پاس داشت‏ حریم نماز

دیگر وظیفه مؤمنان در قبال نماز پاسداشت‏حریم نماز است; نیکوداشت نماز جایگاه ویژه‏ای در زندگی برای آن قائل بودن، به جای آوردن آن با آداب واجب ومستحب از مصادیق آن است . نگهداری حریم نماز نقطه مقابل استخفاف است; یعنیسبک شمردن نماز و شان و منزلتی برای آن ندیدن! که امام صادق (علیه السلام)فرمود: «ان شفاعتنا لن‏تنال مستخفا بالصلوة‏» . (1) که ترجمه آن این دو بیت است:
گویم ز امام صادق این طرفه حدیث
تا شیعه او به لوح دل بنگارد
فرمود که بر شفاعت ما نرسد
هر کس که نماز را سبک بشمارد
قرآن کریم از این «حریم نگهداری‏» ، تعبیر به حفظ کرده است:
«حافظوا علی الصلوات والصلوة الوسطی . . . ; (2) در انجام همه نمازها و نماز وسطی کوشا و مراقب باشید» . در این آیه بر مراقبت همه نمازها، به ویژهنماز وسطی تاکید شده است . این که «صلوة‏وسطی‏» کدام است؟ اقوال گوناگونی بین مفسران هست، (3) نماز ظهر، نماز عصر، نماز مغرب، نماز عشا، نماز صبح، نماز جمعه، نماز شب، نماز وتر و . . . اینها برخی از اقوالی است که در مصداق «صلوة وسطی‏» گفته شده است، ولی با توجه به شان نزول آیه بعید نیست که مقصود از آن نماز ظهر باشد . در شان نزول آیه آمده است: جمعی از منافقانبه بهانه گرمی هوا در نماز جماعت ظهر شرکت نمی‏کردند و این سبب شده بود کهاز جمعیت نماز جماعت پیامبر (ص) کاسته شود تا جایی که گاه پشت‏سر پیامبر یک صف یا دو صف بیشتر نبود . آیه شریفه تذکر به مؤمنان است که حریم نماز رانگهدارید و با ترک جماعت‏حریم این عبادت بزرگ را نشکنید . (4)
در سه آیه از قرآن نیز «محافظت‏بر نماز» از ویژگی‏های مؤمنان شمرده شده است:
«والذین هم علی صلواتهم یحافظون; (5) مؤمنان کسانی‏اند که بر نمازهای خویش مراقب‏اند» .
راغب در معنای حفظ گوید: «ثم یستعمل فی کل تفقد و تعهد و رعایة . . .» . (6)
این واژه در مورد تفقد، پیمان داری و مراقبت‏به کار می‏رود .

پی نوشت ها:

1) بحارالانوار، ج‏82، ص‏235 .
2) بقره (2) آیه 238 .
3) در تفسیر مجمع البیان شش قول، در تفسیر فخر رازی هفت قول، در تفسیر قرطبی ده قول، در تفسیر روح المعانی سیزده قول نقل شده است! !
4) تفسیر مجمع البیان، ج‏1 - 2، ص‏342 .
5) انعام (6) آیه 92; معارج (70) آیه‏34 و مؤمنون (23) آیه‏9 .
6) المفردات فی غریب القرآن، ص‏124 .