بهترین و کاملترین نوع حضورقلب

بهترین و کاملترین نوع حضورقلب این است که قلب نمازگزار درهنگام انجام هر عملی از اعمال نماز یا گفتن هر قولی متوجه همان عمل وقول باشد ومراعات حضورپروردگارش را بنماید ومتوجه باشد که این اعمال را درحضور او أدا می کندوتأمّل وتفکّردرباره ی جزئی ازنماز او را ازتوجه به آن جزء که مشغول انجامآن است بازندارد ودرهنگام انجام هرعملی یا أدای هرذکری به فکرآن عمل ویا ذکرمشغول باشد وبداند که درآن لحظه،انجام آن جزء ازنماز وأدای آن ذکر ازاوخواسته شده واز خدا بخواهد که اورا کمک کند تا آن جزء راهمان گونه که ازاوخواسته انجام دهد. واین شکلِ کاملِ حالت دوّم ازآداب شش گانه نماز است که همان تفهّم ودریافتن معانی نمازاست.زیرافهمیدن معنای اقوال وافعالی که انسان درنماز بجامی آورد عبارت ازحضورقلب درآن اقوال وافعال است...وکسی که درابتدای راه است سزاوار است که نخست معنای هرفعل وقولی را اجمالاً درنظر‌آورد پس ازآن شروع به انجام آن کند درحالی که فکرش متوجه حقیقت آن عمل یا آن قول است سپس به ملاحظه معنای جزء بعدی بپردازد وبعد وارد آن جزء شود همین گونه تا آخرنماز.وقبول این مسئله برایت مشکل نباشدزیرا قصدمعانی افعال در اول کارتفصیلی است وهنگام انجام آن عمل ویا بیان آن قول دراثنای کار،اجمالی است وفکر،مشغول دریافتن معانی اذکاراست.1

[1] . اسرار الصلاة،مرحوم ملکی تبریزی،ص186-187