و اءن المساجد لله فلا تدعوا مع الله اءحدا . (1)
مساجد از آن خداست ، پس بايد احدى جز او را نخوانيد.

  در اين آيه شريفه ، مراد از دعا، عبادت و پرستش است ، زيرا در جاى ديگر دعا به معناى عبادت آمده است :
و قال ربكم ادعونى اءستجب لكم ان الذين يستكبرون عن عبادتى سيد خلون جهنم داخرين . (2)
پروردگارتان گفت مرا بخوانيد تا دعايتان را مستجاب بكنم ، كسانى كه از عبادت من سركشى كنند بزودى با كمال خوارى داخل جهنم خواهند شد.

در اينكه منظور از كلمه مساجد در اين آيه چيست ، ميان مفسران اختلاف است ، برخى برآنند كه منظور از مساجد تمام مكانهايى است كه در آنجا براى خدا سجده مى شود و از مصاديق آن ، مسجد الحرام و ساير مسجد است . (3)

برخى مساجد را اعضاى هفتگانه سجده دانسته اند. اين گروه در تاءييد ادعاى خود، روايتى از امام محمد تقى عليه السلام نقل مى كنند كه مراد از مسجد، عضوهاى هفتگانه بدن آدمى است كه در هنگام سجده بايد روى زمين قرار گيرد. (4)

مبيدى نيز گفته است :
مراد از مساجد، مكان هايى است كه براى نماز و ذكر خدا بنا شده است و از قتاده در تفسير اين آيه روايت كرده است كه : يهوديان و مسيحيان هنگامى كه وارد معابد خود مى شدند، به خداوند شرك مى ورزيدند. از اين رو خداوند مؤ منان را فرمود: هنگامى كه وارد مساجد مى شويد خدا را با خلوص نيت بخوانيد. (5)

از مجموع آراى مفسران در اين زمينه چنين استفاده مى شود كه مراد از مساجد، همان مكان هايى است كه براى عبادت خداوند بنا شده است و از مصاديق آن ، مسجد الحرام و ديگر مساجد است . تفسيرى كه مساجد را عضوهاى هفتگانه سجده دانسته ، ممكن است از قبيل توسعه در مفهوم آيه باشد كه اين معنا نيز در اين آيه منظور شده است .
نكته جالب توجه اينكه ، خداوند به جهت اهميت و فضيلت مساجد بر ديگر مكان ها، مسجد را به خود منسوب كرده و متعلق به خود دانسته است تا مزيت آن بر ديگر مكان ها روشن شود.

اختصاص مساجد به خداوند كه منزه از صفات حسى است ، جنبه سمبليك دارد و اشارتى است بر اينكه مساجد مورد توجه خاص ذات اقدس اوست ، بنابراين ، در مساجد جز كار خدايى نبايد كار ديگرى صورت پذيرد و جز مصالح مسلمانان ، امر ديگرى نبايد مطرح شود؛ با اين توضيح در تاءسيس مساجد هم نمى توان نيتى بجز خدا، و هدفى غير از اعتلاى كلمه توحيد داشت .

برگرفته از: کتاب جايگاه مساجد در فرهنگ اسلامى

پی نوشت
1-جن / 18.
2-غافر / 60.
3-الميزان ، ج 20، ص 206.
4-الميزان ، ج 20، ص 206.
5-مبيدى ، رشيد الدين : كشف الاسرار و عدة الابرار، به انضمام على اصغر حكمت ، تهران 1339، ج 10، ص 256.R