چرا در اسلام نسبت به شرکت در نماز جماعت این همه سفارش شده است؟
چرا در اسلام نسبت به شرکت در نماز جماعت این همه سفارش شده است؟
درباره ارزش نماز جماعت، رسول خدا (ص) فرمودند: نماز کسی که صدای اذان را بشنود و بی‌سبب در نماز جماعت شرکت نکند، ارزشی ندارد. در حدیثی دیگر آمده است: «هر که نماز جماعت را دوست داشته باشد، خدا و فرشتگان [نیز] او را دوست خواهند داشت»...
چرا در اسلام نسبت به شرکت در نماز جماعت این همه سفارش شده است؟
درباره ارزش نماز جماعت، رسول خدا (ص) فرمودند: نماز کسی که صدای اذان را بشنود و بی‌سبب در نماز جماعت شرکت نکند، ارزشی ندارد. در حدیثی دیگر آمده است: «هر که نماز جماعت را دوست داشته باشد، خدا و فرشتگان [نیز] او را دوست خواهند داشت».
در کنار چنین روایاتی برخی از حکمت‌ها و فواید شرکت در نماز جماعت را بیان می‌کنیم.
آشکار شدن توحید بر همگان
اصل نماز، به جماعت‌خواندن است؛ زیرا ما در نماز با خداوند از زبان جمع سخن می‌گوییم. در سورۀ حمد می‌خوانیم: « إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعين اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيم» تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌جوییم. ما را به راه است هدایت فرما.
برای همین پیامبر اکرم(ص) نیز نخستین نمازهای خود را بههمراه حضرت علی(ع)و حضرت خدیجه(ع)در مکه به جماعت می‌خواند تا از همان ابتدا توحید را آشکار نمایند.
امام رضا(ع)نیز در مورد علل سفارش اسلام به نماز جماعت فرمود: "خداوند متعال نماز جماعت را قرار داده است که شعائر اسلامی و معارف الهی همانند اخلاص، توحید، ارزشهای اسلامی، عبادت و نیایش برای خدا آشکار شود؛ زیرا با علنی بودن آنها حجت خداوند بر مردم شرق و غرب عالم تمام می‌شود".
پایگاه مقابله با دشمن
در هر مبارزه‌ای، دو طرف درگیر دارای سنگرها و پایگاه‌های مقاومتی هستند؛ سنگر و پایگاه حزب خدا در برابر حزب شیطان نیز مسجد است.
محل اختصاصی یاد خدا
تمام مکانها برای کارهای گوناگونی در نظر گرفته شده است که یکی از آن کارها می‌تواند یاد خدا باشد؛ همانند اینکه، خانه هم محل عبادت است، هم خواب، هم خوراک و هم مهمانی؛ ولی تنها مکانی که به فرمودۀ قرآن برای خداست و نباید غیرخدا را در آن خواند مسجد است؛ بههمین دلیل از انجام هر کاری در مسجد که غیر از یاد خدا باشد، نهی شده است؛ کارهایی از قبیل سخن دربارۀ دنیا و کار و زندگی و یا خوابیدن در مسجد؛ تا این مکان تنها برای عبادت باقی بماند.
شکوه و عظمت اسلام
حضور جمعى مسلمانان در مساجد، ضمن آنكه عظمت و بزرگى جماعت مسلمانان را مىرساند؛ بيانگر قدرت مسلمين و الفت دلها و انسجام صفوف است. تفرقه ها را می زدايد، بيم در دل دشمنان می افكند، منافقان را ماءيوس می سازد، خار چشم بدخواهان است.
محل رفع مشکلات مادی و معنوی مسلمانان
اگر مساجد وجود نداشت هیچ محل مطمئن دیگری برای ارتباط مؤمنان با یکدیگر و اطلاع از اوضاع یکدیگر و یاری رساندن بههم برای رفع مشکلات مادی و معنوی‌شان سراغ نداشتیم.
قرآن میفرماید: "ای فرزندان آدم هنگامی که به مسجد میروید زینت خود را با خود بر دارید" و در آیه‌ای دیگر، مال و فرزند را زینت دنیا معرفی مینماید کنایه از اینکه پول بردارید تا در صورت وجود مشکلات مادی یا معنوی (همچون عیادت بیمار، تسلیت به بازماندگان و…) بتوانید دست‌گیری و یاری کنید.
