فلسفه اختلاف تعداد رکعتهاى نمازها چیست؟
فلسفه اختلاف تعداد رکعتهاى نمازها چیست؟
فلسفه اختلاف تعداد رکعتهاى نمازها چیست؟
در مورد فلسفه احکام، به طور کلّى و اختلاف در عدد رکعت نمازها، به طور خاصّ، باید به موارد ذیل، توجه شود:
1- همه احکام الهى، داراى حکمت بوده و بر اساس مصلحت یا دفع مفسده است، ولى ممکن است براى ما مشخَّص نباشد.
2- احکام دین، دو دستهاند: الف) فلسفه و حکمت آنها بیان شده است؛ مانند نماز (عنکبوت، آیه 45) و شراب (مائده، آیه 91). ب) فلسفه آن بیان نشده است؛ مانند اختلاف رکعت نمازها.
3- این که سبب بیان نشدن علل و حکمتهاى بعضى از احکام مانند اختلاف عدد رکعت نمازها چیست، چند احتمال وجود دارد:
الف) براى امتحان بندگان، و معلوم شدن این که آیا بدون چون و چرا، از او اطاعت مىکنند یا نه، باشد؛ مانند عدد فرشتگان نگهبان جهنم که به تصریح قرآن براى امتحان است (مدثر، آیه 30 و 31).
ب) فواید و آثار بعضى احکام، تنها مربوط به این دنیا نیست تا ما بتوانیم به آن پىببریم، بلکه بسیارى از آنها، در جهان آخرت تأثیر دارد و ما، تا خود وارد آن جهان نشویم، نمىتوانیم به آثار آنها دست یابیم.
ج) اگر پزشک بگوید از این قرص، صبح دو عدد، ظهر و عصر و عشا، چهار عدد و مغرب، سه عدد بخورید، آیا سبب این دستور را مىپرسیم؟
سبب نپرسیدن، این است که ما، به او اعتماد داریم و مىدانیم، حتماً به نفع ما دستورى را داده است؛ این که خداوند نماز صبح را دو رکعت و ظهر، عصر و عشاء را چهار رکعت و نماز مغرب را سه رکعت قرار داد، نیز ازهمین قبیل است.
پرسمان قرآنى نماز، ص:202 - 203
ادامه مطلب
یکی از مهم‌ترین آداب نماز، محافظت کردن بر وقت آن است
یکی از مهم‌ترین آداب نماز، محافظت کردن بر وقت آن است
یکی از چیزهایی که مورد تاکید اسلام بوده و ائمه اطهار(عليهم‌السلام) بسیار روی آن تاکید داشته و مورد اهتمام آنان بوده است، مساله نماز اول وقت است؛ خداوند متعال نیز در قرآن کریم یکی از اوصافی که برای متقین و مومنین بیان می‌کند، این است که از زمان نماز غافل نمی‌شوند و آن را گرامی می‌دارند: «وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ؛ و آنان كه بر نمازهايشان مواظبت مىکنند».[مومنون/9]
یکی از مهم‌ترین آداب نماز، محافظت کردن بر وقت آن است؛ امیرالمومنین علی(علیه السلام) در نامه ای به محمدبن ابی‌بکر می‌فرماید: «مراقب وقت نمازت باش و آن را در زمان خود بخوان، نه به دليل بی‌كارى آن را پيش از موقع بخوان و نه به سبب كارى آن را از وقتش به تأخير بیانداز».[1]
همچنین امام باقر(علیه السلام) در حدیثی زیبا می‌فرماید: «هر كس نماز واجب را در حالی كه عارف به حق آن است در وقتش بخواند، به گونه ای كه چیزی دیگر را بر آن ترجیح ندهد، خداوند برای او برائت از جهنم را می‌نویسد و كسی كه در غیر وقتش به جا آورد در حالی كه چیزی دیگر را بر آن ترجیح دهد، خداوند می تواند او را ببخشد یا عذابش كند».[2]
از آیت الله اشرفی نقل شده که فرمودند: به همراه آیت الله دستغیب عازم سفر به مشهد مقدس بودیم، ساعت پرواز هواپیما مصادف بود با وقت نماز ظهر، داخل هواپیما که نشسته بودیم، دیدم آیت الله دستغیب حالتی دارند احساس کردم نگران چیزی هستند، از ایشان پرسیدم: مشکلی پیش آمده؟ فرمودند: نماز اول وقت به تاخیر افتاد؛ گفتم: یکی دو ساعت دیگه به مشهد می‌رسیم و همان جا نماز را می‌خوانیم؛ گفتند: به خاطر سفر زیارتی نماز اول وقت فوت شود؟ صحبت‌های بنده اثری نداشت، بعداز مدتی اعلام کردند که: هواپیما به علت نقص فنی به مدت نیم ساعت در فرودگاه می‌ماند. با هم به نمازخانه فرودگاه رفتیم و نماز را خواندیم.[3]
لذا مومنین و بندگان راستین الهی نسبت به زمان فرا رسیدن نماز، بسیار مراقبت کرده و حتی اگر در مسافرت باشند، در کنار جاده توقف کرده و نماز اول وقت خود را به جا می‌آورند و اجازه نمی‌دهند از اول وقت آن به تاخیر بیافتد. این درسی است که شیعیان واقعی و محبین و دلسوختگان حقیقی، از مولای خود اباعبدالله الحسین(علیه‌السلام) فرا گرفته‌اند؛ چرا که امام حسین(علیه‌السلام) در روز عاشورا همین که متوجه شدند وقت نماز ظهر رسیده است در همان اثناء جنگ، نماز اول وقت را اقامه کردند.
