آرامش بدن موقع ذکر گفتن

یکیاز بحثهایی که در نماز خواندن وجود دارد و خیلی اتفاق می‌افتد که در نماز مراعات نمی‌شود، گفتن ذکر در حال حرکت بدن است. که آیا این حرکت، ذکر را باطل می‌کند؟ و اگر دوباره گفته شود نماز درست است؟ یا اینکه این ذکر باعث می‌شود کلا نماز باطل بشود؟ و یا اینکه اصلا این ذکر در حال حرکت بدن اشکالی به نماز وارد نمی‌کند؟

برای رسیدن به جواب باید عرض کنیم که اذکار در نماز به سه دسته تقسیم می شوند:

1. ذکر واجب نماز

2. ذکر مستحب که در نماز وارد شده است

3. ذکری که نه واجب است و نه مستحب است برای اینکه ذکر است می‌شود در نماز گفت

در کتاب تحریر الوسیله این گونه بیان شده است:

هنگام گفتن ذکر واجب، باید بدن در حال طمأنینه و آرامش باشد‌

،پس اگر عمدا طمأنینه را ترک کند نمازش باطل مى‌شود بر خلاف اینکه سهوا ترکنماید، هر چند احتیاط آن است که اگر سهوا هم طمأنینه را ترک کند نماز را از نو بخواند و اگر عمدا قبل از رسیدن به حدّ رکوع یا پس از رسیدن به آن، ولى قبل از آرام گرفتن بدن، شروع به گفتن ذکر نماید، یا آنکه گفتن ذکر را در حال بلند شدن از رکوع، قبل از آنکه از حدّ رکوع خارج شود یا بعد از آن، تمام کند، قطعا چنین ذکرى کفایت نمى‌کند و بنابر اقوا، نمازش باطل است ولى احتیاط آن است که آن نماز را تمام کند، سپس از نو بجا آورد، بلکه اگر ذکر مستحبّى را هم به قصد خصوصیّت که در حال رکوع وارد شده است [نه آنکه خودش ذکر مطلق مستقلى باشد]، با چنین کیفیّتى [مثلا قبل از رسیدن به حدّ رکوع و یا ...]بگوید، بنابر احتیاط واجب، نمازش باطل است و اگر قصد خصوصیّت نداشتهباشد [و به آن کیفیت بگوید] اشکال ندارد و اگر به جهت بیمارى یا غیر آن، بر طمأنینه قدرت نداشته باشد، طمأنینه از گردنش ساقط است، لیکن بر او واجب است که ذکر واجب را قبل از آنکه از حدّ رکوع خارج شود، تمام کند و همچنین واجب است از رکوع بلند شود، بطورى که راست و آرام بایستد.

بنابراین، اگر قبل از آنکه چنین بایستد، عمدا به سجده رود، نمازش باطل مى‌شود.[1]

در رساله توضیح المسائل آیت الله شبیری زنجانی چنین بیان شده است:

مسأله975- اگر با علم و عمد در حال حرکت بدن ذکر بگوید، مثلًا موقع رفتن به رکوع یا رفتن به سجده تکبیر بگوید، چنانچه آن را به قصد ذکر خاصى که در نماز دستور داده‌اند بگوید باید نماز را دوباره بخواند و این امر در ذکرهاىمستحب مطابق احتیاط وجوبى است، و اگر به این قصد نگوید بلکه بخواهد ذکرى گفته باشد، نمازش صحیح است.[2]

پی‌نوشت

[1] خمینى،سید روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحریر الوسیلة - ترجمه، 4 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، 21، 1425 ه‍ ق ج‌1، ص: 311.

[2] زنجانى، سید موسى شبیرى، رساله توضیح المسائل (شبیرى)، در یک جلد، انتشارات سلسبیل، قم - ایران، اول، 1430 ه‍ ق ص: 210.