چرا تیمم بدل وضو و غسل شده است؟

تيمّم با خاک پاکیزه علاوه بر اینکه براي اطاعت فرمان خدا و تعبّد به جاي آورده می شود، از آنجا كه، كشندة ميكرُب‏هاي موذي و منهدم كننده موادّ آلي است نه تنها منافاتی با بهداشت ندارد بلکه می تواند جانشین مناسبی برای آب نیز باشد.گذشته از اینکه اگر وضو و غسل، بدلي نداشته باشد و بدون بدل، مكرّر نماز خوانده شود روحیه مواظبت برای گرفتن طهارت در شخص ضعيف شده و زمینه های سستی در انجام فرائض دینی برای افراد فراهم گردد."

آنچه در ادامه می آید پاسخ های سید حسن موسوی کارشناسی مرکز تخصصی نماز درباره فلسفه تیمم است که در ادامه می آید.

برای تیمم دو فایده مهم اخلاقی و بهداشتی قابل تصور است: درباره فايده اخلاقى تیمم باید گفت تيمم يكى از عبادات است و روح عبادت به معنى واقعى كلمه در آن منعكس مى‏باشد، زيرا انسان پيشانى خود را كه شريفترين عضو بدن او است با دستى كه بر خاك زده، لمس مى‏كند تا فروتنى و تواضع خود را در پيشگاه او آشكار سازد.

اما درباره فايده بهداشتى تیمم باید گفت امروز ثابت شده كه خاك به خاطر داشتن باكتريهاى فراوان مى‏تواند آلودگيها را از بين ببرد، اين باكتريها كه كار آنها تجزيه كردن مواد آلى و از بين بردن انواع عفونتها است معمولا در سطح زمين و اعماق كم كه از هوا و نور آفتاب بهتر مى‏توانند استفاده كنند فراوانند، به همين دليل هنگامى كه لاشه‏هاى حيوانات و يا بدن انسان پس از مردن زير خاك دفن شود و همچنين مواد آلوده گوناگونى كه روى زمينها مى‏باشد، در مدت نسبتا كوتاهى تجزيه شده و بر اثر حمله باكتريها كانون عفونت از هم متلاشى مى‏گردد، مسلم است اگر اين خاصيت در خاك نبود كره زمين در مدت كوتاهى مبدل به يك كانون عفونت مى‏شد، اصولا خاك خاصيتى شبيه مواد" آنتى بيوتيك" دارد و تاثير آن در كشتن ميكربها فوق العاده زياد است.

بنابراين خاك پاك نه تنها آلوده نيست بلكه از بين برنده آلودگيها است و مى‏تواند از اين نظر تا حدودى جانشين آب شود، با اين تفاوت كه آب حلال است، يعنى ميكربها را حل كرده و با خود مى‏برد، ولى خاك ميكرب‏كش است.

اما بايد توجه داشت كه خاك تيمم كاملا پاك باشد همانطور که قرآن در تعبیر جالب خود می گوید:«فَتَيَمَّمُوا صَعيداً طَيِّباً / با خاك پاكى تيمّم كنيد!»

علاوه بر اینکه تعبیر به« صعید» که از ماده " صعود" گرفته شده اشاره به اين است كه بهتر است خاكهاى سطح زمين براى اين كار انتخاب شود، همان خاكهايى كه در معرض تابش آفتاب و مملو از هوا و باكتريهاى ميكرب‏كش است، اگر چنين خاكى طيب و پاكيزه نيز بود، تيمم با آن اثرات فوق را دارد بدون اينكه كمترين زيانى داشته باشد.

بنابراین تيمّم با خاک پاکیزه علاوه بر اینکه براي اطاعت فرمان خدا و تعبّد به جاي آورده می شود، از آنجا كه، كشندة ميكرُب‏هاي موذي و منهدم كننده موادّ آلي است نه تنها منافاتی با بهداشت ندارد بلکه می تواند جانشین مناسبی برای آب نیز باشد.گذشته از اینکه اگر وضو و غسل، بدلي نداشته باشد و بدون بدل، مكرّر نماز خوانده شود روحیه مواظبت برای گرفتن طهارت در شخص ضعيف شده و زمینه های سستی در انجام فرائض دینی برای افراد فراهم گردد.

سید حسن موسوی کارشناسی مرکز تخصصی نماز