نماز جمعه و امنیت روانى

یکی دیگر از حکمت هاى بسیار بارز نماز جمعه اعتمادآفرینى و تأمین اعتبار و شخصیت اجتماعى و ایجاد امنیت روانى در جامعهء اسلامى است . هر هفته تمامى مردم شهر در صف متشکل و واحدى به سمت قبلهء توحید مى نشینند و هم سو و هم جهت به عبادت خداى یگانه مى ایستند. با یکدیگر مصافحه کرده،به بهانه هاى گوناگون گفتگو وتبادل نظر مى کنند و در فضاى مطهّرو معطّر عبادت، خیرخواهى ومصلحت اندیشى براى همدیگر راتجربه مى کنند. قداست زمان و مکان و فضا از دروغ گفتن وریافروشى و فریب کارى و کینه توزى باز مى دارد و دل شرکت کنندگان را همچون صف هاى هماهنگ نماز، هماهنگ ویکدست مى کند. مگر نه آن استکه پیامبر گرامى مى فرماید:
«استووا تستووا قلوبکم و تماسّوا تراحموا.»[1]
«صفهاى نماز را هماهنگ کنید تا دلهایتان هماهنگ شود و مماس با همدیگر بایستید تا باهم مهربان باشید»
در پاره اى از احادیث، به هنگام برشمارى اسرار این عبادت اجتماعى، بر این نکته تأکیدنموده اند. حضرت صادق (ع) مى فرماید:
«انَّما جعلت الجماعة و الاجتماع الى الصلاة لکى یعرف مَنْ یصلّى مِمَّنْ لایصلّى و من یَحْفَظُ مواقیت الصلاةِ مِمَّنْ یضیّع و لَوْ لا ذل لَم یُمکن أحداً أن یشهد على أحد بالصلاح لاءنّ مَنْ لم یصلّ فى جماعة فلا صلاةلَهُ بَین المسلمین».[2]
«نماز جماعت براى آن تشریع شده تا نماز خوان از بى نماز و وقت شناس از غیرآن شناخته شود؛ زیرا اگر حضور در جماعت نباشد کسى نمى تواند به صلاح وسداد کسى شهادت دهد، چون نماز او را ندیده است ...»
و حضرت رضا در بخش دیگرى از حدیث سابق مى فرماید:
«... و لیکون شهادات النّاس بالاسلام بعضهم لبعض جائزةً ممکنةً...».
«نماز جماعت براى آن است که شهادت مردم براى همدیگر جایز و ممکن ومستند باشد.»
و حضرت رسول (ص) مى فرماید:
«ان سُئِلتَ عَمَّنْ لَمْ یشهد الجماعة فَقُل: لا أعرِفُه».[3]
«اگر دربارهء کسى که به نماز جماعت حاضر نمى شود از تو سؤالى کردند، بگو: من او را نمى شناسم .»
و باز مى فرماید:
«من صلّى الخمس فى جماعة فظنّوا به خیر».[4]
«کسى که نماز پنج وعدهء خود را در جماعت مى خواند، به او خوش گمان باشید.»
و شاید بتوان این معنا را از مفهوم آیهء شریفهء: (انّ الصلاة تنهى عن الفحشاء و المنکر...) نیز استفاده نمود؛ زیرا اگر نماز در بعد فردى و شخصى انسان را از پلیدى ها و منکرات دورمى سازد، نماز جمعه و جماعت نیز در بُعد اجتماعى به جامعه امنیّت و سلامت مى بخشد.
اعتمادسازى و ایجاد و پرورش امنیت اجتماعى در اثر هم نشینى هاى مکرّر در مسجد ومصلا از نعمت هاى بزرگ واز اسرار پربرکتى است که ارزش و ارج آن براى بسیارى از مردم مسلمان ناشناخته است، در صورتى که مکتبهاى سیاسى ـ اجتماعى جهان تلاش دارند تا باترفندهاى مختلف و تشکیل احزاب و گروهها و سازمانهاى رسمى و غیررسمى و دولتى وغیردولتى، این اعتماد و انسجام تعریف شده و کنترل شده را ایجاد نمایند، اما تاکنون على رغم نیاز حیاتى به آن، حتى طرح تئوریک آن را نیز نتوانسته اند ارائه کنند.

پی نوشت ها:

[1] کنزالعمال، ج‏7، ص‏623، ح20575
[2] وسائل الشیعه، ج‏5، ص377
[3] المحجة البیضاء، ج‏1، ص342
[4] وسائل الشیعه، ج‏5، ص371