اخلاص در عبادت

منظوراز اخلاص در عبادت این است که انسان فقط برای انجام فرمان خدا و کسب رضایتاو پرستش کند؛ زیرا عبادت و پرستش چیزی است که با خلوص نیت و انگیزه الهی ارتباط عمیق دارد و با شرک و ریا و خودنمایی ناسازگار است. به عبارت دیگر، در عبادات کیفیت مهم است نه کمیت. در نگاه اسلام و قرآن، ارزش عبادت وابستهبه انگیزه باطنی انسان است و اگر نیت خالص نباشد، عبادت از نظر کمی هر قدرزیاد باشد، اثر ندارد. خداوند در قرآن می فرماید: (و ما امروا الا لیعبدواالله مخلصین له الذین)؛ و فرمان نیافته بودند، جز این که خدا را بپرستند ودر حالی که به توحید گرویده اند، دین خود را برای او خالص گردانند».(1)
امام علی(علیه السلام) درباره ی انگیزه عبادی خویش می فرماید: «الهی ما عبدتک خوفاً من نارک و لا طمعاً فی جنتک بل و جدتک أهلاً للعباده فعبدتک؛ خدایا تو را پرستش نکردم. به طمع بهشتت و نه از ترس جهنمت، بلکه تو را چون شایسته عبادت یافتم، پرستش کردم.
عبادت، بدون چشم داشت به بهشت و ترس از جهنم، فقط از معصومین(علیهم السلام) ساخته است. آن بزرگواران چون خداوندرا شایسته پرستش یافته اند، او را می پرستند اما عبادت غیرمعصوم یا به دلیل راه یافتن به بهشت و یا ترس از دوزخ است.(2)
درباره امام سجاد(علیه السلام) آمده است: آن حضرت در حال نماز، سر به سجده نهاده بود کهآتش در خانه اش افتاد. گفتند: یا بن رسول الله! آتش آتش، سر از سجده بردار، سر برنداشت تا آتش فرو نشست، آن گاه پرسیدند: چه چیز باعث شد که سرمبارک از سجده برنداشتی؟ فرمود: «نار الآخره؛(3) آتش آخرت». اگر خلوص و خضوع در عبادت نباشد، با اندک چیزی انسان سر از سجده بر می دارد و به اطرافتوجه می کند. اخلاص است که پیوند عمیق با معبود را برقرار می سازد و نمازگزار را از توجه به غیر او باز می دارد.

پی نوشت ها:
1. بیته، آیه ی 5.

2- کشف الغمه، ج2، ص261.
3. کشف الغمه، ج2، ص261.