آثار سلبی نماز

قرآن برای نماز یک سلسله آثار سلبی ذکر می‌کند که انسان را شست‌و‌شو می‌کند و یک آثار ثبوتی ذکر می‌کند که رهاورد نمازگزار است.

آثار سلبی را بالقول المطلق در آیه معروف : (إِنَّ الصَّلاَةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنکَرِ) و این اصل کلّی  در سوره «معارج» آیه19 به بعد این است که (إِنَّ الإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً)؛ هلوع‌بودن انسان هم به این است که (إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً * وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً).

انسان یک فطرتی دارد و یک طبیعتی؛ فطرت او حق را می‌طلبد که (فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا) ؛ یک طبیعتی دارد که در برابر شرّ، جزع می‌کند و اگر خیری به او رسید سعی می‌کند آن خیر را در خود منحصر کند و به دیگری نرساند، آن (مَنَّاعٍ لِّلْخَیْرِ) است؛ «اگر آسیبی ببیند ناله می‌کند: (إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً)، و اگر خیری به او برسد سعی می‌کند که روزنه خیر را ببندد [تا] به دیگری نرسد؛ این مانع خیر است: (وَ إِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً) این مربوط به طبیعت انسان.

کسانی از این طبیعت می‌رهند که اهل نماز باشند: (إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً * إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً * وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً * إِلاَّ الْمُصَلِّینَ) -این مصلّین که به عنوان دوام ذکر شده است، ظاهراً صفت مشبهه است؛ نه اسم فاعل و همان معنای استمرار و ثبات را تفهیم می‌کند- مصلّین کسانی‌اند که از این خطرِ جزع و منع محفوظ‌اند.

منبع :

بیانات آیت الله جوادی آملی