قبله حضرت ابراهیم کجا بود؟

 دسته‌ای از روایات بر این نکته تأکید دارند که بنای کعبه به دست حضرت آدم بوده است، به گفته این روایات آغاز مراسم حج نیز به زمان حضرتآدم باز می‌گردد، همچنان‌که نامگذاری برخی از نواحی اطراف مکه و نیز مشاعردر ارتباط با حضرت آدم و همسرش حوا یاد شده است. اگر این روایات را بپذیریم باید بگوییم که مدت زمانی پس از آدم خانه کعبه چندان محل توجه نبوده است، تا آن که حضرت ابراهیم بار دیگر آن را تجدید بنا کرد، در این صورت در نگاه تاریخی قرآن: تاریخ مکه و کعبه با تاریخ قدمت انسان بر کره خاکی برابری می‌کند، آنچه قرآن مجید در آیات مختلف بر آن تأکید دارد قدمت خانه کعبه و فضیلت آن بر جاهای دیگر است، آنجا که یهود دربارة تغییر قبله وبیت‌المقدس گفتند خداوند به ‌صراحت فرمود که «اولین محلی که خداوند در آن عبادت شده است در این شهر بکه قرار دارد؛ إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبارَکاً وَ هُدی لِلْعالَمِینَ»

و در آیات دیگر سخن از تجدید بنای این خانه توسط ابراهیم و اسماعیل می‌گوید:

«وَإِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهِیمَ مَکانَ الْبَیْتِ أَنْ لا تُشْرِکْ بِی شَیْئاً وَ طَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَ الْقائِمِینَ وَ الرُّکَّعِالسُّجُودِ و آن گاه که برای ابراهیم جای خانه کعبه را تهیه دیدیم که چیزی را با من شریک مساز و خانه مرا برای طواف کنندگان و به نماز ایستادگان و رکوع کنندگان سجده‌گر پاکیزه کن».[1]

بنا بر این با وجود کعبه قبله آن حضرت غیر از کعبه جایی نبوده است. چون آن حضرت مراسم حج را در آن به جای می‌آورد و نماز و عبادت در این محل انجام می‌داد و به غیر از این خانه که مقدس‌ترین مکان عبادت در روی زمین است، قبله‌گاه ابراهیم جایی نبوده است. چنان که پس از او اسماعیل و فرزندان او در این محل عبادت می‌کردند و این قداست تا زمان ظهور اسلام استمرار داشت، اگرچه مشرکین در آن بت‌پرستی می‌کردند، ولی پرستش بت‌ها در این مکان خود بهترین دلیل بر عبادت‌گاه بودن دیرینه‌ی این خانه دارد که بر اثر تحریف، آن‌ها گرفتار بت‌پرستی شده بودند.[2]

از سیاق این آیات و آیات دیگر قرآن که درباره خانه کعبه نازل شده به توان به خوبی دریافت که ابراهیم نه تنها بدین سو و در همین خانه نماز می‌گذارد و مرکز عبادت‌گاه پروردگار بود، بلکه برای عبادت دیگراننیز این خانه را آماده می‌نمود، و خداوند این پرده‌داری را که بهترین شغل برای مؤمنین حساب می‌شود، به حضرت ابراهیم و فرزندان او داده است. چنان که قبل از اسلام نیز قریش که از فرزندان و نسل اسماعیل بودند به این شغل افتخار می‌نمودند.

در نتیجه قبله‌گاه ابراهیم همین خانه مقدس بوده است و فضیلت این خانه بنابر روایات بسیار معتبر از تمام خانه‌های خداوند درروی زمین برتر است و این خانه موازی با خانه‌ای است که در بیت‌المأمور ساخته شده است که فرشتگان در طواف می کنند.

[1] . حج/26.

[2] . جان‌بی ناس، تاریخ ادیان، تهران، علمی فرهنگی، چاپ هفتم، 73، ص12-711