نماز ودرمان کبر و غرور

تکبر، یکی از صفات رذیله اخلاقی است که مهمترین مانع رسیدن بهسعادت و عامل سقوط در دره شقاوت است. شیطان با همین رزیله از دستور خداوندسرکشی کرد؛ راه تمرد در پیش گرفت و فرمان خداوند در امر به سجدة بر حضرت آدم را انجام نداد.[10]

یکی از مهمترین آثار تربیتی نماز، رام کردن نفس سرکش و از میان بردن روح غرور و خودبینی و تکبر در انسان است. نماز می­تواند این سد راه تکامل را در هم شکند و طغیان آتشفشان غرور را فرو نشاند. کسی که آگاهانه در هر شبانه­روز و در هر هفده رکعت دو بار پیشانی بر خاک گذارد به­تدریج به ضعف خود پی می­برد، و خود را ذرة کوچکی در برابر عظمت او می­بیند؛ بلکه صفری در برابر بی­نهایت. از آنجا که کبر ریشة همه صفات ناپسند و موجب سقوط انسان و باعث تسلیم نشدن در برابر فرمان الهی است، پاکیاز این صفت زشت، موجب رشد و تکامل روح انسان است. در همین رابطه حضرت زهراh فرموده­اند: دستور خداوند به انجام نماز برای پاکسازی از کبر و غرور است.[1] امیر مومنانj نیز میان ایمان و نماز مقایسه نموده، نقش ایمان را تطهیر باطنی و نقش نماز را پاکسازی از کبر و غرور ذکر نموده­اند.[2] حضرت ثامن الائمهj نیز در باب ذکر
فرموده­ اند:  "مداومت بر ذکر خداوند، سبب می­شود که انسان روح سرکشی و طغیانگری بر او غلبه نکند. باعث نهایت خضوع و نهایت تواضع و دوری از کبر و غرور می‌گردد".[3]

غرور یعنی خودبزرگ­بینی که منشأ آن، ندیدن عیوب خود و بزرگ­تراز خود است. انسان کم­سواد در بین بی­سوادان احساس غرور دارد. اگر نماز باطمأنینه انجام شود و به معانی عبارات توجه شود هر دو عامل، غرور را رفع می­کند. یعنی هم ما را متوجه عیوب خود می­سازد و هم بزرگ­ترین موجود را در دل ما حاضر می­سازد.