آیا نماز پیامبر از همه کامل تر و کوتاه تر بود؟

سیره پیامبر(ص) در اقامه نماز جماعت آن بود که در عین آرامش، کمال و صحّت، حال ضعیف ترین مأمومین را رعایت می کرد. اَنَس بن مالک در این باره می گوید: "ما صلّیت وراء امام قطُّ اخفّ صلاتا و لا اتمّ من النّبی(ص)(1)؛ هیچ گاه پشت سر هیچ امامی نماز نگذاردم که نمازش از پیامبر کوتاه تر و کامل تر باشد.
این حدیث مربوط به نماز جماعت پیامبر اکرم(ص) می باشد و بیان می کند که پیامبر اکرم(ص) در نماز جماعت در عین حالی که نماز را به صورت تمام وکامل می خواندند رعایت حال ضعیفان و کودکان را می کردند و نماز جماعت را طول نمی دادند. می شود نماز را کامل خواند یعنی تمامی اذکار و اجزاء و ارکان و رکوع و سجود نماز را با طمأنینه و به صورت کامل انجام داد و از آنها چیزی کم نکرد، ولی در عین حال همین ها را مختصر و کوتاه خواند مثلا سوره های کوتاه در نماز خواند و اذکار رکوع و سجود را یکبار گفت و یا حتی بعضی ذکرهای مستحبی را در نماز ترک کرد.
در برنامه‌های جمعی و عبادات اجتماعی اسلام، روی موضوع خودداری از تندروی و سخت‌گیری و خسته نکردن افراد، عنایت خاصی شده است. اولیای گرامی اسلام، توصیه‌های فراوانی کرده‌اند که مبادا از رعایت حال و حفظ نشاط افراد غفلت شود، و از عبادات و مراسم اسلامی به جای جاذبه، علاقه و سازندگی، تنفر، دافعه و فرار اشخاص حاصل آید. به همین دلیل در احادیث متعددی، توصیه فراوان شده است که نمازهایجمعه و جماعات، نباید به گونه‌ای باشد که به خاطر طولانی شدن آنها حقوق ضعیفان، سالمندان و کودکان از بین برود.
" عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: یَنْبَغِی لِلْإِمَامِ أَنْ تَکُونَ صَلَاتُهُ عَلَی صَلَاةِ أَضْعَفِ مَنْ خَلْفَهُ. "(2)
امام صادق(ع) فرمودند بر امام جماعت سزاوار است که در نمازش رعایت حال ضعیف ترین افراد پشت سرش را بکند.
درحدیث دیگری آمده که: " وَ کَانَ مُعَاذٌ یَؤُمُّ فِی مَسْجِدٍ عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ یُطِیلُ الْقِرَاءَةَ وَ إِنَّهُ مَرَّ بِهِ رَجُلٌ فَافْتَتَحَ سُورَةً طَوِیلَةً فَقَرَأَ الرَّجُلُ لِنَفْسِهِ وَ صَلَّی ثُمَّ رَکِبَ رَاحِلَتَهُ فَبَلَغَ ذَلِکَ رَسُولَ اللَّهِ ص فَبَعَثَ إِلَی مُعَاذٍ فَقَالَ یَا مُعَاذُ إِیَّاکَ أَنْ تَکُونَ فَتَّاناً عَلَیْکَ بِالشَّمْسِ وَ ضُحَاهَا وَ ذَوَاتِهَا؛ "(3) معاذ بن جبل که در یکی از مساجد مدینه پیشنماز بود، روزی در نماز جماعت سوره‌ی طولانی را خواند. وی نماز را آن قدر طول داد، که مردی(پیرمردی) که در آن نماز جماعت شرکت کرده بود، در اثر خستگی و ناتوانی طاقت نیاورد، و نتوانست نماز خود را به جماعت و همراه معاذ به پایان برساند. از این رو، وی وسط نماز قصد فرادا نمود، نماز خود را تمام کرد، سوار مرکب شد و به سراغ کار خود رفت.
وقتی خبر این گونه نماز جماعت خواندن به اطلاع پیامبر گرامی اسلام(ص)رسید، آن حضرت دستور دادند معاذ را حاضر کنند. آن‌گاه پیامبر(ص)به او فرمودند: ای معاذ دیگر این طور نباشد که مردم را از نماز جماعت فراری بدهی، بلکه در نماز جماعت سوره‌های شمس و ضحی و امثال آن را بخوان"
پی نوشت ها:
1. ابن حنبل، احمد، مسند حنبل، بیروت، دار صادر، ج 3، ص100.
2. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، انتشارات آل البیت، ج 8، ص420.
3. همان.