مسجد محلی برای واکسینه کردن نوجوانان و جوانان
رفتوآمد نوجوانان و جوانان به مسجد آنها را در برابر ویروس‌های فکری و روحی واکسینه می‌کند. آمار بزهکاری نوجوانان و جوانان مرتب با مسجد به مراتب کمتر از کسانی است که ارتباطی با مساجد ندارند. علت هم پیداست؛ زیرا افراد در مسجد با آموزه‌ها و باید و نبایدهای شریعت مقدس آشنا میگردند و همچنین انگیزۀ عمل کردن و به تعبیر بهتر تقوای آنها بیشتر می‌شود.
محل نشست و برخاست مؤمن
در اسلام، حضور در مسجد، معیار شناخت مؤمن حقیقی از غیر آن دانسته شده است و مسجد به تعبیر امروز "پاتوقِ مؤمنین" معرفی گردیده است.
راه شناخت نمازگزار حقیقی
امام صادق(ع)در پاسخ کسی که پرسید «چرا باید نمازهای یومیه را به جماعت بخوانیم؟» فرمودند: همانا نماز جماعت و اجتماع برای مسلمین مقرر شد تا نمازگزار از بی‌نماز و کسی که نماز خویش را در اوقاتش بهجا آورد و مراقب نمازش هست از کسی که نمازش را تباه کند، معلوم شود و اگر این‌گونه نبود کسی به صالح بودن کسی شهادت نمیداد و به همین سبب است کسی که نمازش را با جماعت نخواند در بین ما مسلمانان بی‌نماز به حساب می‌آید؛ زیرا رسول خدا (ص) فرمود: "کسی که بدون علت و عذر نمازش را با مسلمین در مسجد برگزار نمیکند بی‌نماز است"(یعنی بهمنزلۀ بی‌نماز است).
نماز جماعت عامل ایجاد الفت و نماد وحدت
در اسلام اصل بر گرد‌هم آمدن مسلمانان است نه پراکنده‌بودن آنها. برای مثال خداوند برای حج تمتع زمان مشخصی را قرار داده است تا مسلمانان گرد هم آیند و اجتماع آنها به چشم آید وگرنه خداوند می‌توانست کل سال را زمان انجام حج قرار دهد و هر کس هر زمان دوست داشت برود و اعمال آن را انجام دهد؛ همان‌گونه که در حج عمره چنین است و وقت معینی ندارد. در واقع جمع شدن عده‌ای در یک مکان، برای انجام یک عمل، نشان‌دهندۀ اتحاد آنها در هدفی است. نماز جماعت نیز نماد هم‌صدایی مسلمانان است.
ويل دورانت مىنويسد: بر هيچ انسان منصفى پوشيده نيست كه شركت مسلمانان در نمازهاى جماعت روزانه، چه اثر خوبى در وحدت و تشكّل آنها دارد. با كمى دقت مىتوان دريافت كه در پرتو همين نمازهای جماعت و جمعه است كه انسجام و اتحادى در اقشار مختلف ايجاد مىشود و در سايۀ آن، بركات و ارزشهايى وجود دارد. از كارهاى عمرانى يك منطقه گرفته تا راه حل ساير مشكلات افراد و جامعه.
آگاهی از اوضاع و مشکلات جامعه
در نماز جماعت که کمهزینهترین اجتماع دنیاست آگاهى از مشكلات و نيازهاى يكديگر و زمينه‌سازی تعاون اجتماعى اتفاق می‌افتد و زمینۀ رفع مشکلات فرد و جامعه فراهم می‌شود.
آگاهی از حال برادران دینی
اسلام عزیز، بر زیارت و دیدار مؤمنان و آگاهی آنها از حال یکدیگر تأکید فراوانی نموده است. در سیرۀ پیامبر اعظم(ص) می‌خوانیم که اگر يكي از يارانش را سه روز پياپي نمي‌ديد، جويای حال او مي‌شد. اگر در سفر بود، برایش دعا می‌کرد، اگر در شهر بود، به دیدارش می‌رفت و اگر بیمار بود، به عیادتش می‌رفت. آسان‌ترین و بهترین فرصت دیدار مؤمنان، مسجد و صف‌های نماز جماعت است.
