رکوع و سجود ياران پيامبر

ركوع و سجود یاران پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ

مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سيماهُمْ في‏ وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ..... [1]

محمّد فرستاده خدا است و كسانی كه با او هستند در برابر كفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند، پیوسته آنها را در حال ركوع و سجود می‌بینی، آنها همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند، نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است.

محمّد ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرستاده خدا است.

ـ اوصاف ظاهر و باطن و عواطف و افكار و اعمال آنها (یارانش) را طی پنج صفت بیان كند.

1ـ كسانی كه با او هستند در برابر كفار شدید و محكم هستند.

2ـ در میان خود رحیم و مهربانند.

3ـ پیوسته در حال ركوع و سجود می‌بینی و همواره به عبادت خدا مشغولند.

ـ این تعبیر عبادت و بندگی خدا را كه با دو ركن اصلیش ركوع و سجود ترسیم شده به عنوان حالت دائمی و همیشگی آنها ذكر می‌كند.

عبادتی كه رمز تسلیم در برابر فرمان حقّ و نفی كبر و خودخواهی و غرور از وجود انسان است.

4ـ چهارمین توصیف كه از نیّت پاك و خالص آنها بحث می‌كند، می‌فرماید آنها همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند.

ـ نه برای تظاهر و ریا قدم برمی‌دارند و نه انتظار پاداش از خلق خدا دارند بلكه چشمشان تنها به رضا و فضل او دوخته شده و انگیزه حركت آنها در تمام زندگی همین است و بس.

در پنجمین توصیف، از ظاهر آراسته و نورانی آنها بحث كرده می‌گوید نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است.

ـ در حدیثی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نیز آمده است كه در تفسیر این جمله فرمود (النهر فی الصّلاه) منظور بیدار ماندن در شب برای نماز خواندن است (كه آثارش در روز در چهره آنها نمایان است).[2]

ـ مراد به این كه فرمود مؤمنین را راكع و ساجد می‌بینی این است كه مؤمنین نماز می‌خوانند و كلمه (تراحم) استمرار را می‌رساند و حاصل معنای جمله این است كه مؤمنین مستمر در خواندن نمازند.

ـ سجده آنان برای خدا و تذلل و تختع برای او است و این سجده در چهره آنان اثری گذاشته و آن اثر سیمای خشوع برای خداست كه هر كس ایشان را ببیند با آن سیماء ایشان را می‌شناسد و قریب به این معنا روایتی است كه امام صادق ـ علیه السّلام ـ درباره‌ آن فرموده: (منظور شب زنده‌داری به نماز است).

ـ بعضی از مفسرین گفته‌اند مراد از سیما اثر خاكی است كه در پیشانی دارند چون مؤمنین همواره بر خاك سجده می‌كنند نه بر فرش و جامه.

بعضی دیگر گفته‌اند مراد سیمای مؤمنین در روز قیامت است كه محل سجده آنان در آن روز مانند چراغ می‌درخشد و نور می‌دهد. [3]
_________________________________________________________
[1] - فتح / 29
[2] - تفسیر نمونه، ج 23، ص 114 ـ 115.
[3] - تفسیر المیزان، ج 18ـ ص 473 ـ 474.
منبع سایت اندیشه قم