قنوت

  معنای قنوت اطاعت و دعا و توجه به خدا و خشوع در نماز است. خداوند خطاب به حضرت مریم مى فرماید: «یا مَرْیَمُ اقْنُتى لِرَبِّک».[1]

امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه «و تَبَتَّلْ اِلَیْهِ تَبْتیلاً»[2]مى­فرماید: مراد از «تبتّل» آن است که در نماز دستها را به دعا بلند کنیم.[3] تبتّل در لغت به معناى قطع امید از غیر خداست.[4]

قرآن که به ما سفارش مى­کند: «اُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً»؛[5]پروردگارخویش را در حال زارى و نهان بخوانید؛ یکى از نشانه­هاى تضرّع و زارى به درگاه الهى، دست بلندکردن به دعاست. انسان فقیر دست خود را به سوى بى نیاز مطلق دراز مى­کند و فقط از او مى­خواهد و دل از غیر او مى­شوید.

گرچه قنوت در نماز مستحب است، اما به قدرى مورد توجه است که امام رضا علیه السلام در نامه اى به مأمون مى­نویسند: قنوت یک سنّت واجب درتمام نمازهاى شبانه روزى است،[6]کهالبتّه مراد امام تاکید بر اهمیت قنوت است؛ چنانکه اگر انسان آن را قبل ازرکوع فراموش کرد، مستحب است بعد از رکوع قضا نماید و اگر در سجده یادش آمد، بعد از سلام آن را قضا کند.

قنوت، دعاى خاصى ندارد و انسان مى­تواند هر دعایى بخواند، چنانکه لازم هم نیست دعا به عربى باشد و مى­توان در قنوت، حاجات خود را به فارسى هم بیان کرد. البتّه روشن است که دعاهاى قرآنى و یا دعاهائى که معصومین علیهم السلام در قنوت خود مى­خوانده­اند، از فضیلت و اولویّت خاصى برخوردارند.[7]

در روایت است که بهترین نماز آن است که قنوتش طولانی­تر باشد.برخی از علما (حاج ملاهادی سبزواری) در قنوت نماز شب خود، دعای جوشن کبیر را می­خواند که بسی طولانی است و شامل هزار نام و صفت خداوند است. این گونهنماز نشان عشق به خدا و علاقه به مناجات با اوست. یا حضرت آیت الله العظمیاراکی در قنوت، دعای کمیل را می­خواندند و در سلامى که در زیارت آل یس به حضرت مهدى عجل اللّه تعالى فرجه مى­دهیم، مى­گوییم: "اَلسَّلامُ عَلَیْک حینَ تُصَلّى وَ تَقْنُت"؛ سلام بر تو هنگامى که به نماز و قنوت می ایستى.