ذكر خدا چیست و چگونه است

ذكر گاهی به معنی یادآوری چیزی به زبان یا به قلب است، ذكر دو گونه است. ذكر قلبی و ذكر زبانی

و هر یك از آنها دو گونه است یا پس از فراموشی است و یا بدون فراموشی و به هر حال منظور در آیه فوق از ذكر خدا كه مایه آرامش دلها است تنها این نیست كه نام او را بر زبان آورد و مكرّر تسبیح و تهلیل و تكبیر گوید بلكه منظور آن است كه با تمام قلب متوجه او و عظمتش و علم و آگاهیش و حاضر و ناظر بودنش گردد و این توجه مبدأ حركت و فعالیت در وجود او به سوی جهاد و تلاش و نیكی‌ها گردد و میان او و گناه، سد مستحكمی ایجاد كند این است حقیقت ذكر كه آن همه آثار و بركات در روایات اسلامی برای آن بیان شده است.[1]

آن چنان كه نوش دارو مایه‌ راحتی و آرامش مار گزیده است همان طور كه مار گزیده به نوش دارو و ركون و اعتماد نموده خود را به آن می‌رساند و پس از به كار بردن آن احساس نشاط، سلامتی و عافیت می‌كند، نفس نیز از یاد خدا این احساس را می‌نماید.

پس هر قلبی به طوری كه جمع محلّی به الف و لام (القلوب) افاده می‌‌كند با ذكر خدا اطمینان می‌یابد و قلق و اضطرابش تسكین پیدا می‌كند آری این معنا حكمی است عمومی كه هیچ قلبی از آن مستثنا نیست مگر اینكه كار قلب به جائی برسد كه در اثر از دست دادن بصیرت و رشدش دیگر نتوان آن را قلب نامید البته چنین قلبی از ذكر خدا گریزان و از نعمت و طمأنینه و سكون محروم خواهد بود.

همچنان كه فرمود: فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتي‏ فِي الصُّدُورِ، دیدگان كور نمی‌شود و لكن دل‌ها كه در سینه‌هاست كور می‌گردد.[2]

و نیز فرمود: ِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِه، قلب دارند و لكن با آن نمی‌فهمند.[3]

و نیز فرمود:‌ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ، خدا را فراموش كردند خدا هم ایشان را فراموش كرد.[4]

دلها جز به یاد خدا به غیر دیگری اطمینان نمی‌یابد.

[1] - نمونه، ج 10، ص 215.
[2] - حج / 46.
[3] - اعراف /179.
[4] - توبه / 67.
منبع سایت اندیشه قم