نشاط و بهجت در نماز

یکی دیگر از آداب قلبی نماز - و سایر عبادات – آن است که عبادت همراه با نشاط و بهجت قلب و در حالت فرح و انبساط خاطر به جا آورده شود و از کسالت نفس در وقت عبادت شدیداً دوری شود. رعایت این ادب می تواند باعث بازشدن بعضی از درب های معنوی و کشف بعضی از اسرار عبادت گردد.

سالک باید وقتی را برای عبادت انتخاب کند که نفس به عبادت اقبال دارد و دارای نشاط و طراوت است و خستگی و رویگردانی ندارد. اگر نفس در اوقات کسالت و خستگی وادار به عبادت شود ممکن است آثار بدی به همراه داشته باشد. مثلاً ممکن است انسان از عبادت منضجر شود و کم کم نفس نسبت به عبادت، حالت تنفر پیدا کند. و این علاوه بر آن که ممکن است انسان را به کلی از ذکر حق منصرف کند و روح را از مقام عبودیت که منشأ همه ی سعادات است برنجاند، از چنین عبادتی هیچ نورانیت قلبی ای حاصل نخواهد شد و  صورت باطنی قلب صورت عبودیت به خود نخواهد گرفت. پیش از این ذکر کردیم  که یکی از نقاط مطلوب در عبادات این است که باطن نفس، صورت عبودیت حق به خود بگیرد.

اکنون به نکته ی دیگری اشاره می کنیم و آن اینکه اگر انسان بخواهد به چیزی از اسرار عبادات دست پیدا کند باید به جایی برسد که همه ی قوای او تحت اراده و اداره ی ملکوت نفس و تسلیم باطن قلبش باشند و از تصرف شیطان و نفس اماره خارج شوند. و این تحقق پیدا نخواهد کرد مگر آن که عبادات از روی نشاط و بهجت به جا آورده شوند و از تکلف و کسالت به کلی احتراز شود تا حال محبت و عشق به ذکر حق رخ دهد و قلب با عبادات انس بگیرد و در مقام عبودیت تمکن پیدا کند. این حالت انس به حق و ذکر او یکی از بزرگترین مطلوب های اهل معرفت است که شدیداً برای بدست آوردن آن تلاش می کنند. در واقع همانطور که اطبا عقیده دارند که اگر غذا از روی سرور و نشاط میل شود زودتر هضم می شود و به حال بدن نافع تر خواهد بود، طب روحانی هم اقتضا می کند که اگر انسان غذاهای روحانی را از روی بهجت و اشتیاق تناول کند، آثار آن زودتر در قلب واقع می شود و باطن قلب زودتر با آن تصفیه می گردد.

کتاب آداب الصلاة امام خمینی(ره)