راه به دست آوردن حضور قلب و تمرکز در نماز

 توصیه: «طریق هایی هست که دل حاضر کند: یکی آن است که هرچه دل را مشغول کند و در نماز بلای کار شود، آن چیز لشکر شیطان بود، از خود دور کند...

و طریق دیگر در حاضر کردن دل، آن است که فکرت کند که عبادت همه آسمانیان را درین نماز من جمع کرده اند، اهل علیین و فریشتگان گرد بر گرد عرشند، عبادت ایشان وقوف است گرد بر گرد عرش، تسبیح و تحمید می گویند و آمرزش می خواهند اهل زمین را تا قیامت. طایفه ای از فرشتگان، پای های ایشان سست شده است از هیبت مولی تعالی همچو راکعانند تا قیامت. جمعی دیگر در سجودند، مولی تعالی عبادت همه آسمانیان را در نماز جمع کرد و خواندن قرآن زیادت این بندگان را در نماز. این فکرت چون صحّت یابد، عظمت عبادت نماز در دل افتد با دیدِ فضل و رحمت حق تعالی، که لطف از وی است. لاجرم سبب شود حاضر شدن دل را...

طریق دیگر، در وقت آوردن هر رکن و هر شرط از اعمال نماز و توابع وی، معنی ای فهم کند که آن معنی وسیلت ذکر شود... پس چون نماز کننده ندای مؤذن بشنود، از ندای اسرافیل علیه السلام یاد کند که اسرافیل ندا کند که ای استخوان های پوسیده، و ای گوشت های ریزیده! جمع شوید به فرمان خدای ـ عزّوجل ـ جمع شدن گیرند. مؤذن ندا کند: مهیا باش که ندای قیامت است، بشتاب به نماز، چون به نماز ایستادی، یاد کن از ایستادن خلق در عرصات، منتظر تا حکم چه اید. و چون گفتی «الله اکبر» معنی آن باشد که خدای است از همه چیز بزرگ تر، تأمل کن که هیچ چیز در باطنت از خدای ـ تعالی ـ بزرگ تر نباشد. آوردنِ دست، به گرفتن نامه مانَد و قرآن، به خواندن نامه، و قیام در وقت قرآن. و در قیامت حالتی است که به رکوع ماند که خبر از آن حال است در رکوع، از آن فکرت کن و چون به سجده روی، یاد کن از آنکه در قیامت قومی را در روی افکنده باشند و کشان کشان به دوزخ می برند. و چون به قعده[1] نشینی، یاد کن از آن حالتی که همه خلق در زانو درآمده باشد و همچنین که در افعال، فهم این معانی کردی، در هر ذکری چیزی فهم کن. و بدین طریق، دل حاضر شود إن شاء الله تعالی».[2]

[1]. قعده: آنچه بر روی آن نشینند از قبیل زین و غیره، مرکب انسان: بر زانو یا دوزانو نشستن هنگام تشهد.

[2]. این برگ های پیر (مرتع الصالحین)، صص109- 106.