آگاهی از مسائل دینی
بسیاری از مسائل دین و احکامی که افراد فرا می‌گیرند در اثر حضور در نماز جماعت و استفاده از برنامههای آموزشی پیش یا پس از نماز جماعت است. بهوضوح پیداست که غالبا افرادی که اهل نماز جماعت هستند، نسبت به افراد دیگر، آگاهی بیشتری نسبت به مسائل دین دارند.
تغییر رفتار و اخلاق نامناسب
انسانها از نظر رفتاری با یکدیگر متفاوتند. چه بسیار بوده‌اند افرادی که با دیدن یک رفتار پسندیده از فردی اهل مسجد و نماز جماعت، رفتار ناپسندی را کنار گذاشتهاند. در حقیقت مسلمانها با این حضور معنوی در کنار یکدیگر، خوبیهای خود را بههم منتقل می‌کنند.
تقویت روحیه تعاون و همکاری
نماز جماعت، محل تجلى همدلى، تعاون و همكارى آنان با همديگر است.
امام رضا ( علیه السلام ) در بیان یکی از فلسفه هاي نماز جماعت فرموده اند: « علاوه بر اينكه در نماز جماعت است پيشى گرفتن بر نيكوكارى و پرهيزكارى است»
کبر زدایی
در نماز جماعت، افراد در يك صف قرار می گيرند و امتيازات موهوم صنفى، نژادى، زبانى، مالى و... كنار می رود و صفا و صميميّت و نوع دوستى در دلها زنده می شود و مؤمنان، با ديدار يكديگر در صف عبادت، احساس دل گرمى و قدرت و اميد می كنند و نوعى مبارزه با غرور و خودخواهى را در بر دارد.
نظم و انضباط
نماز جماعت، عامل نظم و انضباط و وقت شناسى است. رسول خدا (ص) دست به شانههاى ما مىگذاشت و مىفرمود: منظم و صاف بايستيد و گر نه دلهايتان هم مختلف خواهد شد...
تقویت روحیه اخوت و برادری
رسول خدا (ص) می فرمودند: صفهاي نماز جماعت را هماهنگ و تنظيم نماييد تا دلهايتان متعادل شود، و با هم در تماس باشيد تا مهرباني افزوده شود.
تماس و ارتباط مداوم سبب مهربانی و نزدیکی دلها به یکدیگر می شود و نماز جماعت، مقدمه این نزديكى دلها و تقويت كننده روح اخوّت است.
حسن ظن مومنین به یکدیگر
اگر مردم به یکدیگر گمان بد داشته باشند، اجتماع آنها پراکنده می شود و سوء ظن اضطراب می آورد. حضور در جماعت سبب از بین رفتن گمان بد افراد به یکدیگر می شود.
پيامبر(ص) فرمود: «هر كه نمازهاى پنجگانه را با جماعت بخواند، به او گمان هر خير و نيكى را داشته باشيد»
. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۵ ص ۳۷۵؛ متقی هندی، کنز العمال، ج ۸ ح ۲۲۷۹۹.
. (مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل ؛ ج6 ؛ ص445)
. (علل الشرائع ؛ ج1 ؛ ص262)
. "و أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدا" (جن: 18).
. لذا امروزه نیز میبینیم که آیین‌های جدیدی نیز که قد علم می‌کنند، برای عبادت و ارتباط پیروان خود با هم مکان خاصی را در نظر می‌گیرند.
. يا بَني آدَمَ خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ... (اعراف: 31)
. «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا» (کهف: 46)
. (کلینی، اصول کافی، ج2، ص 662).
. (حر عاملی، وسائل الشيعة، ج8، ص293، ح 2.)
. كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا فَقَدَ الرَّجُلَ مِنْ إِخْوَانِهِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ سَأَلَ عَنْهُ فَإِنْ كَانَ غَائِباً دَعَا لَهُ وَ إِنْ كَانَ شَاهِداً زَارَهُ وَ إِنْ كَانَ مَرِيضاً عَادَهُ. (مكارم الأخلاق ؛ ص19)
- « مَعَ مَا فِيهِ مِنَ الْمُسَاعَدَةِ عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى» ؛ (علل الشرائع ؛ ج1 ؛ ص262) و در قرآن آمده است: (تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى) (مائده: 2)
- (مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل / ج6 / 507)
- اِستَووا تَستَوا قُلُوبُكُم وَ تَماسُّوا تَراحَمُوا (كنزالعمال، ج 7، ص 623)
- (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج67 ؛ ص2)
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا
