فرهنگ سازی تلاوت قرآن در نماز
فرهنگ سازی تلاوت قرآن در نماز
رسول الله (ص) برای فرهنگ سازی تلاوت قرآن كریم در نماز، گام های اساسی برداشته اند كه به ترتیب به طرح آنها می پردازیم.
اولین گام برای تلاوت قرآن در نماز
پیامبر اعظم «ص» اولین گام جهت تلاوت قرآن كریم در نمازهای واجب و مستحبی را فراگیری قرآن و صحیح خوانی آن قلمداد فرموده اند:......
فرهنگ سازی تلاوت قرآن در نماز
رسول الله (ص) برای فرهنگ سازی تلاوت قرآن كریم در نماز، گام های اساسی برداشته اند كه به ترتیب به طرح آنها می پردازیم.
اولین گام برای تلاوت قرآن در نماز
پیامبر اعظم «ص» اولین گام جهت تلاوت قرآن كریم در نمازهای واجب و مستحبی را فراگیری قرآن و صحیح خوانی آن قلمداد فرموده اند:
النبی (ص): * خیاركم من تعلم القرآن وعلمه* (38 )
«بهترین شما كسانی هستند كه قرآن را فرا گیرند و به دیگران تعلیم دهند.»
النبی (ص): * خیر الناس اقروهم و افقهم فی دین الله * (39)
«بهترین مردم كسانی هستند كه قرآن را بهتر می خوانند و در كار دین داناترند.»
النبی (ص): * علیكم بالقرآن فاتخذوه اماماً و قائداً فانه كلام رب العالمین. * (40)
«با قرآن مأنوس شوید و آن را پیشوای خویشتن كنید كه قرآن گفتار پروردگار جهانیان است.»
دومین گام برای تلاوت قرآن در نماز
پیامبر اعظم (ص) دومین گام جهت تلاوت قرآن كریم در نمازهای واجب و مستحبی را تشویق یكدیگر به قرآن خوانی دانسته و خود به این مهم پرداخته اند:
«هر گاه فردی از شما دوست داشته باشد كه با پروردگارش سخن بگوید قرآن بخواند كه صیقل دهنده دل ها تلاوت قرآن است. بر شما باد به تلاوت قرآن؛ زیرا خواندن آن كفاره گناهان است و پرده ای در برابر آتش و موجب ایمنی از عذاب می باشد.»(41)
«فرزندم از قرآن غافل مباش؛ زیرا كه قرآن دل را زنده می كند و از فحشاء و زشتكاری و ستم و گناه باز می دارد.»(42)
النبی (ص): *و لتالی آیه من كتاب الله، خیر من تحت العرش الی تخوم السفلی* (43)
«رسول الله (ص) فرموده اند: «همانا خواننده ی آیه ای از كتاب خدا، بهتر است از آنچه زیر عرش تا پایین ترین جاهای زمین است.»
سومین گام برای تلاوت قرآن در نماز
پیامبر اعظم «ص» سومین گام تلاوت قرآن كریم در نمازهای واجب و مستحبی را زیبا خوانی قرآن با صوت و لحن عرب و رعایت تجوید دانسته اند.
النبی (ص): * اقروا القرآن بالحال العرب و اصواتها* (44)
رسول الله (ص) فرموده اند: «قرآن را با صوت و لحن عرب بخوانید.»
النبی (ص): * لكل شیء حلیه و حلیه القرآن الصوت الحسن* (45)
«هر چیزی را زیبایی و جمالی است و جمال و زیبایی قرآن صوت و لحن نیكو در تلاوت است.»
النبی (ص): *حسنوا القرآن باصواتكم فان الصوت الحسن یزید القرآن حسناً* (46)
«قرآن را با صوت های خود نیكو سازید، كه صوت و لحن زیبا بر زیبایی قرآن می افزاید.»
از پیامبر خدا (ص) سؤال نمودند چه كسی قرآن را از همه خوش تر و زیباتر می خواند؟ حضرت فرمودند: «كسی كه هر گاه قرآن خواندن او را بشنوی ترس و خشیت از خدا در او نمایان باشد» (47) و همچنین حضرت فرموده اند: «قرآن را با صوت حزین بخوانید؛ زیرا كه آن با صوت حزین نازل شده است.»(48)
همچنین پیامبر اعظم (ص) بر رعایت تجوید در تلاوت قرآن تأكید و رعایت وقف و ابتدا را در تلاوت قرآن لازم می دانستند و در سخنان متعدد چنین فرموده اند:
* «از وصل آیات رحمت به آیات عذاب یا عكس آن اجتناب كنید.» (49)
* «پیامبر خدا (ص) بر آیات وقف می فرمودند و قرائت سوره ی مباركه توحید را به یك نفس، مكروه می دانستند.(50)
* «ام سلمه نقل می كند كه پیامبر خدا قرائتش را آیه آیه قطع می فرمود.» (51)
عزیزان علاقه مند می توانند به كتاب (وقوف النبی (ص) فی القرآن) تألیف محمد بن عیسی آندلسی معروف به مغربی (م 400 ه. ق) مراجعه نمایند. او در این كتاب 27 مورد وقف را به عنوان (وقف النبی «ص») ذكر كرده است كه در كتاب كشف الظنون نقل شده است.(52)
در ارتباط با لحن عرب حضرت رسول اكرم (ص) فرموده اند: «كسی كه قرآن را به لحن عرب نخواند از ما نیست.»(53)
چهارمین گام برای تلاوت قرآن در نماز
