آثار شب زنده داری و نماز شب

کسی که تهجد کند و نماز شب را به جا آورد، به مقامات بالایی می رسد که هر خردمندی آرزوی آن را دارد. انسان در شب می تواند با ارتباط گیری و اتصال به خدا، از الهامات و وحی الهی برخوردار شود؛ هر چند که به مقام پیامبری و رسالت تشریعی نمی رسد. از این رو بر پیامبران و نیز پیامبر گرامی(ص) تهجد واجب بود تا امکان دریافت وحی با افزایش لطافت روحی و اتصال فراهم آید. (مزمل، آیه ۲۰؛ و نیز مجمع البیان، ج ۹-۱۰، ص ۵۷۰)

از دیگر آثار تهجد می توان به کسب حضور قلب (مزمل، آیه ۶)، آرامش و رضایت (طه، آیه ۱۳۰)، دستیابی به مقامات صالحان (آل عمران، آیات ۱۱۳ و ۱۱۴)، محسنان (ذاریات، آیات ۱۶ و ۱۷)، شفاعت از دیگران (طه، آیه ۱۳۰؛ اسراء، آیه ۷۹؛ و نیز مجمع البیان، ج ۵-۶، ص ۶۷۱و نیز ج ۷-۸، ص ۵۸) و مقام محمود و پسندیده (اسراء، آیه ۷۹) اشاره کرد.

مقام محمود، مقامی است که خداوند آن را ستوده و ارزشمند شمرده است. پس باید مقامی بسیار بلند باشد که بیرون از دسترس هر کسی است و به سادگی هم به دست نمی آید و نیازمند تهجد با ویژگی ها و شرایط خاصی است.

می دانیم که برای هر چیزی چند سطح می توان تعریف کرد؛ زیرا دارای مراتب و درجات است. به عنوان نمونه اخلاق پسندیده می تواند در دو سطح مثلا محاسن و مکارم تعریف شود. یا صراط حق می تواند صراط مستقیم یا صراط حمید باشد که صراط حمید همان صراط مستقیم با یک درجه و مرتبه برتر است.

این مقام محمود نیز در میان مقاماتی چون مقام متقین، صالحین، محسنین و مانند آن از یک برجستگی بیشتری برخوردار است که خداوند نیز آن را ستوده دانسته است.

برخی ها از این مقام به مقام شفاعتی یاد می کنند که در یک درجه بالاتر در اوج و تمامیت قرار گرفته و این امکان را به شفاعت دهنده می بخشد تا هر چه می خواهد شفاعت کند تا راضی و خشنود شود. (طه، آیه ۱۳۰؛ اسراء، آیه ۷۹؛ و نیز مجمع البیان، ج۶۶-۵، ص ۶۷۱ و نیز ج۸-۷، ص۵۸)

پیامبر(ص) درباره آثار تهجد و نماز شب می فرماید: نماز شب، موجب رضایت پروردگار، دوستی فرشتگان، سنت پیامبران، نور معرفت، ریشه ایمان، آسایش بدن ها، مایه ناراحتی شیطان، سلاحی بر ضد دشمنان، مایه اجابت دعا، قبولی اعمال و برکت در روزی است. (ارشاد القلوب، ج۱، ص۱۹۱)

امام صادق(ع) نیز در بیان آثار شب زنده داری و نماز شب می فرماید: نماز شب، انسان را خوش سیما، خوش اخلاق و خوشبو می کند و روزی را زیاد و قرض را ادا می نماید و غم و اندوه را از بین می برد و چشم را نورانی می کند. (ثواب الاعمال، ص ۴۲)