نماز و احکام کلی آن

نماز، نشانه بندگی و فرمان برداری
پس از شناختن خدا، باید اعمالی را که مانند نماز و روزه نشانه بندگی و فرمان برداری است به جا آوریم. خداوند متعال می فرماید: «ما سلککم فی سقر قالوا لم نک من المصلین» (مدثر/آیه 42و 43)، «وقتی از دوزخیان می پرسند: چه چیز شما را جهنمی کرد؟ می گویند: علتش آن بود که ما در دنیا نماز نمی خواندیم». پیغمبر (ص)فرمود: نماز، ستون دین است که اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادت های دیگر هم قبول می شود و اگر قبول نشود، عبادت های دیگر هم قبول نمی گردد (ر.ک:کافی 19:2، ح5 و 3: 268، ح4). و همان طور که اگر کسی شبانه روزی پنج مرتبه در نهر آبی شست و شو کند، چرک در بدنش نمی ماند، نمازهای پنج گانه همانسان را از گناهان پاک می کند و باید دانست کسی که نماز می خواند ولی به آن اهمیت نمی دهد، مانند کسی است که نماز نمی خواند.

خداوند در قرآن مجید می فرماید: «فویل للمصلین الذین هم عن صلاتهم ساهون»، (ماعون/آیه 5). «وای بر نمازگرانی که از یاد خدا غفلت می کنند».

روزی پیغمبر اکرم (ص) وارد مسجد شدند و دیدند یک نفر نماز می خواند ولی رکوع و سجودش را کاملا انجام نمی دهد. آن حضرت فرمود: «اگر این مرد در حالیکه این طور نماز می خواند از دنیا برود، مسلمان از دنیا نرفته است.» (ثواب الاعمال،229). بنابراین، باید انسان نماز را با خضوع و خشوع به جا آورد و در موقع خواندن نماز، متوجه باشد که با چه کسی سخن می گوید و رکوع و سجود و سایر اعمالش را به طور صحیح انجام دهد، تا از نتایج عالیه نماز بهره مند گردد. خداوند در قرآن کریم راجع به نماز می فرماید: «ان الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر»، (عنکبوت/آیه 29)؛«نماز، آدمی را از کارهای زشت و ناشایست باز می دارد». و البته همین طور است، زیرا آداب نماز طوری است که اگر نمازگزار مراعات کند، هیچ گاه گرد بدیها نمی گردد. مثلا یکی از آداب نماز این است که مکان و لباس نمازگزار غصبینباشد، حتی اگر یک نخ غصبی در لباسش باشد، نماز او درست نیست و نمازگزاری که مجبور است تا این قدر از حرام اجتناب کند، ممکن نیست در مال حرام تصرف نماید یا حق کسی را ضایع کند و نیز در صورتی نماز قبول می شود که آدمی از حرص و حسد و سایر صفات رذیله برکنار باشد و مسلم است که منشا همه بدی ها این صفات ناپسند است و نمازگزاری که خود را از این صفات برکنار کند، مسلما از همه زشتی ها و بدی ها برکنار خواهد بود و اگر بعضی از مردم با این که نماز می خوانند مرتکب کارهای ناپسند می شوند، علتش این است که به دستورهای لازم نماز رفتار نمی کنند و در نتیجه، نمازشان قبول نمی شود و از ثمرات عالیه آن استفاده نمی کنند. و به قدری شارع مقدس اسلامبه نماز اهمیت داده که در هر حال حتی در حال احتضار نماز را بر انسان واجبکرده و اگر نتواند نماز را به زبان بیاورد، باید در دل بگذراند و در حالت جنگ و ترس از دشمن یا حال اضطرار و ناچاری که نمی تواند رو به قبله نماز بخواند، توجه به قبله ساقط است و به هر حال که هست، باید نماز ر انجام دهد.
نمازهای واجب
نماز های واجب شش است:
1- نماز یومیه، (نمازهای یومیه عبارتند از: نماز صبح، دو رکعت، نماز ظهر وعصر، هر کدام چهار رکعت، نماز مغرب، سه رکعت، نماز عشاء، چهار رکعت. (از علامه رحمه الله).
2- نماز آیات
3- نماز میت
4- نماز طواف واجب
5- نماز قضای پدر و مادر که بر پسر بزرگ تر واجب است
6- نمازی که به واسطه اجازه یا نذر و قسم و عهد واجب می شود.
مقدمات نماز
برای انجام نماز یعنی حضور در برابر خداوند عالم و اظهار بندگی و پرستش آنذات مقدس مقدماتی لازم است که تا فراهم نشوند، نماز صحیح نیست و آن مقدماتعبارتند از:
1- طهارت
2- وقت
3- لباس
4- مکان
5- قبله
مقارنات نماز
مقارنات نماز یعنی کارهایی که در نماز واجب می باشد یازده چیز است:
اول: نیت
دوم: تکبیرة الاحرام
سوم: قیام
چهارم: قرائت
پنجم: رکوع
ششم: سجده
هفتم: تشهد
هشتم: سلام
نهم: ترتیب، یعنی اجزای نماز را به دستوری که معین شده بخواند و پس و پیش نیندازد
دهم: طمانینه: یعنی نماز را با وقار و آرامش بخواند
یازدهم: موالات، یعنی اجزای نماز را پشت سر هم به جا آورد و بین آن ها فاصله نیندازد. پنج چیز از این یازده چیز، رکن است که اگر عمدا یا سهوا کم یا زیاد شود. نماز باطل است و بقیه رکن نیست و فقط در صورتی نماز باطل می شود که عمدا کم یا زیاد گردد.
ارکان نماز
ارکان نماز عبارت است از:
1- نیت
2- تکبیرة الاحرام
3- قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام و قیام متصل به رکوع
4- رکوع
5- دو سجده.