وضوی ظاهری و باطنی‏

یکی از مسلمانان به نام «عصام بن یوسف» از «حاتم اصمّ» که از عبّاد وارسته بود پرسید: شما چگونه نماز می‏خوانید؟
حاتم‏ گفت:هنگام ‏نماز،وضوی ظاهری و وضوی باطنی می ‏گیرم.
عصام ‏باتعجب سؤال‏نمود که وضوی باطنی را چگونه ‏می‏گیری؟
حاتم در پاسخ فرمود: وضوی ظاهری آن است که اعضای وضو را می‏ شوییم، ولی وضوی باطنی آن است که اعضای وضو را با هفت ویژگی می‏شوییم:
1- با توبه 2 - با ندامت از گناهان گذشته 3 - در حالی وضو می‏گیریم که هیچ دلبستگی به دنیا نداریم 4 - ستایش مخلوقات را نادیده می‏گیریم 5 - ریاست مادّی را کنار می‏گذاریم 6 - کینه را رها می‏کنیم 7 - حسادت را از خویش دور می ‏سازیم.
بعد به سوی مسجد می‏رویم و در حالی که خود را در محضر خدا و محتاج به او می‏بینیم به نماز می‏ایستیم، بهشت را در طرف راست و دوزخ را در سمت چپ و عزرائیل علیه السلام را پشت سر خود می‏بینیم. گویی روی پل صراط ایستاده‏ایم و این نماز، آخرین نماز ما می‏باشد، بعد نیت می‏کنیم و تکبیر می‏گوییم و حمد و سوره را با تفکر قرائت می‏کنیم، بعد با تواضع رکوع می‏رویم و در آخر با تضرع سجده ‏به‏ جامی ‏آوریم‏ و باامید تشهد می‏خوانیم و با خلوص تمام، سلام نماز را می‏ گوییم، من سی سال است که این طور نماز خوانده ‏ام.

**الدین فی القصص، ج 1، ص 10.***