نماز ظهر و رحمت واسعه الهی

هر یک از نمازها مزیتی دارند. در بین نمازها، نماز ظهر خصوصیتی ویژه دارد. قرآن میفرماید: «حافظوا علی الصّلوات و الصّلوة الوسطی» [1] روایات، صلات وسطی را به نماز ظهر تفسیر کردهاند، که اولین نماز رسولالله (صلی الله علیه و آله)بود. [2]

فرمودهاند: وقتی آفتاب از دایر نصف النهار زایل شد و ظهر فرا رسید، نگذارید نماز ظهر شما به تأخیر افتد. چون هنگام زوال ظهر، درهای رحمت باز است. از خدای سبحان رحمت را مسألت کنید. در این وقت هرگز تنها به فکر خود یا پدر و مادر یا دوستان خود نباشید. بلکه همه را دعا کنید. از امام هشتم (علیه السلام) رسیده است که فرمود:

«لک الحمد ان اطعتک و لا حجّة لی ان عصیتک و لا صنع لی و لا لغیری فی احسانک و لا عذر لی ان أسات ما اصابنی من حسنة فمنک یا کریم اغفر لمن فی مشارق الارض و مغاربها من المؤمنین و المؤمنات» [3] پروردگارا اگر از تو اطاعت کنم تو را سپاس میگویم، و اگر معصیت کنم دلیل و حجتی برای گناه ندارم من و دیگران نقش در احسان تو نداریم و عذری برای من نیست اگر بدی کنم. آنچه از خوبیها به من میرسد از تو است. خدایا هم زنان و مردان مؤمن را در سراسر عالم ببخش و بیامرز.

از رسول خدا (صلی الله علیه و آله)نقل شده است: «اذا زالت الشّمس فتحت ابواب السّماء و ابواب الجنان و استجیب الدّعاء فطوبی لمن رفع له عند عمل صالح» [4] هنگام ظهر درهای رحمت باز است، درهای بهشت باز است و دعاها هم مستجاب میشود. خوشا به حال کسی که هنگام زوال، عمل صالحی از او به آسمان معنا رفعت یابد.

یکی از احکام جنگ در اسلام این است که مستحب است، جنگ از ظهر به بعد شروع شود و قبل از ظهر مکروه است، [5] مگر اینکه دشمن حمله کند، در این صورت در تمام اوقات انسان میتواند حمل او را پاسخ دهد. حتی اگر حمل دشمن در ماههای حرام (ذیقعده، ذیحجه، محرم، رجب) باشد، دفاع واجب است.

قرآن کریم میفرماید: همان طور که مسائل فردی قصاص دارد، حقوق الهی و احکام نیز قصاص دارد، چنانکه کسی ظالمانه دیگری را کشت اولیای مقتول میتواند قصاص کنند: «و لکم فی القصاص حیوة یا اولی الالباب» [6] و اگر دشمن در یکی از ماههای حرام حمله کرد شما نیز در همان ماهها قصاص و دفاع کنید: «و الحرمات قصاص» [7] زیرا زیر بار ستم رفتن ذلت است و خدای سبحان ذلیل را دوست ندارد. چنانکه امیر بیان علی (علیه السلام) فرمودند: «لایمنع الضیم الذّلیل» [8] افراد فرومایه و پست ستم را دفع نمیکنند و در جای دیگر فرمود: سنگ ستم را از هر جا که آمد برگردانید، ستمپذیر نباشید، زیرا شر با شر پاسخ داده میشود. [9]

جنگ کردن قبل از ظهر مکروه است؛ اما از ظهر به بعد مستحب است؛ راز این نکته را در کتب فقهی ما، که از روایات استفاده کردهاند، چنین بیان میکنند، که چون درهای رحمت هنگام ظهر باز است. شاید خدای سبحان قلب کفار و منافقان را هدایت کند که به اسلام گرایش پیدا کنند و خونی ریخته نشود. [10] چنانکه در روز عاشورا مبارزه و جنگ سیدالشهدا (علیه السلام) از ظهر به بعد بوده و قبل از ظهر چند مرتبه آن حضرت به ارشاد و تبلیغ لشگر دشمن پرداخت.

پی نوشت ها:

[1] - سور بقره، آی 238.

[2] - وسائل‌الشیعه، ج4، ص 11 و 22.

[3] - بحار، ج49، ص 117.

[4] - من لایحضر، ج1، ص 209، ح 633.

[5] - وسائل‌الشیعه، ج15، ص 63؛ سنن بیهقی، ج9، ص 80.

[6] - سور بقره، آی 179.

[7] - سور بقره، آیه 194.

[8] - نهجالبلاغه، خطب 29.

[9] - «ردّوا الحجر من حیث جاء، فانّ الشّرّ لایدفعه الّا الشّرّ» (نهجالبلاغه، حکمت 314).

[10] - جواهر الکلام، ج21، ص81.