وصف شب زنده‌داران (دانایان)

 امّن هو قانت انآء اللّیل ساجداً و قآئماً یحذر الاخره و یرجوا رحمه‌ ربّه.
آیاچنین کسی با ارزش است یا کسی که در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قیام، از عذاب آخرت می‌ترسد، و به رحمت پروردگارش امیدوار است.« زمر، 9»
این آیه از روش مقایسه که روش شناخته شده قرآن برای تفهیم مسائل مختلف است استفاده می‌کند.
آنانسان مشرک و فراموش کار و متلون و گمراه و گمراه کننده کجا و این انسان بیدار دل و نورانی و با صفا که در دل شب که چشم غافلان در خواب است پیشانی بر درگاه دوست گذارده و با خوف و رجاء او را می‌خواند کجا؟
آنها نه به هنگام نعمت از مجازات و کیفر او خود را در امان می‌دانند و نه به هنگام بلااز رحمتش قطع امید می‌کنند و این دو عامل همواره وجود آنان را در حرکتی مداوم توأم با هوشیاری و احتیاط به سوی دوست می‌برد.
قانت از ماده‌ (قنوت) به معنی ملازمت اطاعت توأم با خضوع است.
آناء جمع (انا) (بر وزن صدا و فنا) به معنی ساعت و مقداری از وقت است.
تکیه روی ساعت شب به خاطر آن است که در آن ساعات حضور قلب بیشتر و آلودگی به ریا از هر زمان کمتر است.
مقدمداشتن (ساجداً) بر (قائما) به خاطر آن است که سجده مرحله‌ بالاتری از عبادت است و مطلق بودن رحمت و مقید نشدن آن به آخرت دلیل بر وسعت رحمت الهیو شمول آن نسبت به دنیا و آخرت است.
در حدیثی که در علل الشرایع از امام باقر ـ علیه السّلام ـ و همچنین در کتاب کافی از آن حضرت نقل شده می‌خوانیم: که آیه‌ فوق «امن هو قانت اناء اللیل» به نماز شب تفسیر شده است.
تعبیر به (قانت اناء اللیل) که به صورت اسم فاعل آمده با توجه به مطلق بودن کلمه (اللیل) دلیل بر تداوم و استمرار عبودیت و خضوع آنها در پیشگاه خدا است، چرا که اگر عمل مداوم نباشد تأثیر آن ناچیز است.[1]

[1] . سوره‌ی زمر، آیه‌ی 9 ـ نمونه ج 19، ص 389، 393، 394، 395.