يكم، اهداف نظام اقتصادي سرمايه‌داري و انگيزه‌هاي مصرف‌كننده و سرمايه‌گذار در اين نظام را بررسي مي‌كند و ضمن تحليلي دقيق، ارتباط اين انگيزه‌ها و اهداف را با مفهوم سعادت از ديدگاه فايده‌گرايان نشان داده، به نقد آن مي‌پردازد. فصل دوم، پس از مرور سريع انسان‌شناسي و جامعه‌شناسي از ديدگاه اسلام، بر اساس مباني فلسفي اسلام دربارة انسان و جامعه، مفهوم سعادت فرد را بيان، و سه موضوع انگيزة افراد در كسب درآمد و صرف آن، مفهوم رفاه در بينش اسلامي و سطح مطلوب معيشت از ديدگاه اسلام را از ديدگاه آيات قرآن و روايات بررسي مي‌كند؛ آن‌گاه با طرح مفهوم سعادت جامعه از ديدگاه اسلام، اهداف نظام اقتصادي را از آيات و روايات استنباط، و ارتباط اين اهداف با مفهوم سعادت جامعه و طبقه‌بندي اهداف را روشن مي‌سازد. در پايان، ضمن مقايسة دو نظام، تباين اين دو را در انگيزه‌ها و اهداف نشان مي‌دهد.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 6
محور: معرفی کتاب
نام كتاب: نظام اقتصادي اسلام (مباني مكتبي)
نويسنده: سيدحسين ميرمعز‌ي
ناشر: كانون انديشة جوان
چاپ اول: 1380
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 216 صفحه
قيمت: 8500 ريال
اين كتاب در دو بخش تنظيم شده است. در بخش نخست، مباني هفتگانة نظام اقتصادي سرمايه‌داري: 1. آزادي؛ 2. دولت محدود؛ 3. مالكيت خصوصي؛ 4. رقابت به انگيزة نفع شخصي؛ 5. حاكميت مصرف‌كننده؛ 6. تجويز بهره؛ 7. توزيع درآمد و ثروت، را تببين و نقد مي‌كند و در بخش دوم، به مهم‌ترين مباني مكتبي نظام اقتصادي اسلام: 1. حاكميت مصالح فرد و جامعه؛ 2. دولت مصالح؛ 3. آزادي در كادر محدود؛ 4. مالكيت مختلط؛ 5. تعاون و رقابت سالم؛ 6. تحريم ربا؛ 7. توزيع عادلانة ثروت‌ها و درآمدها، مي‌پردازد و به صورت استدلالي نشان مي‌دهد كه اين مباني، در جهت اهدافي چون امنيت، عدالت، رشد و توسعة اقتصادي بوده، زمينه‌هاي اعتلاي معنوي انسان‌ها و سعادت فرد و جامعه را فراهم مي‌آورد.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 6
محور: معرفی کتاب
نام كتاب: نگاهي به فقر و فقرزدايي از ديدگاه اسلام
مؤ‌لفان: سعيدي، فراهاني‌فرد
ناشر: كانون انديشة جوان
چاپ اول: 1378
قطع: رقعي
تعداد صفحات: 176 صفحه
قيمت: 7500 ريال
اين كتاب، ضمن پژوهش مقايسه‌اي، «ماهيت فقر» و شيوة رويارويي با آن را از ديدگاه‌هاي گوناگون بررسي مي‌كند. از آن جا كه ريشه‌كني فقر در سطح كلان، به بهره‌گيري از روش‌هاي مناسب، رشد و توسعه وابسته است، اين كتاب ضمن بررسي راهبردهاي توسعه، الگوي توسعه در نظام اقتصادي اسلام را معرفي و در پايان، طي فصلي مستقل، شبهات مربوط به تعامل آموزه‌هاي ديني با رشد و توسعة اقتصادي را بررسي مي‌كند.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 6
محور: معرفی کتاب
نام كتاب: دام جهاني شدن (تهاجم به دموكراسي و رفاه)
مؤ‌لفان: هانس و پيتر مارتين و هارالد شومن
ترجمه: حميدرضا شهميرزادي
مقدمه: محمدرضا مالك
ناشر: مؤ‌سسة فرهنگي دانش و انديشة معاصر
چاپ اول: بهار 1381
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 4160 صفحه
قيمت: 21000 ريال
اين كتاب، با وصف وضعيت كنوني كشورهاي سرمايه‌داري غرب، دورنماي تلخ اين‌گونه جوامع را ترسيم مي‌كند و در برخورد با پديدة جهاني شدن، حامل و پيام‌هاي مفيدي است. نويسندگان كتاب، با مصاحبه‌هاي متعدد و انعكاس آراي تني چند از بازيگران اصلي روند جهان‌گرايي، در زمينه‌هاي گوناگون سياست، اقتصاد و فرهنگ، چهرة واقعي «جهاني‌شدن» را بر همگان آشكار مي‌سازند و با ارائة آمارهاي مستند، نوشتار را به سندي معتبر در آن موضوع تبديل مي‌كنند.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 6
محور : معرفی کتاب
به‌اهتمام: سعيد فراهاني‌فرد
عضو هيأت‌علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي
چاپ اول: بهار 1381
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 404
قيمت: 22000 ريال
در اين كتاب، به منظور بسترسازي براي تحقيقات در زمينة جايگاه و نقش دولت در اقتصاد و استنباط نگرش اسلام در اين موضوع، مقالات در بردارندة تحليل‌ها و نقد نظريات گوناگون، گردآمده و در چهار محور ذيل سامان يافته است:
محور يكم: نظريات مكاتب غيراسلامي
اين محور، در بردارندة چهار مقاله است كه به بررسي و نقد نظريه‌هاي مكاتب سرمايه‌داري و سوسياليستي در نقش آغازگر مباحث علمي در اين زمينه و مؤ‌ثر بر افكار اقتصاددانان مسلمان مي‌پردازد.