--------------------------------------
پی نوشت:
[1]. المیزان،حکمت328.
[2]. وسائل الشیعه،ج3،ص81،ح23.
[3]. نقش نماز در شخصیت جوانان، ص271.
ادامه مطلب
نماز این افراد تا چهل شبانه روز پذیرفته نمی‌شود!
نماز این افراد تا چهل شبانه روز پذیرفته نمی‌شود!
در باره چیستی غیبت نقل شده است که حضرت محمد (صلى الله علیه و آله) فرموده اند: آیا مى دانید غیبت چیست؟ عرض کردند: خدا و پیامبر او بهتر مى دانند. فرمودند: این که از برادرت چیزى بگویى که دوست ندارد. عرض شد: اگر آنچه مى گویم در برادرم بود چه؟ فرمودند: اگر آنچه مى گویى در او باشد، غیبتش را کرده اى و اگر آنچه مى گویى در او نباشد، به او تهمت زده اى.
همچنین پیامبر (صلى الله علیه و آله) در باب فردی غیبت کننده بیان داشته اند: مَنِ اغتابَ مُسلِما أَو مُسلِمَةً لَم یَقبَلِ اللّه صَلاتَهُ وَ لا صیامَهُ أَربَعینَ یَوما وَ لَیلَةً إِلاّ أَن یَغفِرَ لَهُ صاحِبُهُ؛ هر کس از مرد یا زن مسلمانى غیبت کند، خداوند تا چهل شبانه روز نماز و روزه او را نپذیرد مگر این که غیبت شونده او را ببخشد، و نیز در جایی دیگر بیان داشته اند: روز قیامت فردى را مى آورند و او را در پیشگاه خدا نگه مى دارند و کارنامه اش را به او مى دهند، اما حسنات خود را در آن نمى بیند. عرض مى کند: الهى! این کارنامه من نیست! زیرا من در آن طاعات خود را نمى بینم! به او گفته مى شود: پروردگار تو نه خطا مى کند و نه فراموش. عمل تو به سبب غیبت کردن از مردم بر باد رفت. سپس مرد دیگرى را مى آورند و کارنامه اش را به او مى دهند. در آن طاعت بسیارى را مشاهده مى کند. عرض مى کند: الهى! این کارنامه من نیست! زیرا من این طاعات را بجا نیاورده ام! گفته مى شود: فلانى از تو غیبت کرد و من حسنات او را به تو دادم، و علاوه بر این رسول گرامی اسلام می فرمایند: هر که در مجلسی بشنود که از برادرش غیبت می شود و آن غیبت را از او دفع کند خداوند هزار باب بدی را در دنیا و آخرت از او دفع می کند.
همچنین پیامبر (صلى الله علیه و آله) در باب راه جبران غیبت افراد دیگر بیان می دارند: کَفّارَةُ الاِغتیابِ أَن تَستَغفِرَ لِمَنِ اغتَبتَهُ؛ کفّاره غیبت این است که براى شخصى که از او غیبت کرده اى، آمرزش بطلبى.
منابع:
1-علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج75: 258.
2-یافعی، الترغیب و الترهیب، ج3: 515.
3-طوسی، امالى: 192.
4-جامع الأخبار: 412.
