قیامت، جلوه ای از رحمت الهی
قیامت، جلوه ای از رحمت الهی


مَالِكِ یَوْمِ الدِّینِ «4» (خدایی كه) مالك روز جزاست. نكته ها مالكیّت خداوند، حقیقی است و همراه احاطه و سلطه ی دایمی است؛ ولی مالكیّت بشر، امری اعتباری و قراردادی است و به قیامت منتقل نمی شود. با آنكه خداوند مالك دنیا و آخرت است، ولی مالكیّت او در قیامت جلوه ی دیگری دارد: * در آن روز تمام واسطه ها و اسباب دنیوی قطع می شود: «تَقَطَّعَتْ بِهِمُ اْلأَسْبابُ» ؛ * [1]
تفسیر آیات برگزیده . ج1، ص: 113
نسبت ها و خویشاوندی ها از بین می رود: «فَلا أَنْسابَ بَیْنَهُمْ» ؛ [2] * مال و ثروت و فرزندان، ثمری ندارد: «لایَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ» ؛ [3] * بستگان و نزدیكان نیز فایده ای نمی رسانند: «لَنْ تَنْفَعَكُمْ أَرْحامُكُمْ» ؛ [4] * نه زبان، اجازه ی عذرتراشی دارد و نه فكر، فرصت تدبیر. تنها راه چاره، لطف خداوند است كه صاحب اختیار آن روز است. لفظ «دین» در قرآن به دو معنا به كار رفته است: الف) كیش و آیین: «إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللّهِ اْلإِسْلامُ» ؛ [5] ب) حساب و جزا: «مالِكِ یَوْمِ الدِّینِ» . مراد از یوم الدّین، روز قیامت است كه روز كیفر و پاداش می باشد. «یَسْئَلُونَ أَیّانَ یَوْمُ الدِّینِ» ؛ [6] می پرسند روز قیامت چه وقت است؟ قرآن در مقام معرّفی این روز، چنین می فرماید: «ثُمَّ ما أَدْراكَ ما یَوْمُ الدِّینِ * یَوْمَ لاتَمْلِكُ نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَیْئاً وَ اْلأَمْرُ یَوْمَئِذٍ لِلّهِ» ؛ [7](ای پیامبر) نمی دانی روز جزا چه روزی است؟ روزی كه هیچ كس برای كسی كارآیی ندارد و در آن روز حكم و فرمان تنها از آنِ خداست. «مالك یوم الدّین» در كنار «الرّحمن الرّحیم» بیانگر آن است كه بشارت و انذار باید در كنار هم باشند. نظیر آیه ی شریف دیگر كه می فرماید: «نَبِّئْ عِبادِی أَنِّی أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِیمُ وَ أَنَّ عَذابِی هُوَ الْعَذابُ اْلأَلِیمُ» ؛ [8] به بندگانم خبر ده كه من بسیار مهربان و آمرزنده ام، ولی عذاب و مجازات من نیز دردناك است. چنان كه در آیه ای دیگر نیز چنین می فرماید: «قابِلِ التَّوْبِ شَدِیدِ الْعِقابِ» ؛ [9] خداوند، پذیرنده ی توبه ی مردمان و عقوبت كننده ی شدید گناهكاران است.
تفسیر آیات برگزیده . ج1، ص: 114
پیام ها 1. قیامت، پرتوی از ربوبیّت الهی است: «ربّ العالمین. . . مالك یوم الدین» ؛ 2. قیامت، جلوه ای از رحمت خداوند است: «الرّحمن الرّحیم. مالك یوم الدین» ؛ 3. قیامت، روز حساب است نه عمل؛ روز برداشت است نه كاشت: «یوم الدین» .
[1] . بقره (2) : 166.
[2] مو. منون 23 101
[3] شعراء 26 88
[4] ممتحنه 60 3
[5] آل عمران 3 19
[6] ذاریات 51 12
[7] انفطار 82 18 91
[8] حجر 15 49 50
[9] غافر 40 3
[ دوشنبه 29 تیر 1394 ] [ 2:12 PM ] [
فروزان ]