ايمان به آخرت

   ايمان به آخرت، زمينه اي براي برپايي نماز و آساني آن براي شخص مي شود. (بقره، آيات 43 تا 46؛ انعام، آيه 92) چنان كه ترس از اهوالات قيامت و آتش دوزخ نيز اين كار را آسان مي سازد. (نور، آيه 37)
در همين راستا خداوند در آيه 72 سوره انعام، توجه به حشر و نشر روز قيامت را زمينه ساز اقامه نماز مي شمارد و بر اين تاكيد مي كند كه چگونه بينش ها و نگرش ها در رفتارهاي آدمي تاثيرات مثبت يا منفي به جا مي گذارد.
از آن جايي كه بينش ها و نگرش ها و بويژه ايمان، مبتني بر دو عنصر اساسي عقل و عاطفه است؛ از اين رو خداوند عقل آدمي را مهم ترين عامل در اقامه نماز و آساني آن براي افراد برمي شمارد و مي فرمايد كه خردمندان كساني هستند كه نماز گزاردن براي آنان آسان است و در مقابل، كساني كه بي خرد هستند نماز را بازيچه و لهو و لعب مي شمارند. (مائده، آيه 58)
همچنين در آيات 13 و 17 سوره لقمان به نقش عواطف و احساسات يعني محبت و برخوردهاي دوستانه در توجه يابي و توجه دهي ديگران به نماز اشاره مي كند و مي فرمايد همان گونه كه مي بايست خرد و عقل را در تحقق رفتار درست مورد نظر قرار داد هم چنين مي بايست عواطف و احساسات را برانگيخت. در اين راستا موعظه و پندهاي دوستانه مي تواند در ايجاد انگيزه و يا افزايش آن تاثيرگذار باشد و رفتاري چون نمازگزاري را براي شخص آسان كند.
از ديگر عوامل براي آساني نماز، جو اجتماعي جامعه است. فضايي كه جامعه براي كارهاي هنجاري فراهم مي آورد، در تشويق افراد به كارهاي هنجاري و نيك، تاثير مستقيم و شگرفي دارد. اگر در جامعه اي فضا به گونه اي باشد كه هنجارهايي چون نمازگزاري يك ارزش و فضيلت باشد، براي افراد، نماز گزاردن آسان خواهد بود؛ اما اگر جو و فضاي اجتماعي به گونه اي باشد كه هنجارها و ارزش ها ضدارزش شمرده شود و هنجارگرايان و ارزش گرايان مورد تمسخر هنجارشكنان قرار گيرند، انجام كارهاي نيك و هنجاري از جمله نماز نيز سخت و دشوار خواهد بود. بر اين اساس خداوند در آيه 58 سوره مائده به مساله استهزاء نمازگزاران از سوي برخي از بي خردان جامعه اشاره مي كند و در آيه 21 سوره حج به صراحت بر نقش قدرت و حكومت مومنان در برپايي و گسترش نماز در جامعه و آسان شدن آن بر مردم تاكيد مي كند. اين كه جامعه ايماني از اين جايگاه قدرت برخوردار باشد كه هنجارها و ارزش هايي چون نماز را در جامعه گسترش دهد، خود مهم ترين عامل در آسان شدن نماز براي افراد جامعه خواهد بود.
از ديگر عواملي كه بستر مناسبي براي اقامه نماز و آسان شدن آن در آيات قرآن بدان اشاره شده، مي توان به تسليم شدن در برابر خدا (انعام، آيات 71 و 72)، تقوا (آل عمران، آيات 15 و 17؛ روم، آيه 31)، تمسك به كتاب خدا و دستورها و آموزه هاي پسنديده و نيك آن (اعتراف، آيه 170)، توجه يابي به نظارت خدا و آگاهي او به همه اعمال انساني (بقره، آيه 110)، دعا و نيايش در توفيق يابي انسان براي نمازگزاري و ديگر كارهاي نيك (اعراف، آيات 35 تا 40) صبر و شكيبايي (آل عمران، آيه 200) اشاره كرد.
به هر حال، آن چه بيان شد، تنها گوشه اي از علل و عواملي است كه مي تواند بينش و نگرش افراد را تغيير داده و كارهاي سخت را آسان نمايد و انسان را متوجه انجام كارهايي از جمله نماز كند و نمازگزاري را بر وي آسان كند. اما اين كه چگونه نمازگزاري باشيم تا به اين هدف اساسي آفرينش دست يابيم و از آثار نماز بهره مند شويم، مطلبي است كه در آيات ديگر به آن اشاره شده است.

عليرضا شعاعي
kayhannews.irمنبع