1. جايگاه دولت در مكاتب ليبراليستي / دكتر الياس نادران
2. دولت در اقتصاد كينزي / دكتر موسي غني‌نژاد
3. دولت در اقتصاد سوسياليستي / سيدعباس موسويان
4. تحليلي مقايسه‌اي از دولت در مكتب اقتصادي سياست / دكتر يدا دادگر.
محور دوم: نظريه‌هاي انديشمندان اهل‌سنت
نظر به اينكه پس از رحلت پيامبر اكرم6 بيش‌تر حكومت‌هاي اسلامي بر اساس ديدگاه اهل سنت تشكيل شده و نظريه‌هاي عالمان و انديشمندان سني در اصل تشكيل و چگونگي عملكرد حكومت مؤ‌ثر بوده است، سابقة تحقيقات آن‌ها در زمينه‌هاي گوناگون كشورداري از جمله مسائل اقتصادي بيش‌تر است. اين محور در دو مقاله به توضيح نظريات آن‌ها مي‌پردازد.
1. دولت در اقتصاد از ديدگاه انديشمندان اهل سنت / سيدعباس موسويان
2. نقش دولت در اسلام / منذر قحف، ترجمة دكتر محمدتقي گيلك حكيم‌آبادي.
محور سوم: نظريه‌هاي انديشمندان
در اين محور، سه مقاله به شرح ذيل آمده است:
1. دولت در اقتصاد از ديدگاه شهيد صدر؛ / ناصر جهانيان
2. دولت در اقتصاد از ديدگاه امام خميني1 / سيدحسين ميرمعز‌ي
3. دولت در اقتصاد از منظر شهيد مطهري؛ / سعيد فراهاني‌فرد
محور چهارم: نقش دولت در اقتصاد ايران
در ايران، پس از پيروزي انقلاب اسلامي بر حسب موقعيت‌هاي گوناگون و گاهي در اثر ابهام‌هايي كه در برخي از اصول اقتصادي قانون اساسي جمهوري اسلامي بوده، تفاسير و ديدگاه‌هاي گوناگوني دربارة اندازه و نقش دولت مطرح و اجرا شده است. اين محور به تناسب موضوعات پيشين، دو مقاله را دربردارد.
1. دولت در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران / عبدالامير خادم عليزاده
2. ماهيت و ساختار دولت در ايران / دكتر محسن رِناني.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 5
محور : معرفی کتاب
نويسنده: سيدحسين ميرمعز‌ي
عضو هيأت‌علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
چاپ اول: بهار 1381
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 195
قيمت: 11000 ريال
اين كتاب با به كارگيري روش اقتصاد كلان در مطالعة شريعت اسلامي در عرصة مفاهيم اقتصادي، ساختار كلان نظام اقتصادي اسلام را ترسيم و آن را با نظام سرمايه‌داري مقايسه مي‌كند و از اين طريق، با استفاده از ابزارها و ادبيات علمي، الگويي كلان از نظام اقتصادي اسلام ارائه مي‌دهد تا براي برنامه‌ريزان و سياست‌گذاران كشورهاي اسلامي از جمله جمهوري اسلامي ايران قابل استفاده باشد. مؤ‌لف ارجمند با استخراج ساختار كلان و مطلوب نظام اقتصادي از شريعت اسلام، نقاط اشتراك و افتراق آن را با ساختار كلان اقتصاد سرمايه‌داري و ساختار اقتصاد ايران (وضعيت موجود) بيان، و در خاتمه براي اصلاح ساختار اقتصادي ايران و حركت به سمت نظام اقتصادي مطلوب و اسلامي، پيشنهادهايي را ارائه مي‌كند.
