شايسته است بنده هنگام گفتن تكبير ركوع ، با حالت ذلّت و خاكسارى و خضوع ، و حضور قلب ، ركوع نموده ، و نيّتش اين باشد: مقصودم از ركوع ، عبادت خداوند و مالك دنيا و آخرت من است ، و در حال ركوع ذلّت بندگى را در برابر كمال جلال الهى نشان دهد. چه نيكو خداوند به گوينده اين شعر الهام نموده كه :

- هرگاه كسى كه دوستش مى دارى عزيز و سرافراز بود، و تو ذليل و خاكسار او نشدى ، پس بر وصل او بدرود گوى .
آيا نمى بينى كه از ادب بندگان با پادشاهانِ دار نيستى و زوال اين است كه : وقتى با آنها ملاقات نموده و بر آنان روى مى آورند، به قصد تعظيم و اجلال آنان براى آنان ركوع مى كنند، و در اين حالت متذكّر مى شوند كه در پيشگاه آنان قرار دارند، و مقصودشان از اين كار بزرگداشت آنان مى باشد، پس چگونه تو براى خداوند كه به اسرار انسان آگاه است و از هر بزرگى بزرگتر است ، بدون حضور قلب در پيشگاه خداوند و توجّه به او در برابر او ركوع و فروتنى مى كنى .
از ديگر آدابى كه نمازگزار بايد در حال ركوع رعايت كند، آن است كه اگر در حال ركوع اين دعا را بخواندكه :
[اءَلّلهُمَّ،]لَكَ خَشَعْتُ، وَ بِكَ آمَنْتُ، وَلَك اءَسْلَمْتُ، وَ عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ، وَ اءَنْتَ رَبّى ، خَشَعَ لَكَ سَمْعى وَ بَصَرى وَ مُخّى وَ عَصَبى [وَ عِظامى ] وَ ما اءَقَلَّتْهُ قَدَماىَ، للّهِِ رَبِّ الْعالَمينَ.
- [خداوندا،] تنها براى تو خشوع نمودم ، و فقط به تو ايمان آوردم ، و تنها تسليم توام ، و فقط بر توكّل نمودم ، و تويى پروردگارم ، گوش و چشم و مغز و عصب [و استخوانها]و هر چه كه قدمهايم آنها را حمل مى نمايد [يعنى تمام اعضاى بدنم ]، براى تو خشوع و فروتنى نموده است ، براى خداوندى كه پروردگار عالَميان است .
توجّه داشته باشد كه در اين گفتار، صفات كسانى را ادّعا مى كند كه با تمام اعضاى خويش حقيقتاً و يقيناً متوجّه خداوند گرديده و تسليم و سرسپرده او گشته و بر او توكّل نموده اند. پس مبادا عضوى از اعضاى تو خضوع و خشوع نداشته و تسليم خداوند - جلّ جلاله - نباشد، يا در امرى از امور دنيا و دين بر خدا توكّل ننموده ، و در نتيجه در اين سخن از دروغگويان باشى ، كه اگر نماز را با دروغ و بهتان بستن به خداوندى كه مالك اوّلين و آخرين است بجا آورى ، كدامين نماز براى تو باقى خواهد ماند؟
از جمله آداب ركوع كه بايد بنده رعايت كند اين است كه : پيش از اَداى كامل انواعِ خاكسارى بندگى براى مولاى خود، در برداشتن سر از ركوع شتاب ننمايد، چنانكه از مقتدايمان روايت نموديم و نيز در روايت ديگر آمده كه امام صادق (ع ) فرمود: علىّ (ع ) به اندازه اى ركوع مى نمود كه عرق او جارى مى شد، بحدّى كه از طول ايستادن ركوع عرق بر گامهايش ‍ مى ريخت .
اى كسى كه نسبت به روح و قلب و بدن و جگر [ويا: درون ] خود دلسوزى مى كنى ، اين بزرگواران كسانى هستند كه خداوند هدايتشان فرموده ، پس به راهنماييهاى ايشان اقتدا كن .
از ديگر آدابى كه بايد در ركوع رعايت شود آن است كه وقتى بنده - بعد از آنچه كه ذكر نموديم - سر از ركوع بلند كرد، بايد سر برداشتن او، همراه با وقار و آرامش باشد؛ زيرا مولاى او، او را مى بيند؛ و هنگامى كه :
سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ، اءَهْلُ الْكِبْرِيآءِ وَ الْعَظَمَةِ وَالْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ.
- خداوند، ستايش هركس را كه او را مى ستايد مى شنود، خداوندى كه اهل بزرگمنشى و عظمت وجُود و كبر و سركشى است .
مى گويد، هنگام ذكر كبرياء و عظمت و جبروت الهى دستهايش را به عنوان خاكسارى براى معبود خويش دراز نمايد، و هنگام ذكر جود و بخشش الهى با اميدوارى آنها را بگشايد.

منبع : فلاح السائل
مؤ لف : علاّمه بزرگوار سيّد بن طاووس