سجده وژرفاى آن

در سجده بايد هفت عضو، به زمين قرار گيرد: پيشانى، دوكف دودست، دوزانوودوسَرِ شست پا، وهم چنين لطايف هفت‏گانه آدمى بايد به سجده باشند واز خود فانى در نور حق‏تعالى شوند: نفس، قلب، عقل، روح، سرّ، خفى واخفى.

اين هفت مرتبه انسانى بايد در حال ذكر باشند؛ يعنى در مقام قلب، قلب ذاكر باشد و در مقام روح، روح، ودر مقام سرّ، سرّ انسان ذاكر باشد، وفنا، قُرَّةُ‏العين عارف است كه معراج اوست وعارف در نماز از خود به طورى غايب است كه اگر زخم و آتشى به اورسد، وى از خود بىخبر است، چنان كه در نماز پيكان از پاى مولى الموحدّين (عليه السلام) خارج كردند وچون روح مستغرق در خدا بود، از جسم خبر نشد، واين مقام خفاى ساجد است.

امام صادق (عليه السلام) فرمود: «اِيّاكَ نَعْبُدُ» را به قدرى تكرار كردم كه آن را از گوينده‏اش؛ يعنى خدا شنيدم وعارف ربانى عبدالرزاق كاشانى، از شهاب‏الدين سهروردى نقل می كند كه زبان امام جعفر صادق (عليه السلام) در آن وقت، مانند درخت موسى است كه نداى حق از آن به گوش جان می رسيد: «إِنَّنى اَنَا اللّه»(1).

موسيى نيست كه دعوى اناالحق شنود *** ورنه اين زمزمه در هر شجرى نيست كه نيست

باز امام صادق (عليه السلام) فرمود: «لقد تجلّى اللّه لعباده فى كلامه ولكن لا يبصرون»؛ يعنى خداوند براى بندگانش در كلام خود تجلّى كرده، ولكن ايشان نمی بينند(2).

پی نوشت:

(1). طه (20) آيه 14.
(2). سبزوارى، اسرارالحكم، ص504.