اين تحقيق در نوع خود، در مسائل نظري، كاري جديد است.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 5
محور : معرفی کتاب
براي اين شماره، كتاب ربا و تورم (بررسي تطبيقي جبران كاهش ارزش پول و ربا)، نوشتة حجت‌الاسلام والمسلمين احمدعلي يوسفي در نظر گرفته شده كه در سومين كنگرة سالانة دين‌پژوهان كشور، پژوهش فرهنگي و كاربردي برگزيدة سال شناخته شد و از رياست محترم جمهوري اسلامي ايران، لوح تقدير گرفت.
نام كتاب: ربا و تورم (بررسي تطبيقي جبران كاهش ارزش پول و ربا)
نويسنده: احمدعلي يوسفي
عضو هيأت علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي
ناشر: مركز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي
چاپ اول: بهار 1381
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 336 صفحه
قيمت: 1850 تومان
از ويژگي‌هاي بارز اقتصاد قرن اخير، به ويژه در كشورهاي در حال توسعه، وجود نرخ تورم‌هاي دورقمي در مقاطع زماني بلندمدت است و اين، موجب پايين‌آمدن ارزش پول و پديدار شدن مشكلات حقوقي و اقتصادي پيچيده‌اي در معاملات مدت‌دار و بدهي‌هاي معوقه مي‌شود. فروشنده‌اي كه اجناس خود را نسيه فروخته است، به دليل تورم نمي‌تواند همان جنس را با همان قيمت بخرد. طلبكاري كه به جهات گوناگوني چون اختلاف حقوقي، امتناع يا ناتواني بدهكار براي مدت زماني طولاني، نتوانسته طلب خود را بگيرد، متوجه مي‌شود كه مبلغ اسمي قابل دريافت با ارزش واقعي طلب، تفاوت فاحش دارد. سپرده‌گذاراني كه به اميد دست‌يافتن به سود در حساب‌هاي بلندمدت سرمايه‌گذاري كرده‌اند، متوجه مي‌شوند كه نه تنها سودي نبرده‌اند، بلكه توانايي دريافت ارزش واقعي اصل سپرده‌شان را نيز ندارند. بانك‌هايي كه با سود مشخص، تسهيلات بلندمدت بيست‌ساله اعطا كرده‌اند، در وضعيت تورمي، احساس مي‌كنند نه تنها سودي به دست نمي‌آورند، بلكه روز به روز، ارزش سرماية خود را از دست مي‌دهند.
>>>
ادامه مطلب
محور : معرفی کتاب
نويسنده: علي‌رضا لشكري
ناشر: وزارت امور اقتصادي و دارايي، معاونت اقتصادي
چاپ اول: 1380
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 244
قيمت: 15000 ريال
اين كتاب كوشيده است تا با نگاه به نظام مالياتي اسلام و با توجه به ادبيات مالياتي موجود، ابعاد و جنبه‌هايي از آن را بررسي كند. در اين كتاب، نخست ماليات‌هاي ثابت اسلامي شناسايي شده؛ سپس با ارائة ساختار مربوط، با صفات مالياتي متعارف انطباق مي‌يابد و گرايش اسلام در ماليات‌هاي ثابت، پي گرفته مي‌شود. همچنين با توسل به روايات مربوط به ماليات‌ها و وظايف حاكم اسلامي و منابع ديگر، شاخصه‌ها و معيارهاي وضع ماليات‌هاي ثابت، شناسايي مي‌شود. در پايان، آثار اقتصادي ماليات‌هاي ثابت و نيز بحث مهم ماليات‌هاي متغير و جايگاه آن، بررسي شده است.
اين كتاب به سفارش معاونت اقتصادي وزارت امور اقتصادي و دارايي در گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي تحقيق شده است.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 5
محور : معرفی کتاب
نويسنده: نصرا خليلي تيرتاشي
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي
چاپ اول: پاييز 1380
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 234
قيمت: 13400 ريال
اين كتاب، يك دوره مباحث اقتصادي از ديدگاه ابن‌خلدون را در بردارد و در پنج فصل تنظيم شده است:
فصل يكم در قالب كليات، مباحثي نظير ضرورت طرح انديشه‌هاي اقتصادي متفكران مسلمان، پيشينة تحقيق، زندگينامه، آثار، شخصيت و جايگاه علمي ابن‌خلدون در تاريخ انديشه‌هاي اقتصادي را بررسي مي‌كند.
در فصل دوم، نظريه‌هاي تقسيم كار و توليد جمعي، ارزش و قيمت، دستمزد، مالكيت‌هاي بزرگ زمين، جمعيت، تعادل درآمد و هزينه و رابطة آن با رفاه اقتصادي، و نوسان قيمت و آثار اقتصادي آن بررسي مي‌شود.
در فصل سوم تحليل مباحث اقتصاد كلان چون درآمد و راه‌هاي تحصيل آن، تقاضا و عرضة پول و نظرية مقداري پول مطرح مي‌شود.
