آیا بعد از پایان نماز گفتن تکبیر و چرخاندن سر به سمت چپ و راست صحیح است؟ لطفا منابع و دلیل آن را ذکر نمایید؟

جواب:

برگرداندن صورت به سمت راست و چپ، یکی اعمال مستحب بعد از سلام آخر نماز است، و در کتاب های روایی نیز بدان اشاره شده است. انجام صحیح آن، چنین است:

1. اگر نمازگزار امام جماعت باشد بعد از سلام نماز، قبل از آن که از سمت قبله رو بگرداند با چشم راست به سمت راست نظر می افکند.

2. و اگر نمازگزار مـأموم باشد، رو به قبله در جواب سلام امام، یك سلام می دهد و دو سلام یکی به سمت راست و دیگری به سمت دست چپ انجام دهد، البته در صورتی که در سمت چپ نیز نمازگزار وجود داشته باشد یا سمت چپ دیوار باشد، ولى در هر حال سلام كردن بر سمت راست ترك نشود، خواه كسى در سمت راست باشد و یا کسی در آن سمت نباشد.

3. اگر نماز گزار فرادی نماز می خواند، در همان حال رو به قبله، یك بار بگوید: «السّلام علیكم و اندكى صورت را به سمت راست برگرداند به گونه ای كه بینى‌ به دست راست مایل شود. [1]

از گفتار فوق روشن می شود که آنچه برای نمازگزار فرادی استحباب دارد، گرداندن سر است به گونه ای که بینی نیز متمایل به راست باشد، و برای نمازگزاری که با جماعت نماز می خواند، برگرداندن صورت به سمت چپ و راست، به تفصیلی که بیان شد استحباب دارد.

گفتنی است؛ گفتن سه بار الله اکبر و بلند کردن دست ها نیز از تعقیبات نماز شمرده شده و در کتب فقهی ذکر شده است. [2]

[1]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 319-320، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1413 ق.

[2]. نجفى، صاحب الجواهر، محمد حسن، مجمع الرسائل (محشّٰى)، ص 296، مؤسسه صاحب الزمان (ع)، مشهد- ايران، 1415‍