ذکر در قرآن سه مرحله دارد

پس می توان ذکر در قبال غفلت را سه مرحله دانست: نخستین مرحله، ذکر در محدوده نماز است و آیاتی بر آن دلالت دارد؛ همچون "أقم الصلوة لذکری " "أقم الصلوة إن الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر و لذکر الله اکبر" - بنابر اضافه به مذکور نه ذاکر- "یأیها الذین ءامنوا إذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا إلی ذکر الله/ اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد چون براى نماز جمعه ندا درداده شد به سوى ذكر خدا بشتابيد."
دومین مرحله، ذکر کثیر است که در آیاتی از قرآن کریم بدان فرمان رفته یا اشاره شده است؛ مانند: "یأیها الذین ءامنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا"  "و اذکر ربک کثیرا/  پروردگارت را بسيار ياد كن " "و الذکرین الله کثیرا و الذکرت/ مردان و زنانى كه خدا را فراوان ياد مى‏ كنند." این ذکر کثیر، ممکن است با غفلت قلیل همراه باشد.
مرحله سوم، چنان ذکری است که با غفلت قلیل نیز سازگار نیست و آیاتی چون: "و اعبد ربک حتی یأتیک الیقین"  و "رجال لاتلهیهم تجرة و لابیع عن ذکر الله"  و "الذین یذکرون الله قیما و قعودا و علی جنوبهم/  همانان كه خدا را [در همه احوال] ايستاده و نشسته و به پهلو آرميده ياد مى ‏كنند." ممکن است بدین مرتبه عالی از ذکر الهی اشارت داشته باشد که با هیچ میزان از غفلت همراهی ندارد. این مرحله، از انسان وجودی هماره در حال نماز می سازد و همین دوام نماز است که آدمی را از رذیلت های دامنگیر دیگران به دور می دارد: "إن الإنسن خلق هلوعا* إذا مسه الشر جزوعا* و إذا مسه الخیر منوعا* إلا المصلین* الذین هم علی صلاتهم دآئمون/ به راستى كه انسان سخت آزمند [و بى‏ تاب] خلق شده است. چون صدمه‏اى به او رسد عجز و لابه كند. و چون خيرى به او رسد بخل ورزد. غير از نمازگزاران. همان كسانى كه بر نمازشان پايدارى مى ‏كنند." و افزون بر مداومت، به محافظت از نماز خویش نیز وا می دارد: "و الذین هم علی صلاتهم یحافظون/ و كسانى كه بر نمازشان مداومت مى ‏ورزند." و این بدان معناست که آنان که همیشه سر بر آستان خدای سبحان نهاده و دائم در نمازند، نه تنها نماز بلکه دعا و سیاست و اقتصاد و مسئولیت و مقام و قدرت و همه شئون زندگی شان نماز به شمار می آید و براین نماز مداوم تا آخرین نفس محافظت می کنند و مشمول"و اعبد ربک حتی یأتیک الیقین" می شوند و این به معنای بقای حیات انسانی تا ابد است.

خبرگزاری شبستان