فصل چهارم به مباحث اقتصاد بخش عمومي، تأثير «ابزارهاي مختلف تأمين مالي و دخالت دولت در اقتصاد» بر رفتارهاي اقتصادي، آزادي اقتصادي و حدود دخالت دولت در اقتصاد مي‌پردازد.
و سرانجام در فصل پنجم، نظريه رشد و توسعة اقتصادي و آسيب‌شناسي آن مطرح مي‌شود.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 5
محور : معرفی
يكي از عوامل مهم توسعة هر دانشي، توسعة اطلاعات و ارتباطات بين مؤ‌سسات آموزشي - پژوهشي در آن دانش است. پس از انقلاب اسلامي، مراكز متعددي به امر آموزش و تحقيق در عرصة اقتصاد اسلامي پرداخته‌اند كه معرفي آن‌ها پيامدهاي مثبت فراواني براي محققان، مسؤ‌ولان اجرايي و سياست‌گذاران به همراه دارد. يكي از اين مراكز كه در عرصة مباحث اقتصاد اسلامي فعاليت‌هاي چشمگيري داشته، پژوهشكده اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس است. در اين شماره با وظايف و عملكرد گروه پژوهشي اقتصاد اسلامي آن پژوهشكده آشنا مي‌شويم.
گروه پژوهشي اقتصاد اسلامي يكي از چهار گروه پژوهشي پژوهشكدة اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس است كه شوراي گسترش آموزش عالي در جلسة 392 مورخ 22/9/1376 با ايجاد آن موافقت قطعي كرد.
اين گروه پژوهشي، داراي پنج عضو هيأت علمي، يك مدير و يك معاون است كه در غياب مدير، وظايف او را به عهده دارد. همچنين گروه پژوهشي اقتصاد اسلامي يك كميتة تخصصي دارد كه از اعضاي هيأت علمي گروه تشكيل يافته و تصميم‌گيري در امور تخصصي گروه را عهده‌دار است.
وظايف گروه اقتصاد اسلامي
الف. انجام طرح‌هاي تحقيقاتي مصوب شوراي پژوهشي
ب. همكاري در انجام پايان‌نامه‌هاي دانشجويان گروه آموزشي اقتصاد دانشگاه
ج. تهيه و تدوين برنامه‌هاي گروه جهت ارائه به شوراي پژوهشي پژوهشكده
د. تهيه طرح‌هاي پيشنهادي و شرح خدمات براي طرح‌هايي كه از طرف ديگر مؤ‌سسات تقاضا مي‌شود.
ه'. تهيه و تدوين فهرست عناوين طرح‌هاي داراي اولويت جهت ارائه به شوراي پژوهشي پژوهشكده.
فعاليت‌هاي گروه
گروه پژوهشي اقتصاد اسلامي با توجه به امكانات موجود، از بدو تأسيس تاكنون فعاليت‌هايي را در جهت اجراي وظايف زيل انجام داده است:
الف. طرح‌هاي پژوهشي در زمينة اقتصاد اسلامي
- طرح‌هاي انجام شده:
1. فيش‌برداري اقتصادي از آثار امام خميني / مسؤ‌ول تحقيق: دكتر مرتضي سامتي
2. بررسي برخي از عقود اسلامي مندرج در قانون عمليات بانكي بدون ربا / مسؤ‌ول تحقيق: حميد بهمن‌پور
3. توزيع درآمد و عدالت اجتماعي / مسؤ‌ول تحقيق: دكتر مرتضي سامتي
4. نظريه‌اي در تبيين الگوي نظري توزيع درآمد در اسلام و تحليلي دربارة امكان تطبيق آن با نظام اقتصادي در ايران / مسؤ‌ول تحقيق: دكتر حسين عيوضلو
- طرح‌هاي در دست اجرا:
1. شناسايي، گردآوري و تدوين ادبيات اقتصاد اسلامي / مسؤ‌ول تحقيق: ميثم موسايي
2. بررسي موانع و مشكلات اجراي قانون عمليات بانكي بدون ربا / مسؤ‌ول تحقيق: مرتضي عزتي
ب. انتشار كتاب در زمينة اقتصاد اسلامي
1. مباحثي در اقتصاد خُرد - نگرش اسلامي / مترجم: دكتر حسين صادقي
2. اقتصاد اسلامي: معرفت‌ها، ارزش‌ها و روش‌ها / مؤ‌لف: دكتر يدا دادگر
3. خلاصة مقالات نخستين كنگرة بررسي انديشه‌هاي اقتصادي حضرت امام خميني1
4. خلاصة مقالات دومين كنگره بررسي انديشه‌هاي اقتصادي حضرت امام خميني1
5. خلاصة مقالات نخستين همايش دوسالانة اقتصاد اسلامي
6. مجموعة مقالات نخستين همايش دوسالانة اقتصاد اسلامي
7. خلاصة مقالات دومين همايش دوسالانة اقتصاد اسلامي
كتاب ماهيت اقتصاد اسلامي دربردارندة مجموعة مقالات، پرسش و پاسخ‌ها و گفت‌وگوهاي نخستين نشست تخصصي محققان اقتصاد اسلامي، در دست چاپ است.
