اصلاح پیامدهای سوء طبیعی نماز

 انساندارای فطرتی توحیدی است و با آن خدا را می شناسد و او را می طلبد و طبیعتی دارد که بدن او از آن تنظیم شده است، خدای متعال آن فطرت را به خودو طبیعت را به کل نسبت می دهد.

طبیعت انسان که به طین بر می گردد و به حسّ نزدیکتر است. دارای پیامدهایی است: انّ الانسان خلق هلوعا اذا مسّهالشرّ جزوعاً و اذا مسّه الخیر منوعاً الّا المصلین، الذین هم علی صلاتهمدائمون؛(1) به راستی انسان آزمند و حریص آفریده شده است، چون گزندی به او روی بیاورد بی تابی می کند و ناله و اندوه سر می دهد و چون خیری به او روی بیاورد آن را به شدت از دیگران باز می دارد، مگر نمازگزاران، همانان که بر نماز خود مداومت می کنند.

حریص و آزمند بودن و بی تابی و منوع بودن دردهایی است که از طبیعت انسان برخاسته و نشان نقص طبیعی اوست، نماز که از فطرت انسان بر می خیزد همه این پیامدهای سوء طبیعی را درمان و اصلاح می کند.

لازمبه تذکر است حرص ذاتاً نکوهیده نیست به گونه ای که اگر در نهاد انسان قرار داده شد آفرینش الهی ناقص باشد، چگونه ممکن است این صفت ناپسند باشد،در صورتی که این صفت تنها وسیله رسیدن انسان به کمال و سعادت واقعی است، انسان اگر برای رسیدن به خیرها حریص نباشد و در برابر رنج ها و گزندها بی تابی نکند و آه و ناله سر ندهد هرگز نمی تواند به سعادت نایل شود.

آنچه در این میان مهم است خیر و شر واقعی است. از این روی خدای سبحان نیرویعقل را در انسان آفریده است تا خوبی ها را به وسیله آن بشناسد سپس با نیروی حرص و آز برای دست یابی به آن تلاش کند و بدی ها را نیز تشخیص دهد وبا نیروی جزع از آن ها بگریزد.

از آن جا که خیر واقعی انسان سعادت واقعی او در سرای آخرت است و شرّ حقیقی او تیره بختی او در جهان آخرت است،انسان خردمند چون مرتکب گناه شود آشفته می گردد و به درگاه خدا تضرّع می کند چون کار نیکی ببیند برای انجام آن تلاش می کند و می خواهد بیش از دیگران به انجام آن توفیق یابد و چیزی جز حرص او را به هنگام گناه به آشفتگی و تلاش برای کار نیک وا نمی دارد.

پس نه تنها این صفت نکوهیده نیست بلکه برای تکامل آدمی ضروری است و برای استفاده صحیح از حرص، انسان نمازگزار آن را با حسن تدبیر در مسیر تکامل خویش به کار می گیرد.

1. سوره معارج، آیات 19 23.