علت جلوتربودن مکان مرد از زن در نماز

خداوند با این که براى زن ارزش و مقامى بالاتر از مرد قائل است و در بعضى موارد برابر با مرد، چرا در هنگام نماز، مرد باید جلوتر از زن بایستد؟
خداوند متعال براى زن ارزش و مقامى بالاتر از مرد قائل نشده است، چرا که از دیدگاه قرآن، افراد انسان (چه مرد و چه زن) از نظر حقیقت انسانیت و مسایل ارزشى یکسانند و هیچ یک بر دیگرى جز به تقوا و عمل صالح بیشتر، برترىندارد: (إن أکرمکم عندالله أتقکم) ; (من عمل صلحاً من ذکر أو أنثى و هو مؤمن فلنحیینّه حیوة طیّبة و لنجزینّهم أجرهم بأحسن ما کانوا یعملون) ; مردیا زن، کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگى پاکیزه ]و نیکو[یى حیات ]واقعى[ مى بخشیم و یقیناً بهتر از آنچه انجام داده اند به آنان پاداش مى دهیم.
قرآن، اگر در جایى از مردان شایسته اى هم چون لقمان حکیم سخن مى گوید، در جاى دیگر نیز از زنان شایسته نام مى برد; مانند همسر فرعون (تحریم، آیه11) و حضرت مریم (آل عمران، آیه42) و... .
همان گونه که مردان، داراى اندیشه، اراده و اختیارند و براى رسیدن به تکامل و قرب الهى وظایف و تکالیفى بر عهده آنهاست، زن ها هم همین گونه هستند و در این جهت، هیچ امتیازى بین زن و مرد وجود ندارد، ولى در بعضى احکام و وظایف با یک دیگر متفاوتند. وظایفى به عهده مردان است و بر عهده زنان نیست و بالعکس و این تفاوت براى این است که طبیعت و آفرینش زن و مرد متفاوت است.

خداى متعال، به مقتضاى حکمت بالغه خود و مصالح و مفاسدى که پشتوانه احکام اوست، وظایفى براى مرد و وظایفى براى زن معین کردهاست: (لاتبدیل لخلق الله) . همان طور که مرد نمى تواند فرزندى به دنیا بیاورد، زن هم نمى تواند برخى از کارهاى طاقت فرسا چون امامت، رهبرى، سیاستو کشوردارى را به عهده بگیرد. اگر اسلام اجازه نداده است زن رئیس حکومت یاقاضى و امام جماعت شود، براى آن است که هر یک از آنها، از شئون سیاسى جامعه است و در شئون سیاسى، زن باید پشت سر مرد بایستد نه پیش روى او و اینبه معناى برترى مرد بر زن نیست.
در علم فیزیولوژى هم گفته شده کهزنان از نظر مغز، قلب، شریان ها، اعصاب و عضلات بدنى، با مردان تفاوت دارند. در زندگى زنان، «احساس» و در حیات مردان تعقّل غلبه دارد. (البته متوسط زنان و مردان این گونه هستند) و به علت همین تفاوتى که در آفرینش زن ومرد وجود دارد، قوانین اسلام هم با آفرینش انسان سازگار است، به همین جهت،در اسلام، وظایف و تکالیف عمومى و اجتماعى که به تعقل و صلابت بیشترى نیازدارد; مانند حکومت، امامت، قضاوت، جهاد ابتدایى و... به عهده مردان قرار داده شده است و وظایفى را که ارتباطش با احساس، بیشتر از تعقّل است و زن، بهتر از مرد مى تواند از عهده آن برآید; مانند پرورش و تربیت اولاد و آشنا کردن آنها به وظایف اجتماعى، تدبیر منزل و... مخصوص زنان قرار داده است.
از سوى دیگر، براى این که عفت و عصمت زن اهمیت بسیارى دارد، خداوند متعال،بعضى از کارهاى اجرایى، مانند امامت، قضاوت و... را که سر کار انسان با نامحرمان بسیار است به عهده مردان گذاشته و جلوتر ایستادن مردها از خانم هادر نماز هم که در بعضى روایات به آن اشاره شده است ممکن است به همین جهت باشد. عفّت زن اقتضا مى کند که عقب تر از مرد بایستد.
این نکته همشایان توجه است که جلوتر ایستادن زن از مرد مکروه است نه حرام; یعنى مستحباست در حال نماز خواندن مرد جلوتر از زن باشد.
. حجرات، آیه13.
. نحل، آیه97.
. روم، آیه30.
. ر.ک: علامه مجلسى، بحارالانوار، ج80، ص197.
. امام خمینى، تحریرالوسیله، ج1، ص148.