ج. برگزاري و مشاركت در برگزاري همايش
1. برگزاري مشترك نخستين كنگرة بررسي انديشه‌هاي اقتصادي حضرت امام خميني1 با مؤ‌سسة تنظيم و نشر آثار حضرت امام خميني (9 - 11 خرداد 1371)
2. برگزاري نخستين همايش دوسالانة اقتصاد اسلامي با همكاري دانشگاه مفيد (6 و 7 بهمن 78)
3. برگزاري مشترك دومين كنگرة بررسي انديشه‌هاي اقتصادي حضرت امام خميني1 با ستاد بزرگداشت يكصدمين سال ميلاد حضرت امام خميني (11 و 12 خرداد 1379)
4. برگزاري نخستين نشست تخصصي اقتصاد اسلامي تحت عنوان «ماهيت اقتصاد اسلامي» (6 دي 1379)
5. برگزاري يك‌دورة سمينار «اقتصاد اسلامي» با مشاركت دانشگاه فردوسي مشهد (7 دي 79)
6. برگزاري دومين همايش دوسالانة اقتصاد اسلامي تحت عنوان «اقتصاد اسلامي و تحولات معاصر» با مشاركت شانزده مركز آموزشي - پژوهشي وزارت علوم، تحقيقات و فنآوري (2 و 3 آبان 1380)
7. نخستين نشست تخصصي «مدرسان دروس اقتصاد اسلامي دانشگاه‌ها و مؤ‌سسات آموزش عالي كشور» با مشاركت دانشگاه مازندران (7 و 8 شهريور 1380، بابلسر).
گزارش نخستين همايش دوسالانة اقتصاد اسلامي
در نخستين همايش دوسالانة اقتصاد اسلامي كه در روزهاي 7 و 8 بهمن 1378 برگزار شد، هيجده مقالة ذيل را استادان و صاحب‌نظران دانشگاهي ارائه كردند:
1. بررسي فقهي مبادله رشد و عدالت اقتصادي / حجت‌الاسلام محمدرضا يوسفي
2. جايگاه عدالت در نظام اقتصاد اسلامي از ديدگاه امام خميني1 / مرتضي عزتي
3. نگرشي بر مفهوم عدالت اقتصادي / دكتر صادق بختياري
4. اسلام و توسعة اقتصادي، نگرشي چند بُعدي / علي‌محمد احمدي
5. تأمين اجتماعي در اسلام / حجت‌الاسلام محمدحسين ابراهيمي
6. نظريه عدالت اقتصادي در چارچوب شريعت اسلام / حسين عيوضلو
7. تأثير ساختار نظام اقتصادي اسلام بر معادلات و تحليل‌هاي اقتصادي كلان / حجت‌الاسلام سيدحسين ميرمعز‌ي
8. توزيع درآمد بين عوامل توليد / مهين رضايي و محمد لشكري
9. ساختار دوگانه نظم جديد اقتصادي جهان و جهتگيري ضد ربوي اقتصاد اسلامي / دكتر فرشاد مؤ‌مني
10. عقود ناظر بر نيروي كار در فقه و مقايسة آن با قرارداد كار / دكتر محمدجواد سلمانپور
11. جايگاه بانك در نظام اقتصادي اسلام / دكتر حسين كدخدايي
12. بررسي و نقش جايگاه دولت در نگرش نظام اقتصادي اسلامي / سكينه اشرفي
13. بهره و بانكداري در اسلام / دكتر ابراهيم بيضايي
14. پژوهشي دربارة موضوع و مفهوم ربا با توجه به تحولات اقتصادي عصر حاضر / ميثم موسايي
15. هزينة سرمايه‌گذاري در يك اقتصاد بدون بهره / اسماعيل اوليايي
16. تفاوت به‌كارگيري نرخ سود با نرخ بهره در اقتصاد مهندسي و ارزيابي طرح‌هاي سرمايه‌گذاري / دكتر علي‌رضا احمدي و دكتر حسين علي احمدي
17. تئوري محدوديت ربا در قرض‌هاي ضروري و تأثير آن بر كارايي بانكداري بدون ربا / محمدامير نوري كرماني
18. تحليلي از مفاهيم و نگرش‌هاي مختلف پيرامون بهره و ربا / دكتر رضا اكبريان.
در اين همايش، سه كارگاه تخصصي نيز با حضور صاحب‌نظران در خصوص موضوعات زير برگزار شد:
1. كارگاه تخصصي در موضوع پول، بانك و سرمايه
2. كارگاه تخصصي در موضوع دولت و توسعة اقتصادي
3. كارگاه تخصصي در موضوع عدالت در اقتصاد اسلامي.
گزارش نشست تخصصي مدرسان دروس اقتصاد اسلامي دانشگاه‌ها
در اين نشست كه روزهاي 7 و 8 شهريور 1380 در بابلسر برگزار شد، هشت مقاله به‌صورت سخنراني دربارة تدريس دروس اقتصاد اسلامي در دانشگاه‌ها به‌وسيلة استادان به شرح زيل ارائه شد:
1. عملكرد آموزشي اقتصاد اسلامي در رشتة اقتصاد دانشگاه‌ها / دكتر سيدكاظم صدر
2. كنكاشي در روش‌شناسي اقتصاد اسلامي و تأملي در تدريس آن در دانشگاه‌هاي ايران / دكتر منصور زرأنژاد
3. ضرورت گنجاندن مباحث اقتصاد اسلامي در كلية مواد درسي اقتصاد / دكتر كريم اسلام‌لوييان
4. بررسي نگرشي اساتيد دروس اقتصاد اسلامي به اين دروس / دكتر حسين عيوضلو
5. بررسي نگرشي دانشجويان نسبت به دروس اقتصاد اسلامي / مرتضي عزتي
6. بررسي راه‌هاي ارتقاي كيفيت دروس اقتصاد اسلامي / محمدحسن مشرف‌جوادي
7. مسائل و مشكلات تدريس دروس اقتصاد اسلامي / دكتر ابوالقاسم اثني‌عشري
8. ارزيابي وضعيت دروس اقتصاد اسلامي با تأكيد بر ديدگاه مدرسين / علي‌محمد احمدي
در اين نشست، شش كارگاه تخصصي نيز در زمينة مسائل و مشكلات تدريس دروس اقتصاد اسلامي با حضور استادان و صاحب‌نظران به اين شرح برگزار شد:
كارگاه شماره 1: بررسي متون درسي دانشگاهي اقتصاد اسلامي
كارگاه شماره 2: بررسي مواد درسي و فهرست مطالب دروس اقتصاد اسلامي
كارگاه شماره 3: راه‌كارهاي بهبود تدريس دروس اقتصاد اسلامي
كارگاه شماره 4: پيش‌نيازهاي لازم براي دروس اقتصاد اسلامي
كارگاه شماره 5: بررسي امكان‌پذيري ايجاد رشتة اقتصاد اسلامي
كارگاه شماره 6: مسائل پژوهشي مدرسان دروس اقتصاد اسلامي
شايان ذكر است كه پژوهشكدة اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس با همكاري شانزده مركز آموزشي و پژوهشي در آبان 1380، به برگزاري دومين همايش دوسالانة اقتصاد اسلامي اقدام كرد كه گزارش تفصيلي آن در شمارة سوم مجله اقتصاد اسلامي به چاپ رسيد.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی 5
محور : معرفی کتاب
براي اين شماره كتاب الگوي تخصيص درآمد و رفتار مصرف‌كننده مسلمان نوشته حجة‌الاسلام والمسلمين سيدرضا حسيني در نظر گرفته شده كه در سومين همايش آثار برگزيده حوزه علميه قم كتاب برگزيده اقتصاد اسلامي شناخته شده است.
نام كتاب: الگوي تخصيص درآمد و رفتار مصرف‌كننده مسلمان
نام مؤ‌لف: سيدرضا حسيني
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
تاريخ انتشار: پاييز 1379
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 254 صفحه
قيمت: 13000 ريال
خلاصه مطالب
رفتار تخصيص درآمدي افراد چه در ناحية مخارج مصرفي و چه در ناحية مشاركت‌هاي اجتماعي و يا پس‌انداز و سرمايه‌گذاري، در اقتصاد امروز اهميت زيادي دارد. مصرف لازمة حفظ و تداوم زندگي است و مشاركت‌هاي اجتماعي افراد، كارآترين شيوة تعديل در توزيع درآمدهاست. منشأ پس‌انداز و سرمايه‌گذاري نيز همين رفتار است. افزون بر اين، تحليل رفتار مصرف‌كننده زيربناي نظريه تقاضا و اولين پاية تحليل‌هاي اقتصاد خرد است.
>>>
ادامه مطلب
محور : معرفی کتاب
كتاب بانكداري اسلامي نوشته حجة‌الاسلام والمسلمين سيدعباس موسويان
جزء كتب برگزيده فقهي - اقتصادي دومين همايش آثار برگزيده حوزه علميه قم
نام كتاب: بانكداري اسلامي
نام مؤ‌لف: سيدعباس موسويان
(عضو هيأت‌علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي)
ناشر: مؤ‌سسه تحقيقات پولي و بانكي
تاريخ انتشار: زمستان 1378
قطع: وزيري
تعداد صفحات: 335 صفحه
قيمت: 13000 ريال
خلاصه مطالب
امروزه بانكداري يكي از بااهميت‌ترين بخش‌هاي اقتصادي به شمار مي‌آيد. بانك‌ها با سازماندهي و هدايت دريافت‌ها و پرداخت‌ها، امر مبادلات تجاري و بازرگاني را تسهيل كرده، موجب گسترش بازارها و رشد و شكوفايي اقتصاد مي‌گردند. از طرف ديگر، با تجهيز پس‌اندازهاي ريز و درشت و هدايت آن‌ها به سمت بنگاه‌هاي توليدي و تجاري اولاً سرمايه‌هاي راكد و احياناً مخرب اقتصادي را تبديل به عوامل مولد مي‌كنند، ثانياً ديگر عوامل توليد را كه به جهت نبود سرمايه بيكارند يا با بهره‌وري پاييني كار مي‌كنند به سمت اشتغال كامل با بهره‌وري بالا سوق مي‌دهند و ثالثاً، بانك‌ها يكي از عوامل مهم سياست‌هاي پولي‌اند كه در راستاي اجراي تصميمات اقتصادي بانك‌هاي مركزي، با قبض و بسط اعتبارات بانكي و هدايت وجوه از بخشي به بخش ديگر، گذشته از تثبيت اقتصاد در سطح كلان به تنظيم بخش‌هاي اقتصادي نيز مي‌پردازند.
البته مقصود اين نيست كه رفتارهاي بانك‌ها هميشه و در همه جا مثبت و قابل قبول بوده است، بلكه گاهي با سوق‌دادن پس‌اندازهاي محدود مناطق محروم به مناطق پيشرفته و پس‌اندازهاي كشورهاي جهان سوم به سمت كشورهاي پيشرفته، آن مناطق و كشورها را در دور فقر و عقب‌ماندگي نگه داشته‌اند. چنان‌كه بانكداري سنتي به جهت تبعيت از نظام بهره، موجب گسترش تضاد طبقاتي و عامل ورشكستگي خيلي از بنگاه‌هاي اقتصادي است.
اينها و ده‌ها نكته مثبت و منفي در پروندة بانكداري، نظام بانكي را به ابزار برنده‌اي تبديل كرده است كه اگر از آن صحيح استفاده شود، رشد و شكوفايي و استقلال سياسي و اقتصادي جامعه را به‌دنبال دارد و اگر نسنجيده به كار گرفته شود نه تنها سودي ندارد بلكه فقر و عقب‌ماندگي و مشكلات زيادي را به همراه خواهد داشت. بنابراين ضروري است اقتصاد دانان آزادانديش جهان از حيث نظري و عملي، توجه مجددي به اين امر خطير داشته به فكر طراحي نظامي كارا و عادلانه از بانكداري باشند.
اعتقاد نويسنده بر اين است كه بانكداري اسلامي با حذف بهره به عنوان متغيري «برون زا» از فعاليت‌هاي اقتصادي، مؤ‌سسات پولي و بانكي را تغيير ماهيت داده و از بنگاه‌هاي گردش وجوه و غيرحساس نسبت به عملكرد اقتصاد به عناصري «درون‌زا»، فعال و حساس در مقابل تحولات اقتصادي تبديل مي‌كند و بدين ترتيب با حفظ تمام امتيازات بانكداري سنتي، براي صاحبان پس‌انداز و سرمايه‌گذاران روشي انساني همراه با سود عادلانه و براي ممالك مقروض پيامي رهايي‌بخش دارد.
هدف از اين تحقيق اين است كه نشان دهد:
اولاً، به غم باور عده‌اي كه هنوز هم نمي‌توانند به اقتصاد بدون ربا فكر كنند، بانكداري اسلامي الگويي عملي است.
ثانياً، حتي در جوامع غير مذهبي توجيه عقلايي داشته و در غالب موارد كاراتر از نظام بهره جواب مي‌دهد.
ثالثاً، در عصر حاضر كه خيلي از مؤ‌سسات بانكي ربوي به جهت تنگناهاي اقتصادي مجبور به تعطيلي و ادغام‌اند، بانك‌هاي اسلامي هر چند با نام مؤ‌سسات غير بانكي پا به عرصة وجود گذاشته‌اند، روز به روز گسترش مي‌يابند.
اين كتاب حاوي سه بخش مترتب بر هم است. بخش نخست نظري تحليلي بر كارنامة بانكداري ربوي دارد و با نگاهي به نحوة پيدايش و تكامل بانكداري، فعاليت‌هاي رايج بانكداري را بررسي و نقش آن‌ها را در پيشبرد اقتصاد بيان مي‌كند، سپس به تبيين ماهيت حقوقي معاملات بانكي مي‌پردازد.
