استعانت از نماز
استعانت از نماز

وَ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَو ةِ وَ إِنَّهَا لَكَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَی الْخَاشِعِینَ «بقره / 45» از صبر و نماز یاری جویید و به راستی كه آن جز بر خاشعان، گران و سنگین است. نكته ها هر چند این آیه به دنبال خطاب هایی است كه به یهود شده، ولی مخاطب آن همه ی مردم، از جمله مسلمان ها هستند كه باید در برابر حوادث سخت زندگی، از صبر و نماز یاری بجویند. آری، دردهای یكسان، داروی یكسان دارد.........
استعانت از نماز

وَ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَو ةِ وَ إِنَّهَا لَكَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَی الْخَاشِعِینَ «بقره / 45» از صبر و نماز یاری جویید و به راستی كه آن جز بر خاشعان، گران و سنگین است. نكته ها هر چند این آیه به دنبال خطاب هایی است كه به یهود شده، ولی مخاطب آن همه ی مردم، از جمله مسلمان ها هستند كه باید در برابر حوادث سخت زندگی، از صبر و نماز یاری بجویند. آری، دردهای یكسان، داروی یكسان دارد. اصولاً انسانِ محدود، در میان مشكلات متعدّد و حوادث ناگوار، اگر متصل به قدرت نامحدود الهی نباشد، متلاشی و منكوب می شود و انسانِ مرتبط با خداوند، در حوادث و سختی ها، خود را نمی بازد و برای او، حوادث بزرگ نمی نماید. كسی كه نماز را با حضور قلب و با توجّه می خواند، به معراج می رود و هرچه در پرواز معنوی بالاتر رود، دنیا و مشكلات آن نزد او كوچك تر می شود. مشابه این آیه، در آیه ی 153 همین سوره تكرار شده است كه می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصّابِرِینَ» ؛ ای مؤمنان، (در برابر حوادث و ناملایمات و
تفسیر آیات برگزیده . ج1، ص: 97
سختی های زندگی) از صبر و نماز یاری جویید كه همانا خداوند با صابران است. در روایتی از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله نقل شده كه صبر بر سه گونه است: صبر در برابر مصیبت؛ صبر در برابر معصیت و صبر در برابر عبادت. [1] بنابراین آنچه در روایات آمده كه مراد از صبر در این آیه روزه است، اشاره به یكی از مصادیق صبر در عبادت دارد. نماز، در نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و اولیای الهی نور چشم است، [2] ولی برای بعضی كه خشوع ندارند، بار سنگین است. «خشوع» ، مربوط به قلب و روح و «خضوع» ، مربوط به اعضای بدن است. نمازِ باتوجّه، انسان را متوجّه قدرت بی نهایت خدا می سازد و غیر او را هرچه باشد، كوچك جلوه می دهد. مِهر او را در دل فزونی می دهد، روحیّه ی توكّل را تقویت می كند و انسان را از وابستگی های مادّی می رهاند. همه ی این آثار، انسان را در برابر مشكلات مقاوم می سازد. صبر، كلید پایداری در بندگی خداست. فرشتگان به اهل بهشت سلام می كنند، امّا نه به خاطر نماز، حج و زكات، بلكه به سبب صبر و پایداری: «سَلامٌ عَلَیْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ» . [3] خاطره شاعری به نام نجاشی، كه از دوستداران علی علیه السلام بود، در ماه رمضان شراب خورد. به دستور امام، هشتاد ضربه تازیانه به او زدند و بیست ضربه نیز به دلیل ارتكاب گناه در ماه رمضان اضافه زدند. او ناراحت شد و به معاویه پیوست و علیه حضرت شعر گفت! اطرافیانِ نجاشی كه قبیله ای مهم در كوفه بودند، از علی علیه السلام گلایه كردند كه چرا یاران خود را نگه نمی دارد؟ ! طارق بن عبداللّه رئیس آنها به امام گفت: شما چرا بین دوست و بیگانه تفاوت قائل نمی شوید؟ كسی چون نجاشی نباید شلّاق بخورد، ما این گونه رفتار را تحمّل نمی كنیم. امام در پاسخ او این آیه را تلاوت فرمود: «وَ إِنَّها لَكَبِیرَةٌ إِلّا عَلَی الْخاشِعِینَ» . طارق نیز به معاویه پیوست. بنابراین، گرچه آیه در باره ی نماز است، ولی نماز نماد بندگی است و آنكه نماز می خواند، باید
تفسیر آیات برگزیده . ج1، ص: 98
در دیگر امور نیز تسلیم فرمان خدا باشد. در روایات می خوانیم: هرگاه كار سختی برای علی علیه السلام پیش می آمد، آن حضرت دو ركعت نماز می خواند. [4] بوعلی سینا نیز به این سیره پای بند بود. صبر، مادرِ همه ی كمالات است. صبر در جنگ، مایه ی شجاعت است. صبر در برابر گناه، وسیله ی تقواست. صبر در شهوت، سبب عفّت است. صبر در عبادت، موجب طاعت، و صبر در شبهات، مایه وَرع است. [5] پیام ها 1. صبر و نماز، دو اهرم نیرومند در برابر مشكلات اند: «استعینوا بالصبّر و الصّلوة» ؛ 2. هرچه در آستان خدا اظهار عجز و بندگی بیشتر كنیم، امدادهای او را بیشتر دریافت كرده و بر مشكلات پیروز خواهیم شد: «استعینوا بالصبّر و الصّلوة» ؛ 3. استعانت ما از خداوند كه می گوییم: «ایّاك نستعین» ، با گفتن به زبان حاصل نمی شود، بلكه از راه انجام دستورات او و راز و نیاز و نیایش به دست می آید. «استعینوا بالصبّر و الصّلوة» ؛ 4. نماز، اهرم است، بار نیست: «استعینوا بالصّبر والصّلوة» ؛ 5. انجام نماز بر كسانی سنگین است كه به جای خشوع، گرفتار تكبّر در برابر خداوند شده باشند: «و انهّا لكبیرة الّا علی الخاشعین» ؛
[1] . محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 71، ص 77.
[2] . همان، ج 16، ص 249.
[3] . رعد (13) : 24.
[4] . ملامحسن فیض كاشانی، تفسیر الصافی، ج 1، ص 111.
[5] . سیدعبدالحسین طیب، اطیب البیان، ج 2، ص 258.
[ یک شنبه 30 خرداد 1395 ] [ 3:02 PM ] [
فروزان ]