پیامبر اعظم (ص) چهارمین گام تلاوت قرآن در نمازهای واجب و جماعت را انتخاب امامان جماعتی می دانند كه حافظ قرآن و توانمند به تلاوت زیبا و صحیح قرآن در نماز باشند. رسول خدا فرموده اند پیش نمازی مردم را كسی به عهده بگیرد كه قرآن خوان تر و قرائتش بهتر باشد و اگر در قرائت قرآن یكسان بودند آن كس كه به سنت داناتر و در دین فقیه تر است پیش نماز باشد.(54)
رسول الله با گفتن: «یؤمكم اقرئكم» به مؤمنان توصیه فرموده اند كه در نماز جماعت، شخص امام جماعت (اقرؤا الحفظ) باشد و چنین فردی را بر دیگران مقدم دارید و این توصیه در بین مؤمنان جاری و مورد قبول و عمل بوده است، به همین سبب، آن گاه كه جمعی از مسلمانان قبل از هجرت پیامبر (ص) به مدینه، از مكه راهی مدینه شدند، در طول سفر امامت جماعت را به سالم مولی ابی حذیفه سپردند، با آن كه در بین آنان اصحابی چون عمر بن خطاب، ابوسلمه و عیاش بن ابی ربیعه وجود داشتند. و انتخاب سالم مولی ابی حذیفه و برتری و ارجحیت او نسبت به بقیه این بود كه قرآن بیشتری فرا گرفته بود و حافظ قرآن بود و قرآن را با صوت و لحن مناسبی تلاوت می نمود. نمونه دیگر، تصدی امامت، عمروبن سلمه بن قیس جرمی است كه در سن 17 سالگی در قبیله خود متصدی امامت شد؛ زیرا در آن زمان كه قوم او به اسلام گرویدند بین افراد قبیله از نظر میزان حفظ قرآن، كسی به پای او نمی رسید و لذا مقدم بر دیگران، مسؤولیت امامت جماعت قبیله را احراز نمود.
پنجمین گام برای تلاوت قرآن در نماز
رسول الله (ص) به عنوان طراح فرهنگ سازی تلاوت قرآن در نماز، با عمل آگاهانه و خالصانه خود ضمانت بخش این فرهنگ سازی بوده اند. در این خصوص، خداوند در ابتدای سوره مزمل رسول خدا را مكلف به قیام شبانه و تلاوت قرآن در طول شب كرده است. رسول الله (ص) در عمل به این دستور الهی، شب ها به تهجد و شب زنده داری برمی خواست و حتی مطابق روایات تاریخی، سوره های بزرگ قرآن را در نمازها و تلاوت های شبانه قرائت می كرد چنان كه آیه ی پایانی سوره مزمل نیز گواه این مطلب است، آنجا كه می فرماید: * ان ربك یعلم ایاك تقوم ادنی من ثلثی اللیل و نصفه و ثلثه و طائفه من الذین معك* در حقیقت پروردگار تو می داند كه تو و گروهی از كسانی كه با تو هستند، نزدیك به دو سوم از شب یا نصف آن یا یك سوم آن را به نماز برمی خیزند.» بر این اساس، رسول خدا (ص) نیز همواره مؤمنان را به فرا گیری و قرائت قرآن ترغیب می فرمودند. حضرت به ویژه بر یادگیری سوره های طولانی، مانند سوره های بقره و آل عمران تأكید بسیار می كرد. چنانكه در حدیثی فرموده اند:
* تعلموا سوره البقره فان اخذها بركة و تركها حسره و لا تسطیعها البطله* (55)
«سوره بقره را یاد گیرید كه در یادگیری آن بركت و ترك آن مایه ی حسرت و پشیمانی است و باطل پیشگان به یادگیری آن توانا نخواهند بود.»
حذیفه بن یمان گوید: «شبی در ماه رمضان به نماز با رسول الله برخاستم، آن حضرت به قرائت سوره بقره پرداخت. با خود گفتم كه حضرت با خواندن این سوره ركعت خود را تمام خواهد كرد. و لیكن دیدم كه حضرت به تلاوت سوره نساء و آنگاه سوره آل عمران پرداخت و در عین حال، آن حضرت قرآن را شمرده شمرده تلاوت می كرد به این صورت كه چون به آیه ای می رسید كه در آن از تسبیح و تنزیه خداوند سخن رفته بود، به تسبیح و تنزیه می پرداخت و چون به آیه ی رحمت می رسید، آن رحمت را می طلبید و چون به آیه عذاب برمی خورد از آن عذاب به خداوند پناه می جست.(56).
38- وسائل الشیعه، جلد 14، ص 85.
39- نهج الفصاحه / باب القرآن، ص 382/ 3655.
40- همان/ باب القرآن، ص 382/ 3658.
41- میزان الحكمه، باب القرآن، ص 635.
42- همان / حدیث 5187.
43- بحار الانوار، ج 92، ص 19.
44- وسائل الشیعه، ج 4/ 858.
45- همان / ج 4/ 859.
46- همان.
47- بحارالانوار، ج 92/ 190.
48- ابن نحاس، القطع و الائتناف / 13؛ سیوطی، الاتقان، 1/ 369.
49- طبرسی، مجمع البیان، 10/ 378 - اصول كافی، 2/ 616.
50- همان، 10/ 378.
51- همان.
52- حاجی خلیفه، كشف الظنون/ ج 2/ 2025.
53- البخاری، الصحیح / ص13- باب التوحید، ج 7527.
54- الكافی / ج 3/ ص 376، حدیث 5.
55- مسلم، الصحیح / ج1 / 553.
56- همان / ج 1/ 536.
منبع : نشریه كوثر، شماره 26.
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا
