ملیت : ایرانی - قرن : 5 منبع : فرهنگ فارسی معین (جلد ششم)
(ح 421 -360 ق). ملقب به سیفالدوله، امینالمله، یمینالدوله و غازى. او هنگام فوت پدر خویش به انجام امور سپاهى و لشكرى در نیشابور مشغول بود. سپس برادرش، اسماعیل غزنوى، را كه جانشین پدر در غزنه بود از حكومت عزل و در نهایت روانهى زندان كرد. او در طول سلطنت خود فتوحات بسیارى انجام داد و سیستان را از بقایاى صفاریان گرفت و لشكركشىهاى زیادى به هند نمود. بزرگترین لشكركشى وى براى فتح سومنات بود. در اواخر عمر نیز از ضعف آلبویه استفاده كرد و رى را از مجدالدوله دیلمى گرفت و كتابخانه بزرگ آن را سوزاند و بسیارى از اصحاب او را كه بیشتر از علما و فضلا بودند، كشت. در نهایت قسمتهایى مهم از ایران و مناطق وسیعى از هند به تصرف او درآمد. بزرگترین عالم دربار سلطان محمود، ابوریحان بیرونى بود. نوشتهاند كه حدود چهارصد شاعر همعصر و ملازم وى بودند از جمله: فردوسى، عنصرى، فرخى سیستانى، عسجدى، منشورى، كسائى مروزى، غضائرى رازى و غیره. «تاریخ یمینى» و قسمتى از «تاریخ بیهقى» در شرح حال وى مىباشد و فردوسى نیز «شاهنامه» خود را به نام او كرد. محمود غزنوى سرانجام در غزنین به مرض سل درگذشت و از آن پس او را امیر ماضى خواندند. تذكرهها به وى اشعارى نسبت مىدهند و در آن میان «صبح گلشن» براى او «دیوانى» به نام «محمود نامه» قایل شده است. صاحب «كشف الظنون» كتاب «التفرید فى الفروع» را به وى نسبت مىدهد.[1] (سلطان محمود غزنوى) ابوالقاسم، ملقب به یمینالدوله (جل. 387 ه.ق ف. 421 ه.ق) فرزند ارشد سبكتكین، سومین و مقتدرترین شاه سلسله غزنوى است. در سال 387 ه. پس از شكست دادن برادرش اسماعیل به تخت نشست. در سال 389 ه. پس از شكست دادن عبدالملك بن نوح سامانى بر خراسان مستولى شد، در سال 393 ه. خلف بن احمد صفارى امیر سیستان را شكست داد و زندانى ساخت و سیستان و قهستان را ضمیمهى قلمرو خویش ساخت، در سال 401 ه. خوارزم را به تصرف درآورد، دوازده بار به هندوستان لشكر كشید و در سال 396 ه.ق مولتان را فتح كرد. در سال 420 ه. رى و اصفهان را از مجدالدولهى دیلمى گرفت و از یك سال قبل از رفتن به رى در نتیجهى كثرت كار و مسافرت و لشكركشى فراوان بسیار ضعیف و دچار مرض سل شد و این مرض روز به روز وى را ضعیفتر كرد تا اینكه قوایش را به كلى از بین برد و در ابتداى بهار سال 421 ه. به هر زحمتى بود خود را از رى به بلخ و از بلخ به غزنین رسانید و پس از چند روز در سوم ربیعالاخر سال 421 ه. چشم از دنیا بربست. مدت سلطنتش 33 سال و مدت زندگیش 51 سال بود.