بخش دوم، نخست از ضرورت اقتصادي و شرعي تحول بانكداري ربوي سخن مي‌گويد سپس با معرفي كوتاهي از بانكداري بدون رباي جمهوري اسلامي ايران، به بررسي عملكرد آن پرداخته، نقاط ضعف و قوت آن را بيان مي‌كند و در پي جواب به اين سؤ‌الات است كه آيا بانكداري بدون ربا در واقع هم بدون رباست؟ آيا بانكداري بدون ربا مي‌تواند انتظارات بانكي را برآورده كند؟ آيا بانكداري بدون ربا مي‌تواند اهداف نظام اقتصادي اسلام را تحقق بخشد؟
بخش پاياني با الهام از تجربيات عملي و نظري بانكداري سنتي و دقت در نقاط ضعف و قوت بانكداري بدون رباي ايران و ديگر الگوهاي بانك‌هاي اسلامي كشورهاي مختلف و با استفاده از طرح‌هاي پيشنهادي انديشمندان پولي و بانكي و اقتصاددان مسلمان، الگوي تازه‌اي از بانكداري اسلامي ارائه مي‌دهد كه در آن سعي شده است ويژگي‌هاي زير مورد توجه قرار گيرد:
-1 علاوه بر انطباق ظاهري با فقه اسلامي، حقيقتاً خالي از حاكميت نظام بهره باشد.
-2 براي فعاليت‌هاي بانكي خصوصاً تأمين سرمايه براي بخش‌هاي مختلف اقتصادي، كارايي لازم داشته باشد.
-3 مشكلات بانكداري بدون ربا را نداشته و براي اعمال سياست‌هاي پولي قابليت داشته باشد.
-4 در راستاي تحقق اهداف نظام اقتصادي اسلام باشد.
اين كتاب در پايان با مقايسه الگوي پيشنهادي با بانكداري سنتي و بدون ربا، تأثير هر يك را بر متغيرهاي اصلي اقتصاد چون سرمايه‌گذاري، توليد، اشتغال، توزيع درآمدها و ... بررسي مي‌كند.
شايان ذكر است اين كتاب با اضافات و ويرايش جديد به‌زودي از طرف مؤ‌سسه تحقيقات پولي و بانكي تجديد چاپ خواهد شد.
منبع : فصلنامه اقتصاد اسلامی - شماره 3
محور : معرفی مقاله
محمود متوسلي (استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران )
محمود مشهدي‌احمد (دانشجوي دکتري دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران )
چكيده
براي كساني كه با علم اقتصاد آشنايي اندكي دارند مطالعه مقالات اين علم حيرت آور است. هر کس با مراجعه به مجلات معتبر اين رشته ممكن است از خود بپرسد،«آيا اين اقتصاد است يا شاخه‌اي از رياضيات؟»؛ به هر حال اين وضعيت كنوني اين شاخه از علم است. هر کس براي اينكه آن را ياد بگيرد بيش از آنكه نياز به شناخت فرهنگ، تاريخ، ساختارهاي نهادي جامعه و امثال آن داشته باشد بايد رياضيات بداند. در واقع وضعيت كنوني به نحوي است كه يادآور اين جمله معروف بر سر دروازه آكادمي افلاطون است كه، «هر كه وارد اينجا مي‌شود بايد رياضيات بداند».
اما چه شد كه اقتصاد تا اين حد به رياضيات وابسته شد؟ آيا رياضيات توانسته زمينه‌هاي بالندگي اين علم را فراهم آورد؟ يا اينكه بر عكس، آيا رياضيات موجب محدود شدن قلمرو علم اقتصاد شده است؟ آيا رياضيات مي‌تواند كليدي براي فهم مشكلات اقتصادي باشد؟ اساساً چه شد كه اقتصاددانان متوسل به رياضيات شدند؟ اينها و پرسش‌هايي از اين قبيل همگي از جمله مسائل مهمي هستند كه مي‌توانند در فهم رابطه بين اقتصاد و رياضيات و اينكه اين رابطه چگونه بايد باشد، نقش مهمي داشته باشند. در اين مقاله با تمركز بر روي اين پرسش‌ها به عنوان دو يافته مهم نشان خواهيم داد كه؛ اولاً، توسل به رياضيات برخلاف تصور مرسوم، نه به عنوان واكنشي به نگرش‌هاي ماركسيستي و نظريه ارزش مبتني بر كار، بلكه بر آمده از يك خاستگاه فلسفي است كه طبق آن براي اينكه اقتصاد يك رويكرد علمي تلقي شود بايد به رياضيات متوسل شود؛ ثانياً، توسل به رياضيات باعث محدود شدن قلمرو علم اقتصاد و حذف بسياري از مفاهيم و پديده‌هاي مهم از تحليل‌ها و تبعات ناخوشايند ديگري براي اقتصاد شده است.
:: برای دسترسی به متن کامل مقاله می توانید به مجله نامه مفید سال 19 و 20 مراجعه فرمایید ::
