فَلا صَدَّقَ وَ لا صَلَّى  [۱]

او هرگز ایمان نیاورد و نماز نخواند.

این انسان منكر به معاد هرگز ایمان نیاورد و آیات خدا را تصدیق نكرد و برای او نماز نگزارد « فَلا صَدَّقَ وَ لا صَلَّى  ».

منظور از جمله فلا صدّق عدم تصدیق قیامت و حساب و جزا و آیات الهی و توحید و نبوّت اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ است، ولی بعضی آن را اشاره به ترك انفاق و (صدقه) از ناحیه كافران دانسته‌اند به قرینه ذكر آن در كنار نماز. [۲]

صاحب المیزان می‌فرماید:

مراد به این كه فرمود: نه تصدیق كرد و نه نماز خواند، تصدیق دعوت حقّه‌ای است كه قرآن كریم متضمن است و مراد به نماز نخواندن این است كه توجّه بندگی و عبادت كه همان نماز و عمود دین است به خدای تعالی نكرد.

در آیه بعد در همین سوره می‌افزاید: سپس او به سوی خانواده خود بازگشت، در حالی كه متكبرانه راه می‌رفت « ثُمَّ ذَهَبَ إِلى‏ أَهْلِهِ يَتَمَطَّى‏ ».

پیام ها  [۳]

۱-عقايد مقدّمه اعمال است. كسى كه حق را تصديق نكند، قهراً نماز هم نمى‏خواند. «فَلا صَدَّقَ وَ لا صَلَّى»

۲- تصديق همه حقايق دين لازم است و اگر كسى يكى از ضروريات دين را تصديق نكند، گويا كل دين را تصديق نكرده است. «فَلا صَدَّقَ وَ لا صَلَّى»

۳- نماز، اولين نشانه ايمان و تصديق دين است. «فَلا صَدَّقَ وَ لا صَلَّى»

مزاحمت كافران نسبت به نمازگزاران

أَ رَأَيْتَ الَّذي يَنْهى‏ عَبْداً إِذا صَلَّى [۴]

به من خبر دهید آیا كسی كه نهی می‌كند بنده‌ای را كه مشغول نماز است آیا مستحق عذاب نیست.

ـ قسمتی از كارهای طغیانگران مغرور، ممانعت آنها از سلوك راه حق و پیمودن طریق هدایت و تقوی، پرداخته می‌افزاید به من خبر ده آیا كسی كه نهی می‌كند بنده‌ای را به هنگامی كه نماز می‌خواند، آیا چنین كسی مستحق عذاب و كیفر الهی نیست.

مانع نماز رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ

در احادیث آمده است ابو جهل، از اطرافیان خود سؤال كرد آیا محمّد در میان شما نیز (برای سجده) صورت به خاك می‌گذارد؟ گفتند: آری. گفت: سوگند به آنچه ما به آن سوگند یاد می‌كنیم، اگر او را در چنین حالی ببینم با پای خود گردن او را له می‌كنم. به او گفتند: ببین او در آنجا مشغول نماز خواندن است.

ـ ابو جهل حركت كرد تا گردن پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ را زیر پای خود بفشارد ولی هنگامی كه نزدیك آمد عقب نشینی كرده و با دستش گویی چیزی را از خود دور كرد. به او گفتند: این چه وضعی است در تو می‌بینیم؟ گفت: ناگهان میان خودم و او خندقی از آتش دیدم و منظره وحشتناك و همچنین بال و پرهایی مشاهده كردم.

در اینجا پیغمبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: قسم به كسی كه جانم در دست او است اگر به من نزدیك شده بود فرشتگان خدا بدن او را قطعه قطعه می‌كردند و عضو عضو او را می‌ربودند.

اینجا بود كه آیه فوق نازل شد.

ـ در آیه آمده اگر این شخص طغیانگر كه رهروان راه حق را از نماز و هدایت و تقوی باز می‌دارد اگر تكذیب حق كند و از آن روی گرداند چه سرنوشت دردناكی خواهد داشت. [۵]

در تفسیر المیزان آمده:

ـ مرا خبر ده از كسی كه نهی می‌كرد بنده‌ای را كه نماز می‌خواند و خدا را عبادت می‌كرد، و با این حال شخص نمازگزار را از نماز نهی می‌كند و یا این كه می‌داند خدا می‌بیند آیا جز عذاب استحقاقی جز این دارد. [۶]

ـ از سیاق برمی‌آید نمازگزار رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ بوده نه مردم. [۷]

پیام ها: [۸]

بازداشتن از نماز، روشن‏ترين نوع منكرات است. «يَنْهى‏ عَبْداً إِذا صَلَّى»
 ____________________________________________________
[۱] - قیامت / ۳۱
[۲] - تفسیر نمونه، ج ۲۵، ص ۳۱۵.
[۳] - تفسير نور(۱۰جلدى)، ج‏۱۰، ص: ۳۱۶
[۴] - علق ۹ و۱۰
[۵] - تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص ۱۶۶.
[۶] - تفسیر المیزان، ج ۲۰، ص ۷۵۳.
[۷] - تفسیر المیزان. ج ۲۰، ص ۷۶۰؛ مجمع البیان، ج ۲۰، ص ۷۶۰.
[۸] - تفسير نور(۱۰جلدى)، ج‏۱۰، ص: ۵۳۷