«اذان» درقرآن

* در كدام آيه به اذان اشاره شده است؟ آيا واژه «اذان» در قرآن كريم آمده است؟
* در آيه: (يـأيّها الذين ءَامنوا إذا نودى للصّلوة من يوم الجمعة فاسعوا إلى ذكر اللّه...)[1]؛ اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هنگامى كه براى نماز روز جمعه اذان گفته شود، به سوى ذكر خدا [نماز] بشتابيد.
كلمه «نودى» از ماده «نداء» به معناى «بانگ برآوردن» است و در اين‌جا به معناى اذان است؛ چنان‌كه در آيه ديگرى نيز مى‌خوانيم: (و إذا ناديتم إلى الصّلوة اتّخذوها هزوًا و لعبًا ذلك بأنّهم قوم لايعقلون)[2]؛ هنگامى كه آنان را به سوى نماز مى‌خوانيد (و اذان مى‌گوييد) آن را به مسخره و بازى مى‌گيرند؛ اين به سبب آن است كه آنها قومى نابخردند.[3]
كلمه اذان يك بار در قرآن آمده است: (و اذان من الله و رسوله...)[4] امّا اذان به معناى فقهى (جملات مخصوص متفاوت) در آيات قرآن كريم نيامده است، زيرا قرآن كريم، كتابى است كه فقط كليّات تمام چيزهايى كه برگشتش به هدايت مردم است، در آن ذكر شده است و بيان جزئيات دين و احكام مربوط به آن بر عهده رسول اكرم(صلى الله عليه وآله)و امامان معصوم(عليهم السلام) است. طبق رواياتى كه از امامان معصوم(عليهم السلام) وارد شده، «اذان» از طريق وحى به پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله)تعليم داده شد.
امام صادق(عليه السلام) مى‌فرمايد: هنگامى كه جبرئيل اذان را آورد، سر پيامبر(صلى الله عليه وآله) بر دامان على(عليه السلام) بود؛ جبرئيل اذان و اقامه را به پيامبر(صلى الله عليه وآله)تعليم داد؛ هنگامى كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) سر خود را برداشت، از على(عليه السلام) سؤال كرد: «آيا صداى اذان جبرئيل را شنيدى؟» عرض كرد: «آرى»، پيامبر(صلى الله عليه وآله)بار ديگر پرسيد: «آيا آن را به خاطر سپردى؟» گفت: «آرى»، پيامبر(صلى الله عليه وآله)فرمود: «بلال را حاضر كن و اذان و اقامه را به او تعليم ده». على(عليه السلام) بلال را حاضر كرد و اذان را به او تعليم داد.[5]

[1]. جمعه، آيه9.[2]. مائده، آيه58.

[5]. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعه، ج5، ص369; همان، ر.ك: تفسير نمونه، ج4، ص437.