5-شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج4: 15
ادامه مطلب
آيات 101 - 103 سوره نساء دليل بر نماز خوف مي باشد
آيات 101 - 103 سوره نساء دليل بر نماز خوف مي باشد
دركتب روايي و نيز فقهي دو عنوان جدا از هم وجود دارد، نماز خوف و نماز مسافر. آيات 101 - 103 سوره نساء دليل بر نماز خوف مي باشد. بر اساس فتاواي فقها قصر نماز خوف اختصاصي به مسافرت ندارد و در حضر هم نماز خوف قصر مي‌باشد(1). به جز اين نكته تفاوت‌هاي ديگري نيز بين اين دو نماز وجود دارد، مثل اين كه نماز مسافر مشروط به قصد سفر، قصر مسافت و... مي‌باشد در حالي كه نماز خوف هيچ يك از اين شروط را ندارد و با تحقق خوف در هر حالتي واجب خواهد بود.
2. در روايات نقل شده، امام باقر(ع) براي قصر نماز مسافر نيز به آيه 101 سوره نساء استدلال كرده‌اند.(2) البته چنان كه مرحوم آية الله خويي تصريح كرده‌اند با قطع نظر از اين روايت، اگر آيه ناظر به مسافر باشد حداكثر مي‌تواند مشروعيت قصر نماز را در مسافرت برساند نه بيشتر(3).
3. در بسياري از كتب فقهي، اصولاً درباره لزوم قصر نماز مسافر بحث نشده و فقها به بحث از احكام و شرايط نماز مسافر پرداخته‌اند. دليل اين كار آن است كه لزوم قصر نماز مسافر جزو ضروريات مذهب شمرده شده(4) كه هيچ كس در آن اختلافي ندارد. و بدين ترتيب مسأله دليلي بسيار قوي‌تر از اجماع دارد. و نكته مهم‌تر آن كه مشروعيت قصر نماز، مورد توافق همه مسلمين است و اختصاصي به شيعه ندارد، و آنچه شيعه بر آن تأكيد دارد وجوب قصر است(5).
4. به جز ضرورت و اجماع، روايات اهل بيت(ع) سيره پيامبر(ص) نيز دليل قصر نماز در مسافرت است. چنان كه نقل شده كه پيامبر به ذي خشب مسافرت كرد و نماز را به صورت قصر خواند(6). روايات قصر نماز در سفر متواتر شمرده شده‌اند(7).
5. نتيجه‌اي كه از بررسي روايات به وضوح حاصل مي‌شود آن است كه اصولاً قصر نماز مسافر، مسأله‌اي بديهي بوده و لذا هيچ كس از اصل مسأله سؤال نكرده ولي درباره جزئيات اين حكم پرسش‌هاي بسياري از ائمه(ع) شده است. و نكته مهم در اين روايات آن است كه در هيچ يك از پرسش‌ها اثري از خوف نيست و همه درباره مسافرت‌هاي عادي خود و حد مسافت يا ترخص پرسش كرده‌اند و ائمه نيز پاسخ مقتضي را بيان فرموده‌اند. و بايد توجه داشت كه اصولاً معقول نيست درباره مسأله‌اي نادر الوقوع مثل نماز خوف اين همه پرسش مطرح شود آن هم در زمان اهل بيت(ع) كه شيعيان گرفتار جنگ نبوده‌اند.
نتيجه آن‌كه:
اولاً: دليل قصر نماز مسافر عبارت است از ضرورت مذهب و روايات متواتر نه صرفاً اجماع.
ثانياً: اجماع محصل در برخي از موارد قابل تحصيل و حجت است و اجماع منقول متواتر نيز همان حكم را دارد.
ثالثاً: اگر اتصال اجماع به معصوم احراز شود مدركي بودن آن مضر نيست.
پاورقی:
1. شهيد ثاني، الروضة البهية، قم، دفتر تبليغات اسلامي، ج1، ص 111.
2. حرعاملي، وسائل الشيعه، باب 22 از ابواب صلاه المسافر، ح2.
3. خويي، سيد ابوالقاسم، مستند العروة الوثقي، قم، دارالعلم، كتاب الصلاة، ج8، ص7 .
4. حكيم، سيد محسن، مستمسك العروة الوثقي، قم، دارالتفسير، ج8، ص3. مستند العروة الوثقي، همان.
5. مستند العروة الوثقي، همان.
6. وسائل الشيعه، همان، باب اول، حديث 4.
7. همان، ص8. نراقي، احمد بن محمد مهدي، مستند الشيعة، مشهد، مؤسسه آل البيت، ج8، ص 175- 177.
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا