چگونه نیت کنیم+پاسخ آیت‌الله جوادی آملی

برتری نیت از عمل

خدای سبحان در کتاب خود فرمود: «خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاةَ لِیبْلُوَکُمْ أَیکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»؛ مرگ و زندگی هر دو وسیله‌ی آزمایشند تا روشن شود که کدام یک از شما از نظر اعمال «احسن» از دیگران هستند. «عَمَلًا» نه بدان معناست که کدام یک از شما بیش از دیگران عبادت می‌کنید؛ زیرا سخن از کمیت نیست.

شخصی از امام صادق (ع) درخصوص معنای آیه سؤال کرد، حضرت فرمود:

کسی اهل ثواب و حقیقت است که بیشتر از خدا بترسد و دارای قلب خالص باشد. عمل وقتی خالص است که منظور انسان این نباشد که کسی از او تعریف کند. (نگوید که از ما تشکری نکردند) حیف است انسان عمل عبادی خالص انجام بدهد، آنگاه از دیگران توقع تشکر داشته باشد. حیف است که انسان آن مقام عظیم و بلند را با این توقع پست تنزل دهد. البته مدح و ثنای خدا مطلوب بندگان خالص خداوند است. پس آفرینش مرگ و زندگی برای این است که روشن شود چه کسی عملش به حقیقت و صواب نزدیکتر است.

* «نیت خیر» از انجام کار آن بهتر است

«نیت خیر» از انجام کار آن بهتر است؛ چون نیت اگر خالص و قوی بود انسان را وادار به کار می‌کند. نیز نیت مشکل‌تر از کار است. این که گفته‌اند: «نیَّةُ الْمُؤمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ»، نیت انسان مؤمن از عمل او بالاتر و بهتر است؛ یا گفته‌اند: «أفضل الأعمال أحمزها» هر عملی که دشوارتر باشد، ثوابش بیشتر است؛ بدان معنا نیست که ثواب و پاداش نیت در عین آسان بودن از ثواب عمل بیشتر است؛ زیرا این دو اصل دینی را وقتی کنار هم بررسی کنیم، نتیجه آن است که نیت بسیار مشکل است. اگر بهترین عمل دشوارترین اعمال باشد، نیت بهتر از عمل است؛ زیرا «أحمز الاعمال» یعنی از همه‌ اعمال سنگین‌تر و مشکل‌تر است.

انسان‌ها ممکن است در جبهه‌ها شرکت کند و کشته هم شود، ولی کشته شدن خیلی سخت‌ نیست، «اخلاص العمل لله» سخت است. رام کردن دیو نفس و شیطان درون سخت است. لذا در این روایت حضرت فرمودند: نیت افضل از اعمال است.

آیت‌الله جوادی آملی